نام پژوهشگر: محمد رضا هاشملو

ادبیات عربی در آثار استاد مرتضی مطهری(ره)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  سمانه موسی پور شیرجوپشت   محمد رضا هاشملو

چکیده ادبیات عربی در آثار استاد مرتضی مطهری (ره) سمانه موسی پور شیرجو پشت ادبیات عربی یکی از مهم ترین حلقه های سلسله ی ادبیات ملل و گوهر ممتاز مدنیّت و فرهنگ مشرق زمین و دنیای اسلام است. زبان عربی مقدمه ی فهم متون دینی و قرآن کریم را فراهم می آورد. شهید مطهری(ره) در میان اندیشمندان معاصر، با توجه به نقش و جایگاه ادبیات عربی در دین پژوهی، آثار ادیبان بسیاری را مطالعه کرده و بر زندگی و روش تفکر و نظرات شان واقف گردیده و زمینه ی کج فهمی ها و نادیده گرفتن قواعد حاکم بر زبان و ادبیات عربی را با آسیب شناسی پژوهشی از بین برده است. استاد مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» از روش تاریخ نگاری ادبی و فراخوانی شخصیت های ادبیات عربی مدد جسته و با آگاهی از نقش ادبیات و تأثیر آن بر جامعه به افکار و اندیشه ها و نظرات اندیشمندانی که در راستای فهم متون دینی تأثیر گذار بودند، راه برده و گذشته از پیام های ارزشمند دینی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی، نفوذ عناصر ادبی را نشان داده است. استاد مطهری(ره) در مجموعه ی «داستان راستان» نیز گاهی با بهره مندی از مهارت نگارش شرح حال، به زندگی بزرگان ادبی و دینی پرداخته و به این وسیله ضمن اظهار توانایی در کاربرد فن داستان نویسی، از شاهد مثال های موجود در تاریخ اسلام استفاده کرده است. استاد در «حماسه حسینی» با اطّلاع از اخبار رویداد سال 61 ق فنّ تاریخ نگاری را با ادب پژوهی آمیخته و با ذکر عبارات و اشعاری که از عاشورائیان بجا مانده، توجه ادب پژوهان را به «ادبیات عاشوراء» جلب کرده است. این پژوهشگر معاصر محور سخن خود را در «سیری در نهج البلاغه» بر آشنایی مخاطب با نهج البلاغه قرار داده، اما در رویکرد ادبی خود شواهدی از سخنان ادیبان عرب زبان ذکر نموده که نشانگر گستره ی اطّلاعات نویسنده به عنوان متفکّری دینی است. استاد مطهری(ره) با جمع آوری گفتار ادیبان، توجه اش را با اطلاع از نظر اهل قلم نمایان ساخته و برخلاف دل مشغولی دینی، کتاب خود را با تکیه بر نظر اهل فن و ادبیات پربار ساخته است. واژگان کلیدی: ادبیات عربی، علوم ادبی، آثار شهید مطهری.