چکیده: تحرک اسپرم یکی از شاخصه های اصلی باروری مردان می باشد و لازمه لقاح موفق می باشد. میتوکندری ها مطالبات جدی اسپرم به انرژی را از طریق فسفریلاسیون اکسیداتیو به واسطه زنجیره انتقال الکترون تسهیل می کنند. با این وجود، میتوکندری‏ها در قطعه میانی اسپرم به عنوان منبع داخل سلولی عمده متابولیت های واکنش پذیر اکسیژن (ros) و رادیکال های آزاد به خاطر نشت الکترون از زنجیره انتقال الکترون میتوکندری به حساب می آیند؛ که منتهی به پراکسیداسیون لیپیدی و تشکیل محصولات واکنش پذیر و متاژنیک آلدئیدی مثل مالون دی آلدهید (mda) و در نهایت منجر به از دست رفتن درستی، سیالیت غشاء و کاهش باروری در مردان می گردد. ظرفیت آنتی اکسیدان های تام (tac) در سمینال پلاسما ros را خنثی می‏کنند. بنابراین، tac نقش مهمی در حفاظت از اسپرماتوزوآ در برابر حملات ros و پراکسیداسیون لیپیدی (lpo) دارد. در این مطالعه ما به ارتباط بین حذف های بزرگ ژنوم میتوکندری (mtdna) با دو مارکر بیوشیمیایی استرس اکسیداتیو (tac و mda) به عنوان یکی از دلایل کاهش کیفیت اسپرم و ناباروری ایدیوپاتیک مردان در سمینال پلاسما مردان نابارور ایدیوپاتیک و سیگاری پرداختیم. در این تحقیق 60 نمونه از سمن مردان بارور و نابارور سیگاری-غیرسیگاری از مرکز ivf حضرت فاطمه الزهرا (س) شهرستان بابل جمع آوری گردید. آنالیز مرسوم سمن به مدت یک ساعت مطابق با دستورالعمل (who, 1999) انجام شد. سلول های اسپرم به روش swim up از مایع سمن جدا شدند. سطح tac و mda پلاسمای سمینال به ترتیب با روش های tba و frap اندازه گیری گردید. یک روش فنل/کلروفرم برای استخراج کل dna از اسپرماتوزوآ استفاده شد. تکنیک های long pcr و primer-shift pcr برای آنالیز حذف های بزرگ چندگانه در mtdna به کار رفت. نتایج مان نشان داد که میانگین سطح tac پلاسمای سمینال در مردان نابارور و سیگاری به طور معنی داری پایین تر از مردان بارور و غیرسیگاری بود. در مقابل سطح mda در مردان نابارور و سیگاری به طور معنی داری بالاتر از مردان بارور و غیرسیگاری بود. آنالیز محصولات pcr ما چندین حذف بزرگ mtdna 4977، 7591 و 7491 جفت بازی را در mtdna اسپرم همه گروه ها (بارور و نابارور- سیگاری و غیرسیگاری) نشان داد. فراوانی حذف های mtdna در مردان نابارور و سیگاری بیشتر از مردان بارور و غیر سیگاری بود، با این وجود این ارتباط بین افراد سیگاری و غیرسیگاری معنی دار نبود (795/0p=). به علاوه، سطح mda در گروه نمونه های جهش یافته بالاتر از گروه نمونه های فاقد جهش بود (018/0p=). با این وجود، سطح tac پلاسمای سمینال در گروه جهش یافته کمتر از گروه جهش نیافته بود. اما این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار نبود. این نتایج نشان می دهد، که کمبود tac و افزایش lpo یا محصولات سمی حاصل از آن ها از قبیل mda، ممکن است با آسیب اکسیداتیو بر dna، به صورت حذف های بزرگ در mtdna ثابت شود. بنابراین، روشن شدن اساس مولکولی این نقص ها در مردان نابارور وسیگاری با سابقه ناباروری ناشناخته برای تشخیص بهتر و مدیریت درمان ناباروری (art) ضروری است. کلمات کلیدی: مردان نابارور، مردان سیگاری، dna میتوکندری، حذف های بزرگ، پراکسیداسیون لیپید، ظرفیت آنتی اکسیدان های تام.