کنه‏ی تارتن دولکه‏ای tetranychus urticae koch (acari: tetranychidae) یکی از آفات مهم محصول پنبه می‏باشد. ارقام مختلف گیاه میزبان می‏تواند به عنوان یک عامل بسیار موثر و تعیین‏کننده روی پارامترهای زیستی آفات باشد. در این تحقیق ارزیابی حساسیت و مقاومت دوازده رقم تجاری پنبه شامل آوانگارد، ب557، بلی‏ایزوواز، چگوارا، خرداد، 010، اوپال، ساحل، شیرپان539، تاشکند، ورامین و ورامین 349 نسبت به این کنه در شرایط آزمایشگاهی، دمای 1 ± 25 درجه ی سانتی‏گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در اتاقک رشد مطالعه شد. پارامترهای رشد جمعیت پایدار و تولیدمثلی با استفاده از معادلات کری و روش جک‏نایف محاسبه شدند. مقادیر پارامترهای بدست آمده روی ارقام مختلف گیاه پنبه با استفاده از نرم افراز spss v.16 تجزیه آماری شدند. از نظر دوره‏ی نشو و نما بین ارقام مختلف پنبه اختلاف معنی‏داری وجود داشت. طولانی‏ترین دوره‏ی نابالغی روی رقم 10 (12/13 روز) و کوتاه‏ترین آن روی رقم خرداد (98/9 روز) مشاهده شد. طولانی‏ترین طول عمر کنه‏ی بالغ ماده روی رقم ورامین 349 (70/18 روز) و کوتاه‏ترین این دوره روی رقم اوپال (30/9 روز) بود. از لحاظ پارامترهای رشدی نیز بین ارقام اختلاف معنی‏داری وجود داشت. بیشترین مقدار نرخ خالص تولیدمثل (r_0) برابر 68/74 (ماده/ ماده/نسل) روی رقم ورامین 349 و کمترین مقدار آن 72/3 (ماده/ماده/نسل) روی رقم تاشکند مشاهده شد. بیشترین مقدار پارامتر نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r_m) روی رقم ورامین 349 و کمترین مقدار آن روی رقم تاشکند و به‏ترتیب برابر 238/0و 075/0 ماده/ماده/روز محاسبه شد. طولانی‏ترین زمان مربوط به متوسط طول یک نسل (t) و مدت دو برابر شدن جمعیت (dt) به‏ترتیب روی ارقام 10 و تاشکند (به‏ترتیب20/20 و 11/9روز) و کوتاه‏ترین دوره نیز به‏ترتیب روی رقم ساحل و ورامین 349 (به‏ترتیب 33/15و 90/2 روز( بود. پارامترهای تولیدمثلی بین ارقام مختلف گیاه پنبه تفاوت معنی‏داری نشان داد. بیشترین و کمترین مقدار نرخ ناخالص‏ زادآوری و باروری به‏ترتیب روی رقم بلی‏ایزوواز (به‏ترتیب 87/124 و 82/122 تخم/ماده) و رقم اوپال (به‏ترتیب 01/11 و 82/9 تخم/ماده) بود. همچنین بیشترین و کمترین مقدار نرخ خالص‏ زادآوری و باروری به‏ترتیب روی رقم ورامین 349 (به‏ترتیب 45/83 و 03/82 تخم/ماده) و رقم اوپال (به‏ترتیب 81/5 و 19/5 تخم/ماده) مشاهده شد. براساس نتایج، کنه‏ی تارتن دولکه‏ای کمترین رشد جمعیت را روی رقم اوپال نشان داد. لذا این رقم به عنوان یک رقم نسبتاً غیر حساس نسبت به حمله کنه‏ی تارتن دولکه‏ای معرفی شود. بیشترین مقدار رشد جمعیت کنه‏ی تارتن دولکه‏ای نیز روی رقم ورامین 349 بود. بنابراین این رقم به عنوان رقم حساس و مطلوب برای رشد کنه بشمار می‏رود. یافته‏های تحقیق حاضر در طراحی برنامه مدیریت تلفیقی کنه‏ی تارتن دولکه‏ای و تصمیم‏گیری صحیح آن در محصول پنبه می‏تواند مفید واقع شود.

بالتوری سبز، chrysoperla carnea یکی از دشمنان طبیعی مهم آفات درختان میوه و زراعی بویژه گونه‏های مختلف شته‏ها می‏باشد. یکی از عوامل مهم که نشو و نما و برهم‏کنش‏های شکارگر-شکار مانند واکنش تابعی را تحت تاثیر قرار می‏دهد، دما است. در این مطالعه، اثر دماهای مختلف روی برخی پارامترهای زیستی و شکارگری بالتوری سبز c. carnea در تغذیه از شته‏ی جالیز aphis gossypii مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سه دمای ثابت 20، 25 و 30 درجه‏ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±55 درصد و دوره‏ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. به منظور بررسی پارامترهای زیستی بالتوری سبز، روزانه تعدادی شته‏ی جالیز جهت تغذیه‏ی‏ لاروهای شکارگر در اختیار آن‏ها قرار می‏گرفت و نشوونمای آنها ثبت می‏شد. پارامترهای جدول زندگی با استفاده از روش کری، محاسبه شد. طول دوره‏ی مراحل نابالغی و طول عمر حشرات کامل با افزایش دما کاهش یافت. پارامترهای رشد جمعیت پایدار شامل نرخ‏های ناخالص (grr) و خالص تولیدمثل (r0)، نرخ‏های ذاتی (rm) و متناهی (λ) افزایش جمعیت، متوسط طول مدت زمان یک نسل (t)، مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت (dt)، همچنین زادآوری و باروری بالتوری سبز به‏طور معنی‏داری تحت تاثیر دما قرار گرفتند. در بررسی واکنش تابعی لاروهای بالتوری سبز نسبت به تراکم‏های مختلف پوره‏های شته‏ی جالیز، واکنش تابعی هر سه سن لاروی در هر سه دمای مورد آزمایش از نوع ii بود. با افزایش دما از 20 تا 30 درجه‏ی سلسیوس نرخ حمله در سنین اول و سوم لاروی شکارگر افزایش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده در بخش‏های مختلف این مطالعه، به نظر می‏رسد لاروهای بالتوری سبز در دمای 30 درجه‏ی سلسیوس می‏توانند نقش موثرتری در کنترل شته‏ی جالیز داشته باشند.

تریپس گندم،haplothrips triticikurd.، یکی از آفات مهم گندم در استان اردبیل است. در این تحقیق تراکم جمعیت تریپس گندم و تنوع گونه ای دشمنان طبیعی آن روی پنج رقم گندم به نام های gaspard، cascogen، bezostaya، mv-17 و الوند در سال های 1391 و 1392 در مزارع آزمایشی واقع در دشت اردبیل مطالعه شد. نمونه‏برداری ها در هفت مرحله رشدی گندم از مرحله چکمه ای شدن تا رسیدگی انجام شد. در هر نمونه برداری، فراوانی تریپس گندمو دشمنان طبیعی آن به ازای یک گیاه شمارش گردید. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین تراکم جمعیت تریپس به ترتیب روی رقم الوندو gaspardمشاهده گردید. روی هر پنج رقم گندم تراکم جمعیت تریپس از مرحله چکمه ای شدن تا اوایل شیری شدن افزایش یافت و از اواخر شیری شدن تا رسیدگی کاهش یافت. در تحقیق حاضر 15 گونه شکارگر تریپس در مزارع آزمایشی جمع آوری گردید. در بین شکارگرها، تریپس شکارگر aeolothripsintermedius bagnallو سن شکارگرwolff orius nigerبه ترتیب بیشترین درصد فراوانی داشتند. بیشترین و کمترین مقدار شاخص تنوع شانون برای شکارگرهای تریپس به ترتیب روی رقم gaspardو الوندمشاهده گردید. کمترین مقدار شاخص شباهت تنوع گونه ای موریسیتا_هورن بین ترکیب گونه ای شکارگرها در رقم‏های gaspardو الوندمشاهده شد. بیشترین و کمترین تراکم تریپس شکارگر a. intermediusو سن شکارگرo. nigerبه ترتیب روی رقم هایgaspardو الوندمشاهده گردید. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش می توان جمع‏بندی کرد که کشت رقم gaspardمی تواند در مدیریت تلفیقی h.triticiدر مزارع گندم منطقه اردبیل مفید باشد.