نام پژوهشگر: نوذر شفیعی

بررسی چشم انداز روابط استراتژیک افغانستان و ایالات متحده (2015-2001)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم اداری و اقتصاد 1392
  مهدی عارفی   سعید وثوقی

شرایط سیاسی- امنیتی افغانستان که با ویژگی بحران یاد می شود هر چند ریشه هایی دیرینه و عمیق در دل تاریخ این کشور دارد اما تهاجم ارتش سرخ در 1979 را می توان آغاز بحران فعلی این کشور دانست. دربررسی بحران افغانستان که چندین دهه است این کشور و منطقه را دستخوش بی ثباتی نموده است و امکان حضور نیروهای فرامنطقه ای را فراهم نموده است به نظر می رسد عوامل مختلف یا مستقیماً عواملی ژئوپلتیکی هستند یا اینکه ربط بسیار عمیق با ژئوپلتیک دارند. البته در این راستا هیچ قصد گرفتار شدن در دام «جبر ژئوپلتیکی» را نداریم. در شرایطی که متعاقب حادثه 11 سپتامبر ایالات متحده با بهانه مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله نمود، در مورد اهداف ایالات متحده دیدگاه های متعددی مطرح شده است. معمول ترین تبیین و تقسیم بندی، اهداف ایالات متحده را به دو دسته اعلامی (مبارزه با تروریسم، دموکراتیزاسیون و دولت- ملت سازی در افغانستان و ...) و اعمالی (اجرای طرح خاورمیانه بزرگ، افزایش نفوذ و چیرگی منطقه ای، کنترل و مهار رقبا، ایجاد امکان حضور نظامی دائمی در منطقه و ...) تقسیم بندی نموده اند. سوال طرح شده در این پژوهش این است که روابط استراتژیک ایالات متحده آمریکا و افغانستان در پرتو سیاست هژمون طلبانه ایالات متحده چه چشم اندازی را فراروی خویش می بیند؟ پاسخ ابتدایی که در قالب فرضیه پژوهش ارائه شده است بیان می دارد که ایالات متحده در راستای استراتژی حفظ جایگاه خویش در ساختار فعلی نظام و تاکتیک کنترل رقبای خود در مناطق پیرامونی افغانستان، رویکردی تهاجمی داشته و رابطه استراتژیک خود و افغانستان را در قالب پیمان راهبردی و ایجاد پایگاه های دائمی نظامی تداوم می بخشد. علاوه بر تمایل فزاینده هر دو طرف به تداوم روابط استراتژیک، عوامل متعددی در تدوام و کیفیت مناسبات طرفین موثر بوده و بسته به نوع سیاست ها و استراتژی های بازیگران متعدد حاضر در سه سطح داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای طیف گوناگونی از موفقیت کامل، موفقیت نسبی و شکست کامل را برای ایالات متحده می توان متصور بود. گزینه هایی از جمله تداوم رابطه استراتژیک تا 2024 و حتی یک دهه بعد از آن، تغییر هویت ایالات متحده از دوست به دشمن و امکان جهاد مردم افغانستان علیه نظامیان آمریکایی، سقوط دولت افغانستان در پی قطع حمایت هم پیمان خارجی و ... قابل تصور است.