مقدمه: گاز خردل(sm)یک سلاح شیمیایی است که توسط ارتش عراق علیهنیروهای نظامی وغیر نظامی ایرانی در جنگ تحمیلی به کار گرفته شد. گازخردل ازطریق استنشاق، پوست یا چشم جذب می شود. عوارض زودرس در همان هفته اول و عوارض دیررس15-10 سال بعد بروز می کند. در حال حاضر مجروحین شیمیایی کشور ما از عوارض دیررس این گاز رنج میبرند. گاز خردل یک ماده آلکیلهکننده بسیار فعال است که می تواند با اکثر ترکیبات بدن واکنش دهد واعتقاد بر این است که آسیبdna اهمیت بسیاری دارد. این گازدر واکنش با dna ایجاد ترکیبات اضافه ای بر روی آن می کند که می تواند منجر به موتاسیون، خطا در همانندسازی و شکست dnaشود. هدف: هدف در این مطالعه مقایسه آلکیلاسیون در dna سلولهای خونی، بررسی پلی مورفیسم sdf-1در dna سلولهای خونی و بررسی آپپتوز در سلولهای خونی دو گروه مواجهه یافته و غیر مواجهه یافته می باشد. روشها: برای مقایسه آلکیلاسیون 10نمونه از افراد مواجهه یافته و 10 نمونه از افراد غیر مواجهه یافته انتخاب شدند وdnaها از خون محیطیاستخراج گردیدند و به وسیله پیپریدین که قادر است dna را در نواحی آلکیله بشکندdnaها برش داده شدند و بر روی ژل آگارز وآکریل آماید الکتروفورز گردیدند. برای بررسی پلی مورفیسم sdf-1 از 130 نمونه مواجهه یافته و 60 نمونه غیر مواجهه یافته استفاده شد و dnaها از خون محیطی استخراج شده، و سپس با استفاده از پرایمر اختصاصی این ژن،pcr شدند وبا آنزیم mspi هضم آنزیمی انجام گردید و بر روی ژل آگارز الکتروفورز انجام شد. این ژن در ناحیه 801 جهشی دارد که g را به a تبدیل می کند و در آللی که جهش a وجود دارد آنزیم قادر به شکست نیست. برای بررسی آپپتوز از 10 نمونه مواجهه یافته و 11 نمونه غیر مواجهه یافته استفاده شد که سلولهای wbc از خون محیطی جدا شدند و پس از شمارش سلولی مقدار 200000 سلول به وسیله کیت cell death detection elisa که قادر است قطعات dna را به وسیله ساندویچ الایزا بسنجد، آپپتوز سنجیده شد. یافته ها: نتایج بدست آمده نشان داد که میزان آلکیلاسیون تفاوت معناداری را در مقایسه بین دو گروه نشان نداد به طوری که الگوهای ایجاد شده در ژل در هر دوگروه مشابه بودند. در بررسی پلی مورفیسمsdf-1 در ژنوتیپaa رابطه معناداری بین دوگروه مشاهده شد..و در بررسی آپپتوز بین دو گروه رابطه معناداری دیده نشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده در بررسی آلکیلاسیون و آپپتوز تفاوت معناداری بین دو گروه نشان داده نشد که به نظر می رسد که آلکیلاسیون و آپپتوز ناشی از گاز خردل پس از 20 سال باقی نمانده است. و اما در مورد پلی مورفیسم sdf-1 رابطه معناداری در ژنوتیپ aa بین دو گروه دیده شد که شاید بتوان آن را به اثر جهش زای گاز خردل مربوط دانست. و انجام مطالعات بیشتر در این خصوص ضروری بنظر می رسد.