نام پژوهشگر: شادی آبکار اصفهان

مقایسه زبان تفسیری و زبان عرفانی میبدی در کشف الاسرار و عده الابرار (جلد اول و دوم)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  شادی آبکار اصفهان   حسین آقاحسینی

چکیده کشف الاسرار و عد? الابرار ابوالفضل رشیدالدین میبدی اثر گرانقدر سده ی ششم هجری از مهمترین و اولین تفاسیر عرفانی کهن پارسی است. که نویسنده ی آن در نگارش هر سه نوبت به متون تفسیری قبل از خود نظر داشته و هنرمندانه از آنها بهره برده است. در این تفسیر ذیل هر آیه در سه بخش که تحت عنوان نوبت آمده است به سه سبک آیه ترجمه و تفسیر شده است. میبدی در نوبت اول کشف الاسرار ترجمه ای تحت الفظی و معنای صریح آیات را با بهره گیری از واژگان سره فارسی ارائه کرده است. در نوبت دوم، به کمک زبان تفسیری که زبانی علمی، عادی وقابل درک است به نقل آیات و شأن نزول آنها، معنی لغات ریشه یابی اختلاف قرائت ها، مفهوم کلی آیه، اشعار عربی، احکام و اصطلاحات فقهی و به تحلیل جنبه های تاریخی و روایی و بیان اسرائیلیات پرداخته است. در این نوبت از سطح استنادی و استدلالی زبان عرفان بهره برده است. نوبت دوم جنبه ی اطلاع رسانی و ارتباطی دارد اما در نوبت سوم میبدی سعی کرده دریافت های عرفانی خود را که حاصل جریان سیر و سلوک است و از جنس مادی و این جهانی نیست با بیان رمزی، تمثیلی، استعاری و به کارگیری صورخیال و دیگر ظرفیتهای زبان در قالب محدود کلام به دیگران منتقل کند .و با نقل جملاتی از بزرگان اهل تصوف و همچنین استفاده از اشعار فارسی و عربی به تأویل و تفسیر عرفانی قران و مفاهیم دینی همت گماشته است. بنابراین نوبت سوم جنبه ادبی و هنری دارد. نگرش میبدی نسبت به موضوعات مختلف روی زبانش تأثیر گذاشته به عبارت بهتر وی مفاهیم ساده را با نثر تعلیمی و زبان عبارت و مطالب پیچیده را از دیدگاه عرفان نظری با نثری رمزآلود به زبان اشارت و موضوعات اصلی را از دیدگاه شریعت و طریقت با نثر علمی تفسیری بیان کرده است. بنابراین متن از لحاظ ساختار زبانی یکدست نیست. در این پژوهش نگارنده سعی دارد نوبت دوم(زبان تفسیری) و نوبت سوم(زبان عرفانی) کشف الاسرار میبدی را از لحاظ زبانی مورد مطالعه قرار دهد از این رو براساس تعریفی که در کتاب زبان عرفان از سطوح مختلف زبان عرفانی(سطح استدلالی، استنادی، محاکاتی، تناقضی) آمده است سطوح مختلف زبان تفسیری و زبان عرفانی میبدی را بررسی و تبیین کرده است. ??کلید واژگان:کشف الاسرار- ابوالفضل میبدی- زبان تفسیری- زبان عرفانی- متون تفسیری و عرفانی.