نام پژوهشگر: فاطمه ضرغام پور

شناخت و تحلیل کاربرد مردم شناختی جواهرات (مورد مطالعه حوزه جواهرات ملی)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  فاطمه ضرغام پور   مجید ارایی نژاد

از دیرباز دخشش هر جسمی توجه انسان را به خود جلب می کرده است و در این بین سنگ ها و فلزات گرانبها که درخشش یکی از ویژگی های بعدی آن هاست همیشه در نظر انسان بوده است و انسان شروع به جمع آوری آن ها کرده است . چیزی که انسان برایش مهم و گرانبها جلوه میدهد برای اهدا به بهترین ارزشمند ترین و یا مهم ترین اشخاص انتخاب میکند و همچنین جواهرات را برای استفاده خود در مراسم و اتفاقات و آیین های مهم در اشکال نماد های مختلف نیز به کار می برد و با توجه به مورد مطالعه ی این تحقیق که موزه ی جواهرات ملی نیز میباشد به تحقیق مردم شناسی ، اشیاء موزه ، شناسی اشیا موزه ، که همان بررسی نمادها و کارکرد آن هاست می پردازیم. نماد ها در ادیان عقایدی را تثبیت می کنند که میتواند بر پوشش و رفتار و گفتار افراد تاثیر گذار باشد و باید گفت گران قیمت ترین و ارزشمند ترین جواهرات و یا اثر هنری ، اثاری هستند که به نماد ها میپرداختند در جواهرات به طور کلی تعدادی از طرح های سنتی هستند ، که از گذشتگان به ما رسیده اند مثل طرح گل که به طور فراوان بر روی تاج و تخت و کمر بند و غیره به کار رفته است اما میتوان گفت برای تنوع گاه با هشت گلبرگ ، گاه با ده گلبرگ و یا در دوره قاجار با پنج گلبرگ به کار برده شده است این در حالی است که در دوره ی پهلوی این طرح به طور کامل از مد افتاده و جای خودرا به طرح های هندسی و خطوط مارپیچ داده اند . تعدادی دیگری از طرح ها هستند که از خارج وارد شده اند یک نمونه ازین کالاه های پر دار یا تاج با پر یا طرح پر است . پر بر روی کلاه خود یا تاج معنای فاتحانه دارد . در روایات ایرانی کیومرث اولین پادشاهی بود که تاج بر سر نهاده و همچنین بر روی بعضی از نقش های برجا مانده نشان میدهد زنان بلند پایه ی دربار نیز کلاهی مانند تاج بر سر مینهادند در شاهنامه فردوسی تاج در ترکیب هایی چون تاج بزرگی ، تاج و تحت و کلاه ، و نیز فرو تاج به کار رفته است . با این حال فردوسی بر خلاف سلاح و پوشش پهلوانان و شاهان جزویات تاج را وصف نمیکند بدین ترتیب در شاهنامه از اینکه در باره ی شکل و ویژگی های ظاهری تاج و شاهان آگاهی هایی به دست آورده شود درباره آیین تاج گذاری و شیوه رفتار شاه و بزرگان در این مراسم سخن به میان می آید آن طور که نه اشعار مرسومی بر می آید تاج نه تنها در کاخ شاهی قرار داده می شده است . بلکه در جریان نبود و یا در مسافرت هاد نیز آن را به عنوان نهاد سلطنت در بیرون اقامتگاه شاه می آویخته اند . و هم اکنون نیز در مراسم ملی رسمی در بین مردم از تاج استفاده می شود همانند تاج های عروسی که نه مانند آثاری شبیه به مراسم و یا آیین تاج گذاری به شکل قدیم است زیرا که فرد وارد مرحله و مقام جدید در زندگی خود میشود.