امروزه در اکثر مناطق جهان آب زیرزمینی از اهمیت بسیار بالایی جهت تأمین آب شیرین برخوردار است. مهم ترین مشکلی که آب های زیرزمینی را تهدید می کند، آلوده شدن آن ها است، بنابراین حفظ منابع آبی از خطر آلودگی مسئله مهمی است. یکی از منابع مهم تأمین آب جهت شرب، صنعت و کشاورزی چشمه ها هستند. هدف از انجام این پروژه ارزیابی کیفیت آب چشمه های دشت زرین، دره نمک، غلام آباد، چشمه زنه، گرداب بن، گوگردی، سندگان، سیله، باغ بهزاد و سیاسرد برای مصارف مختلف و تعیین اثر سازندهای زمین شناسی بر روی کیفیت آب این چشمه ها است. بدین منظور ویژگی های کیفی آب شامل مولفه های کلسیم(ca2+)، منیزیم (mg2+)، سدیم (na+)، پتاسیم (k+)، کلر (cl-)، بی کربنات (hco3-) و سولفات (so42-)، ec (هدایت الکتریکی)، tds (کل جامدات محلول) و ph (اسیدیته آب) اندازه گیری و شاخص های سختی کل (th)، قلیائیت کل (ta)، نسبت جذب سدیم (sar) و درصد سدیم (%na) محاسبه شدند. همچنین عناصر کمیاب از قبیل نقره (ag)، آرسنیک (as)، کادمیوم (cd)، کبالت (co)، آنتیموان (sb)، قلع (sn)، تالیوم (ti)، وانادیوم (v)، آلومینیوم (al)، بر (b)، باریم (ba)، بریلیم (be)، کروم (cr)، مس (cu)، آهن (fe)، جیوه (hg)، لیتیم (li)، منگنز (mn)، مولیبدن (mo)، نیکل (ni)، سرب (pb)، سلنیوم (se)، سیلیس (si)، استرانسیم (sr) و روی (zn) آنالیز شدند. در بررسی تغییرات زمانی کیفیت آب چشمه های سیله، سندگان، سیاسرد و چشمه زنه از آمار و اطلاعات موجود استفاده شد و شاخص های lsi (لانژلیه) و rsi (رایزنر) محاسبه شدند. نمونه های آب چشمه های سیله، سندگان، سیاسرد و چشمه زنه از نظر عناصر اصلی و شاخص های ph، ec و tds در دوره زمانی 1381- 1388 در محدوده مجاز استاندارد who و ایران برای شرب مطلوب هستند. نمونه های آب بر اساس میانگین lsi در چشمه سیله، چشمه زنه و چشمه سیاسرد دارای پتانسیل خورندگی زیاد و در چشمه سندگان دارای پتانسیل خورندگی کم می باشند. بر اساس میانگین rsi همه ی چشمه ها دارای پتانسیل خورندگی زیاد هستند. چشمه های دره نمک، گوگردی و باغ بهزاد در بین چشمه های مورد مطالعه بیشترین میزان th، ec و tds را دارند و این مسئله به دلیل وجود ساختارها و سازندهای زمین شناسی متفاوت در محدوده های مورد مطالعه است. چشمه های دشت زرین، غلام آباد، چشمه زنه، گرداب بن، سندگان، سیله و سیاسرد در سازندهای کربناته و چشمه های دره نمک، باغ بهزاد و گوگردی در سازندهای تبخیری قرار دارند. انحلال کانی های کربناته و تبخیری در مقایسه با سایر کانی ها نقش تعیین کننده تری در شیمی آب چشمه ها دارند. آنالیز نمونه های آب نشان داد که تمرکز بالای فلزات کمیاب در منابع آب به استثنای چند مورد مشاهده نمی شود. عدم تمرکز بالای عناصر مورد آنالیز در نمونه های آب، نشان دهنده انحلال کم کانی ها در محدوده مورد مطالعه است. انحلال پذیری اندک کانی ها را می توان به خاصیت قلیایی نسبتاً بالای آب های زیرزمینی و به سرعت بالای جریان آّب، نسبت داد. طبق نمودارهای شولر و ویلکوکس کیفیت آب چشمه های مورد مطالعه به جز چشمه های دره نمک، گوگردی و باغ بهزاد برای شرب و آبیاری مناسب هستند.

توده¬های نفوذی سرکوبه در 16 تا 18 کیلومتری شمال شهرستان خمین و در زون سنندج - سیرجان واقع شده¬اند. بر اساس میزان sio2 از 71/45 تا 91/50 درصد وزنی، این توده¬ها ترکیب بازیکی از خود نشان می¬دهند. توده¬های نفوذی مورد مطالعه در شیل و آهک¬های کرتاسه نفوذ کرده¬اند و سن پس از کرتاسه پسین را به خود اختصاص داده¬اند. کانی¬های اصلی تشکیل¬دهنده این توده¬ها پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و اپاک می¬باشند. ترکیب پلاژیوکلازها محدوده آلبیت، و ترکیب کلینوپیروکسن¬ها محدوده دیوپسیدی را نشان می¬دهند. بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی ماهیت این گابروها آلکالن بوده و موقعیت تکتونیکی بر اساس مطالعه ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب درون صفحه¬ای می¬باشد. نمودارهای عنکبوتی نرمالایز شده به کندریت و گوشته اولیه غنی¬شدگی از lreeها و lileها و همچنین غنی-شدگی از عناصر nb و ti و تهی¬شدگی از hreeها و hfseها را نشان داده، eu دارای آنومالی مثبت می¬باشد. مطالعات ژئوترموبارومتری کلینوپیروکسن نشانگر میانگین فشار کمتر از 2 کیلوبار و دمای 550 تا 700 درجه سانتی-گراد را برای این توده¬های نفوذی در زمان جایگیری می¬باشد. منشا این گابروها احتمالا یک منشا آستنوسفری بدون آلایش با مواد پوسته قاره¬ای بوده است این گابروها از ذوب درجه نسبتا پایین یک لرزولیت گارنت- اسپینل¬دار به وجود آمده¬اند.

منطقه مورد مطالعه از ده کیلومتری جنوب غرب شهر رضوانشهر از توابع شهرستان تیران و کرون آغاز و در راستای جاده تیران – سامان تا انتهای روستای محمدآباد ادامه می¬یابد. از دیدگاه زمین ساختی این منطقه در ایالت فلززایی سنندج – سیرجان قرار دارد و دارای تنوع سنگ شناسی با درجات متفاوت دگرگونی می¬باشد.هدف از این پژوهش بررسی ژنز اندیس¬های آهن شمال سامان است که در میزبان آهکی و دگرگونی حادث شده¬اند.همچنین تعیین ارتباط آنها با یکدیگر و تعمیم نتایج به مناطق مشابه می¬باشد. براساس مطالعات صحرایی و پتروگرافی واحدهای سنگی منطقه عبارتند از : واحدهای آهکی واجد رگچه های آهن، واحدهای آهکی فاقد کانه سازی آهن(در این سنگها آهن بصورت پرشدگی و اکسید در مقاطع میکروسکپی مشاهده می شود)، آمفیبولیت، سینیت، مرمر، متادلریت، شیست و کانسنگ آهن. توده آذرین منطقه، یک توده سینیتی فوق اشباع از سیلیس، با ماهیت کالک آلکالن و متاآلومینوس است.این سنگ ها تحت تاثیر حرکات تکتونیکی، دگرگونی خفیفی را متحمل شده اند.بیوتیت¬های موجود در این سنگ¬ها تبلور مجدد پیدا کرده¬اند. بر حسب مطالعات ژئوترمومتری دمای تبلور مجدد این بیوتیت ها 406 درجه سانتی گراد محاسبه شد. کانه اصلی در سنگ میزبان رسوبی، هماتیت و در سنگ میزبان دگرگونی مگنتیت می¬باشد. براساس دیاگرام وانادیوم در مقابل تیتانیوم، نمونه های آهن با میزبان سنگ رسوبی در محدوده کانسارهای آتشفشانی – رسوبی و نمونه های آهن با میزبان سنگ های دگرگونی منطقه قلعه عرب در محدوده کانسارهای رسوبی قرار گرفته¬اند.

منطقه مورد مطالعه در شمال شرق ازنا، در بخش غربی پهنه سنندج – سیرجان در غرب ایران واقع شده است. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی نشان می¬دهد که این منطقه یک زون برشی شکل پذیر بوده که حوادث ماگمایی، دگرگونی، تکتونیک و دگرشکلی را پشت سر گذاشته و در خود ثبت نموده است. در این منطقه سنگ¬های متابازیت به طور گسترده¬ای برونزد دارند که عمدتاً مشتمل بر شیست سبز و آمفیبولیت می¬باشند. بررسی شیمی سنگ کل، یک ترکیب بازالتی تا آندزیت بازالتی را برای این متابازیت¬ها نشان می¬دهد. بر این اساس تحقیقات ژئوشیمیایی نشان می¬دهد که پروتولیت این متابازیت ها سنگ¬های بازالتی از نوع مورب هستند. که در محیط پشته¬های میان اقیانوسی تشکیل شده¬اند و سپس در خلال فرآیندهای کوهزایی در جایگاه تکتونیکی فعلی جایگزین شده¬اند. داده¬های پتروگرافی، مینرال شیمی و محاسبات ژئوترموبارومتری نشان می¬دهد که این سنگ¬های بازیک با سرشت بازالت های پشته¬های میان اقیانوسی به همراه سنگ¬های همیافت خود متحمل دو فاز دگرگونی شده¬اند که یک فاز دگرگونی، فاز فشار بالاست و دیگری فاز دگرگونی فشار متوسط و حرارت متوسط تا بالاست. ترکیب کانی شناسی متابازیت¬های حاصله عمدتاً شامل بلورهای آمفیبول (منیزیو هورنبلند و چرماکیت) همراه با پلاژیوکلاز، زوئزیت، کوارتز، روتیل و کانی های اوپاک هستند که کانی¬های اصلییک مرحله دگرگونی درجه بالا در محدوده رخساره آمفیبولیت هستند. از طرف دیگر بلورهای آمفیبول به همراه آلبیت های نئوفرم، کلریت، بیوتیت، اپیدوت و کلینوزوئزیت مربوط به یک مرحله سیر قهقرایی در محدوده رخساره شیست سبز هستند که پس از مرحله اول دگرگونی رخساره آمفیبولیت درجه بالا بر سنگ¬های متابازیت منطقه اثر کرده است.