یکی از مهمترین مضامینی که شعرای معاصر در تمام ملتها به صورت ویژه در اشعار خود بکار برده اند، توجه به جایگاه زن با رویکرد هایی نظیر عشق، محبوبیت، کرامت، نقش مادری و همسری، حقوق و آزادی های زن است. از جمله شاعران نامی در جهان عرب و در ادبیات فارسی که توانسته اند در آثار خود تحول عمیقی در سبک های ادبی پدیدآورند، خلیل مطران و احمد شاملو هستند. بررسی میزان قرابت دیدگاه های این شعرا در قبال مقوله زن در مجموعه آثار آنان می تواند نمایانگر میزان فصاحت و بلاغت و زیبایی ادبی آنان و نشان دهنده ی سطح توانمندی آنان در سرایش اشعار باشد. به همین منظور این پژوهش قصد دارد به بررسی سیمای زن در آثار خلیل مطران و احمد شاملو بپردازد. روش انجام این پژوهش کتابخانه ای و روش گردآوری داده های پژوهش به صورت فیش برداری است. نتایج پژوهش نشان داده است که دو شاعر در مضامینی نظیر عشق و محبوبیت زنان، حقوق زنان، آموزش و آزادی های فردی و نقش همسر داری و ازدواج زنان دارای دیدگاه های مشابهی دارند

اوضاع اجتماعی - سیاسی از عوامل اصلی موثر بر ادبیات هر جامعه ای است و موضوعات، شکل و مضامین ادبی آن را تحت الشعاع خود قرار می دهد. ادبیات عرب، در دوره ی معاصر دگرگونی های بسیاری داشته و به مسائل و مشکلات موجود پرداخته و در پی حل آنها بوده است؛ بنابراین شاعران و مکاتب بسیاری پا به عرصه ی ظهور نهادند که هرکدام به گونه ای در پی حل معضلات جامعه ی خویش به طور جزئی و جامعه ی عرب به صورت کلی بودند. بدون شک فاروق جویده، به عنوان یکی از شاعران این دوره، تحت تأثیر مشکلات و مسائل اجتماعی- سیاسی سرزمین خود (مصر) و جهان گسترده ی عرب قرار گرفته است که ندای آزادی خواهی و اشتیاق به وطن را قاطعانه و با قلمی صریح و با زبانی رسا سر می دهد. روش تحقیق در این پژوهش «تحلیلی- توصیفی» و به روش کتابخانه ای است؛ بدین گونه که محقق پس از بررسی مسائل اجتماعی- سیاسی در شعر این شاعر، به اهداف و نتایجی دست یافته است؛ از جمله این که فاروق جویده با اسلوبی ساده و روان مسائل اجتماعی- سیاسی را در سرزمین مصر و همچنین سایر سرزمین های عربی و اسلامی، با هدف آگاه کردن ملت و اصلاح جامعه بیان می دارد. اشعار او به طور کلی در احساسات شناور است. الفاظ شعری در قصاید اجتماعی اش، به ویژه اشعار عاشقانه و رمانتیکش، نرم می شود؛ ولی این الفاظ در قصاید سیاسی و وطنیش، قوی و انقلابی می گردد؛ اما شاعر، در هر دو صورت، هیچگاه، از واژگان ناآشنا و نامفهوم استفاده نمی کند.

رئالیسم اروپائی، در یک دوره¬ی پرتلاطم و انقلابی، که دنیا شاهد گسترش تحولات عظیم در عرصه¬ های گوناگون زندگی اجتماعی بود شکل می¬گیرد. این نهضت، به منظور ارج نهادن به مشکلات طبقه¬ی فقیر و و اکنش در برابر نا امنی¬ها و نابسامانی¬ های دامن گیر ناشی از بی¬عدالتی طبقه¬ی برژوازی پایه¬گذاری می¬شود؛ یعنی رئالیسم مکتبی است در مقابل رمانتیسم، چرا که بقای رمانتیسم تا زمانی است که طبقه¬ی سرمایه داری روی کار باشد. آشنایی ادبیات و ادبای عرب با آثار مکتب رئالیسم به حوادث محوری از جمله جنگ جهانی دوم، تراژدی فلسطین تعامل شاعران عرب با شاعران انگلیسی بر می¬گردد که شاخه-ی رئالیسم اجتماعی آن در میان شاعران رشد فزاینده ای دارد. البته گرایش به رئالیسم اجتماعی در بسیاری از آثار شاعران-نه همه¬ی آن¬ها- به معنای وابستگی به حزب کمونیست، نیست چرا که کمونیست، ایدئولوژی و تفکر را محدود به احزاب، سندیکا های کارگری و ارتش می¬داند؛ اما شاعران امروزی اکثر کشورها و جامعه¬ی عرب ایدئولوژی را به، ملت، کشور و قوم بسط و گسترش داده¬اند و در این چهارچوب و در خلال هنرشان به مردم خدمت می¬نمایند. هدف از نگارش این پژوهش نشان دادن افکار و ایدئولوژی¬ های احمدمطر نسبت به اجتماع و افراد جامعه¬ی خویش است، احمدمطر در اشعارش به مسئله¬ی آزادی، فقر، جهل، فساد اجتماعی، زن و انقلاب می¬پردازد لذا می توان او را شاعری متعهد، صادق و و اقع بین به حساب آورد. تفکر جامعه گرایی، احمدمطر را به فهم و تفکر صحیح، مشکلات انسان و اجتماع سوق داده است و آفاق گسترد ه ای را برای مبارزه با ظلم و ستمی که در حق انسان معاصر می¬رود فرا روی و ی گذاشته است.

در عصر معاصر و از نیمه¬ی دوّم قرن بیستم، پس از دگرگونی¬های اجتماعی- سیاسی، شعر معاصر عرب دارای رسالتی خاص گردید و در جهت آگاهی¬ مردم و جامعه برای دستیابی به آزادی و عدالت اجتماعی به کار رفت. مصر به عنوان اوّلین سرزمینی که جریان نهضت در آن صورت گرفت، مهد شاعران و ادیبانی است که از این دگرگونی¬های تازه، متأثر گشته¬اند. از جمله شاعرانی که هنرمندانه در این وادی گام نهاده¬اند؛ حلمی سالم است. وی شاعری متعهّد است که نسبت به مشکلات جامعه و مردم احساس مسئولیّت کرده است و شعرش بازتاب افکار و عقاید انسان ¬دوستانه¬ی اوست. اوضاع و شرایط نامناسب اجتماعی و سیاسی مصر و سایر کشورهای عربی سبب گرایش شاعر به سمت رمانتیسم جامعه¬گرا گردید؛ به گونه¬ای ¬که مضامین اجتماعی- سیاسی، مهم¬ترین شاخص¬های ادبی شعر حلمی سالم گشت. این پژوهش با رهیافتی تحلیلی- توصیفی و بر مبنای کتابخانه¬ا¬ی؛ یعنی با مراجعه به کتاب¬ها و مقالات مرتبط با موضوع، به بررسی مضامین اجتماعی- سیاسی در شعر حلمی سالم می¬پردازد که گستره¬ی آنها علاوه بر مصر، لبنان، فلسطین، عراق و ... را شامل می¬شود و یافته¬های تحقیق نشان می¬دهد که حجم اشعار سیاسی شاعر بیش از اشعار اجتماعی اوست و اسلوب شاعر در مضامین اجتماعی¬اش، اسلوبی ساده، روان و قابل فهم و در مضامین سیاسی¬اش نمادگونه است؛ امّا گاهی در اشعار سیاسی خود، عنان سخن از کف داده و با زبانی بی¬پروا و آتشین، مستقیماً به مخالفت با ظالمان و شیطان¬¬صفتان پرداخته است و تمرّّد از ویژگی¬های برجسته¬ی وی در بیان مسائل اجتماعی- سیاسی به ¬شمار می¬رود. همچنین شاعر در اغلب شعرهایش از اسلوب تکرار به¬ نحوی نیکو و بجا بهره برده و ادبیّات پایداری، مهم¬ترین مولفه¬ی شعر وی است؛ به گونه¬ای¬ که بخش زیادی از اشعار او به این جنبه اختصاص یافته است. می¬توان چنین گفت که حلمی سالم براستی یکی از نمایندگان صلح و پایداری در برابر استعمارگران و متجاوزان و از طلایه¬داران شعر سلاح در ادبیّات معاصر عربی است.

ادبیات مقاومت فلسطین به عنوان یکی از نیرومندترین و زنده ترین جریان های ادبی معاصر عرب در پی افزایش ظلم وستم اسرائیل و اعمال غیر انسانیش با ملت قهرمان فلسطین با هدف مبارزه و مقاومت شکل گرفت . این ادبیات به ویژه شعر آن آیینه تمام نمای دردها و پیکارها و پایداری و آزادی استکه شاعران زیادی از جمله متوکل طه از منادیان حقیقی آن به شمار می آیند .