نام پژوهشگر: عباس اکبری

مطالعه تطبیقی نقش و نماد عقاب در مجسمه ها، فلزات و منسوجات ایران، یونان و مصر باستان (قرن پنجم ق.م تا قرن پنجم ب.م)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1388
  الناز حدیدی   عباس اکبری

تبادل فرهنگی-هنری و تأثیرات آن درزمینه نماد و نقش عقاب روی برخی آثار و مصنوعات هنری همانند مجسمه ها، فلزات و منسوجات، در مهم ترین و متمدن ترین سرزمین های باستانی، مانند ایران، یونان و مصر، دریک برهه زمانی خاص ونیز کشف چرائی و چگونگی نفوذ این نقش شناور در اساطیر و تصاویر برجای مانده ازاین سه تمدن، هدف اصلی پروژه حاضر است. اشاعه سبک های هنری یونان درشرق و خصوصاً درایران موجب تحولات بسیاری گردیده و دراین راستا یونان نیز از اثرات هنر اصیل ایرانی بی نصیب نبوده است. ضمن آن که تمدنی همچون مصر که سابقه ای طولانی تر و فرهنگی عمیق تر ازاین دو تمدن هم عصر داشت، به مثابه مادر تمدن های حاضر ایفای نقش می نمود و منبع الهامی غنی و قوی برای آن دو به شمار می رفت. دراین خصوص سعی شده است تا نماد و نقش عقاب برروی بعضی از مصنوعات ایران، یونان و مصر مورد مقایسه قرار گرفته و پس از تشریح جزئیات آثار مشتمل براین نگاره تاریخی در هرسه تمدن، به بررسی تطبیقی آنها پرداخته شود و میزان تأثیر و تأثرات آن ها دراین زمینه دقیقاً مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برای نیل به این مقصود از روش اسنادی بهره برده شده که درنهایت منجر به اثبات فرضیه ها، دررابطه با داشتن مفاهیم نمادین و اسطوره ای این نقش و انعکاس آن درآثار سه تمدن ایران، یونان و مصر شده و یقین حاصل گردید که منشاء ظهور این نقش، در تحقیق حاضر، سرزمین کهن مصر بوده و ایران و یونان هریک با توجه به اساطیر غالب خویش ازآن بهره برده اند، که دراین میان باتوجه به قرابت زمانی دوتمدن اخیر و نفوذ عوامل متقابل درسبک هنری هریک از آن ها، حضور این نقش مایه دراین تمدن ها، دارای روابط معنادار و عمیقی می باشد. درنهایت ضمن استخراج تصاویر ازمنابع معتبر، جهت آشنایی و مقایسه هرچه بیشتر آثاری بانقش عقاب درتمدن های ایران، یونان و مصر، جداولی پانزده گانه تنظیم گردیده است تا به گردآوری و طبقه بندی بهتر و کامل تر مطالب کمک نماید.

ویژگی های بصری و طراحی سفالینه های پیکره ای دوران باستانی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شاهد - دانشکده هنر 1388
  امین جام تیر   علی اصغر شیرازی

این پایان نامه به ویژگی های بصری و طراحی سفالینه های پیکره ای ایران در دوران پیش از تاریخ می پردازد. این دوره در ایران، از ابتدای دوره ی جمع آوری غذا آغاز می شود و تا ابتدای زمانی که وارد دوران تاریخی می شود، ادامه می یابد. قدیمی ترین آثار در دوران مورد نظر، الهه گان باروری و زیبایی هستند. در دوره های بعد، با پیشرفت صنعت سفالگری شاهد به وجود آمدن آثاری حجمی هستیم که از نظر ویژگی های بصری در مرتبه ی بالاتری از آثار پیشین خود هستند و عمدتاً نشانه هایی از ظرف بودن را در خود دارند. یافته شدن این آثار درون گورها باعث شده، کاربردهای آیینی برای آن ها متصور باشند، و گروهی، دلایل ساخت آن ها را به معتقدات مردمان آن دوره مربوط می دانند. این تحقیق پس از ذکر مقدمه ای کوتاه از تاریخ ایران دوره ی پیشاتاریخی، به بررسی پیشینه و روند تحول سفالگری پرداخته است و در ادامه سفالینه های پیکره ای این دوران، دسته بندی گردیده اند. پس از این، ویژگی های بصری و شاخصه های سفالینه های مورد نظر، بررسی شده اند. در پایان نیز تعدادی از این آثار، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

مطالعه نمادین طلسمهای ایرانی معاصر(با تکیه بر دوران قاجار)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1388
  راضیه شیرانی   عباس اکبری

هنر از دیرباز بستر احساس و اندیشه های انسانی بوده .بخش قابل توجهی از باورهای انسانی به خرافات آمیخته اندکه گرچه حجم قابل توجهی در تاریخ هنر دارند اما مورد بی مهری محققان عرصه هنر قرار گرفته است.این پژوهش کوششیست برای بررسی تعامل هنر و علوم غریبه.

کاربرد دیدگاه های اسطوره ?شناسی در مطالعه ی نقوش حیوانی صنایع ?دستی ایران قبل از اسلام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده هنر 1389
  مهزاد صابری بیدگلی   عباس اکبری

اسطوره یکی از مهم?ترین و کهن?ترین حوزه?های فرهنگی در هر جامعه?ای می?باشد. مطالعه?ی علمی اسطوره از عصر روشنگری که توجه به علوم انسانی آغاز شده، انجام پذیرفته است و اسطوره از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار گرفته که باعث پیدایش دیدگاه?های مختلف شده است. رابطه?ی هنر و اسطوره نیز همواره یکی از مسایلی است که مورد توجه پژوهندگان رشته?های گوناگون قرار می?گیرد. هنر ایران باستان، در موارد زیادی به?شکل صنایع?دستی جلوه نموده و دارای نقوش مختلفی است که در بسیاری موارد، به غیر از مسئله?ی زیبایی، دارای مفاهیمی نیز می?باشند. نقوش جانوری یکی از مهم?ترین طبقه?بندی?های نقوش را تشکیل می?دهد. در این پژوهش، ابتدا دیدگاه?های مختلف اسطوره?شناسی مورد مطالعه و طبقه?بندی قرار گرفته و سپس نقوش حیوانی صنایع?دستی ایران قبل از اسلام که نمونه?هایی از آنها در این پژوهش جمع?آوری شده است، بر اساس این دیدگاه?ها، تجزیه وتحلیل می?شوند. همچنین عواملی که در به?وجود آمدن باورهای اسطوره?ای ایرانیان درمورد حیوانات تأثیر گذاشته، و معانی نمادین حیوانات در ایران، توضیح داده می?شوند. نتایج اصلی حاصل از این پژوهش بدین صورت می?باشد که برخی از دیدگاه?ها برای بررسی نقوش حیوانی مناسب می?باشند و برخی دیگر نه. همچنین نقشی ممکن است در برخی دیدگاه?ها قابل بررسی باشد یا نباشد و با وجود اینکه هر دیدگاهی به جنبه?ی خاصی از اسطوره اشاره دارد، اما در عین?حال تحلیل یک نقش در انواع دیدگاه?ها در اکثر موارد منتهی به یک نتیجه?ی واحد یا مشابه می?شود. همچنین نقوش حیوانی اولیه ارتباط بیشتری با اسطوره داشته که به مرور زمان این رابطه در مواردی، کمرنگ?تر شده است. این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مطالعه?ی تصویری آثار هنری به روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی انجام شده است.

بررسی نقوش و نمادهای آئینی در سفالینه های دوران اسلامی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1389
  نازنین کوه زاد   عباس اکبری

موضوع این پژوهش، بررسی نقوش و نمادهای آئینی در سفالینه های دوران اسلامی ایران می باشد. نوع پژوهش، نظری-کاربردی، روش تحقیق تاریخی- توصیفی، شیوه کار اسنادی و ابزار گردآوری اطلاعات، فیش برداری، مشاهده و تصویربرداری از کتب و آثار تاریخی موزه ها و سایتهای باستان شناسی می باشد. تعدادی از آثار دوران اسلامی به صورت نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است و سپس این آثار به دو روش کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. با مطالعه بر روی نقوش آثار سفالین دوران اسلامی و با توجه به پیشینه پرمایه این هنر زیبا، به این نتیجه دست می یابیم که اکثر نقوش بکار رفته بر روی این آثار با اعتقادات، باورها، تفکرات مذهبی و آئینی، آداب و رسوم، فرهنگ و حتی سیاستهای زمان پیوندی زیبا، محکم و سازگار یافته اند و به صورت کتابی می توان تاریخ را در بطن این آثار یافت. در این پژوهش، به صورت اختصاصی به نقوش و نمادهای آئینی پرداخته شده است؛ بررسی این نقوش و نمادها به شناخت بهتر و بیشتر باورها و اعتقادات مذهبی، آئینها و اعتقادات هنرمندان و خالقان این آثار یاری می رساند و این وجه تمایز میان این پژوهش با سایر تحقیقاتی است که در زمینه بررسی آثار سفالی و نقوش آنها انجام شده است. در پایان نیز به این نتیجه دست یافته ام که، اکثریت نقوش بکار رفته شده بر روی آثار سفالی، معنا و مفهوم خاصی دارند و برای رساندن پیام و منظور بخصوصی که مد نظر هنرمند بوده و در جریان فرهنگ، جامعه و سنت حضوری پررنگ داشته اند، مورد استفاده قرار گرفته اند.

پژوهشی در کاشیهای مزین به اسماء الحسنی در مساجد جامع ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان 1390
  مهدی رجایی   امیر حسین چیت سازیان

چکیده: هنر کاشی کاری سنتی ایران با دو شیوه معرق و هفت رنگ همچنان کالبد بی جان بناها را روح می بخشد. روحی که در پیچ و تاب اسلیمی ها و در زمینه های زیبای فیروزه ای با حضور اسماء الحسنای الهی عظیم تر و لطیف تر می گردد و اگر به قول سهراب سپهری چشم ها را بشوریم و جور دیگر دیدن را بیاموزیم آنگاه این سوالات ذهنمان را مشغول می کند که آیا نقش اسماء الحسنی بر زمینه کاشی ها تنها یک نگاره است؟ آیا این اسامی صرفا پر کننده سطوح بناها هستند؟ یا اینکه می تواند با هدف اثر معنوی و متخلق شدن به نام های حضرت حق از راه دیدن و اندیشیدن به آنها کار شده باشند؟ و سوالات بی شماری از این دست که برای پاسخ دادن به آنها قبل از هر چیز نیازمند به معرفت فردی هستیم. در این پژوهش با در نظر گرفتن اهمیت و نقش مهمی که اسماء الحسنی بر سطوح کاشی کاری های دوره اسلامی داشته اند با استفاده از روش میدانی و کتابخانه ای، به بررسی و معرفی نام های خداوند و چرایی استفاده از آنها در کاشی های مساجد پرداخته شده است. در بخش عملی نیز سعی شده تا ضمن برداشتی نو از خط کوفی نام های خداوند به صورت حجم های سه بعدی با استفاده از روش اِسلَب اجرا و ارائه گردند. بدون شک استفاده از اسماء الحسنی در کاشی کاری ها، کارکرد های مختلف هنری ،اجتماعی و فرهنگی دارد که از جمله جنبه های تزیینی و معنوی آن محسوس تر از سایر موارد است. همچنین ذکر لسانی نام ها می تواند رسیدن به قرب الهی و خداگونه شدن انسان را زمینه سازی نماید. مهمترین نتیجه پژوهش حاضر نیز همین مساله است که با حضور این نام ها علاوه بر ایجاد فضایی زیبا و دلنشین، ذکر نام های خداوند متعال و درونی سازی آنها برای مخاطبان مورد توجه قرار گیرد.

متن تخصصی انگلیسی برای دانشجویان هنرهای اسلامی و سنتی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1390
  علیرضا بهارلو   عباس اکبری

زبان تخصصی انگلیسی به ویژه در رشته های هنر، در کنار زبان عمومی، از جمله دروسی است که با توجه به کثرت منابع و کتب خارجی در حوزه های هنری در دنیا و لزوم مطالعه و بررسی آنها در تحقیقات و آموزش های آکادمیک، از جمله مباحث و شاخه های کلیدی برای راهبرد و تکمیل دانسته ها به شمار می رود. یکی از شاخه های هنری مهم در کشورمان که طی چند ساله اخیر در سطح کارشناسی ارشد تدریس می گردد شاخه «هنر اسلامی» است که خود شامل معماری اسلامی، سفال اسلامی، مینیاتور، خوشنوسی، بافندگی و بسیاری گرایشات دیگر می شود که همگی به طور کل، تحت تأثیر دین و فرهنگ اسلامی می باشند. از این رو در تحقیق مطرح شده، با توجه به اهمیت و جایگاه این حوزه هنری در کشورمان و همچنین از طرفی، لزوم توجه به زبانی خارجه (انگلیسی)، تدوین و گردآوری کتابی به زبان انگلیسی برای دانشجویان این رشته و کلیه دانشجویان و علاقه مندان هنری دیگر، بسیار مفید و ارشمند به حساب خواهد آمد که بدان پرداخته خواهد شد.

مطالعه عددی تحلیل و طراحی روسازیهای صلب باند فرودگاه با استفاده از روش های اجزاء محدود و سیستم های چند لایه ای
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان - دانشکده مهندسی عمران 1390
  عباس اکبری   غلامعلی شفابخش

تسهیلات زمینی بخش جدا ناپذیر فرودگاهها بوده که از جمله مهمترین آنها روسازی باند فرودگاه می باشند. از آنجاییکه بار چرخهای هواپیما مستقیما بر سیستم روسازی اعمال می گردد، رفتار و وضعیت روسازی بر عملکرد ترافیک روسازی اثر بسزایی دارد. لذا داشتن یک سیستم روسازی مناسب با توجه به در نظر گرفتن کلیه شرایط طراحی امری ضروری است. امروزه در اکثر فرودگاه ها نگهداری روسازی بخش قابل توجهی از هزینه ها را به خود اختصاص می دهد، لذا پیش از طراحی فرودگاه، آگاهی از سهم هر یک از انواع هواپیماها در میزان خرابی وارد بر روسازی می تواند به طراح کمک نموده و در سیتم مدیریت و نگهداری فرودگاه موثر واقع شود. در این پایان نامه ضمن بررسی تغییر شکل ها و تنش ها در روسازی صلب باند فرودگاه با استفاده از نرم افزار اجزای محدود abaqus، به محاسبه ضریب خسارت تجمعی وارده بر روسازی پرداخته و به تعیین هواپیماهایی که بیشترین خرابی را بر روسازی وارد می کنند و در ادامه با تقسیم هواپیماها در گروههای وزنی مختلف به تعیین بهینه ترین آرایش چرخها پرداخته شده است. همچنین با معرفی ledfaa و pcase به عنوان جدیدترین نسخه نرم افزارهای طراحی روسازی باند فرودگاه که توسط سازمان هوانوردی فدرال تهیه شده، به بررسی تاثیر پارامترهای مختلف بر طراحی روسازی پرداخته شده است. در نهایت به مقایسه نتایج خروجی نرم افزارهای طراحی در محاسبه ضریب خسارت تجمعی و نتایج حاصل از مدل سازی ها پرداخته شده است. نتایج بیانگر آنست که هواپیماهای a380-800f، b777-300er، c-17a وmd11er belly در میان گروههای مختلف هواپیماهای پهن پیکر بیشترین میزان خرابی را بر روسازی وارد می کنند. همچنین افزایش چرخها به صورت تاندوم مناسب ترین روش جهت کاهش ضریب خسارت تجمعی وارده بر روسازی می باشد.

روند تولید سفال قالبی در ایران، از دوره سلجوقی تا تیموری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1391
  مرضیه حسینی   عباس اکبری

سفال گری ایران در دوره اسلامی، سرشار از گوناگونی در تزئین و تکنیک است. هنرمند ایرانی از روش های گوناگون تزیین بهره می گرفت تا ذهنیت خلاقش را در قالب تولید سفالینه های زیبا و متنوع، به تصویر کشد. استفاده از قالب و نیز مهرهای فشاری، از جمله تکنیک های فرم دهی و تزئین بدنه است که با کمک آن، آثاری زیبا در سفال گری ایرانی-اسلامی خلق شده است. اوج استفاده از قالب در ایران، در دوره های میانی اسلامی رخ داد. به هنگام بررسی سفال و سفال گری ایران، در اغلب منابع، دسته بندی ها بر اساس تکنیک های لعاب دهی انجام گرفته است؛ حال آن که تکنیک های فرم دهی به بدنه (مانند چرخ کاری، قالب گیری و...) همواره در حاشیه مورد مطالعه و یا به عبارتی دقیق تر، مورد اشاره قرار گرفته اند. این پژوهش، به بررسی یکی از مهم ترین تکنیک های فرم دهی به بدنه و روند آن در دوره های میانی اسلامی در ایران پرداخته است؛ این پژوهش، کار خود را با بررسی پیشینه ی مهر و قالب های مورد استفاده برای ساخت سفال آغاز کرده و به معرفی قالب های مورد استفاده در دوره اسلامی می پردازد. سپس با استفاده از مطالب منابع مکتوب و نیز مطالعه ی تصویری، قالب ها را دسته بندی می کند؛ این دسته بندی در وهله ی نخست، بر اساس تعداد قطعات قالب ها صورت گرفته و سپس بنا بر فرم و نحوه ی اتصال قطعات و... به انجام رسیده است. در فصل بعد، پس از اشاره ای به تاریخ سیاسی و فرهنگی دوره های میانی پیش از مغول (سلجوقی و خوارزم شاهی) به بررسی سفال و سفال گری در این عصر پرداخته می شود؛ بیان عواملی که باعث گسترش استفاده از قالب در این دوره شدند، در این بخش صورت گرفته و توضیحاتی در مورد گونه های سفال داده می شود. دسته بندی گونه های سفال سلجوقی، بنا بر تکنیک های لعاب دهی انجام می شود که با این کار می توان به رابطه بین نوع لعاب و تزئین قالبی پی برد. سپس در بخش سفال قالبی، تولیدات بر اساس کاربرد و فرم معرفی خواهند شد. در فصل چهارم این پژوهش، روندی مشابه فصل دوم در مورد دوره های ایلخانی و تیموری صورت گرفته و سعی شده است که از تکرار مواردی که در فصل قبل عنوان شده است پرهیز شود. در پایان نیز نتایج حاصله از پژوهش، عنوان شده است. در بخش عملی این پایان نامه، «ساخت مهرهای سفالین» در دستور کار قرار گرفته است؛ در شرح مراحل ساخت و استفاده از مهرهای مزبور، به مزایا و قابلیت های منحصر به فرد مهرهای سفالین (که مشترک با ویژگی های قالب های سفالین دوره های میانی است) اشاره شده است.

تناسبات در طراحی کتیبه های ظروف سفالین نیشابور در قرون 3و4 ه.ق.
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1390
  محبوبه روستایی   امیرحسین چیت سازیان

چکیده موضوع این پژوهش، تناسبات در طراحی کتیبه های ظروف سفالین نیشابور در قرون 3و4 ه.ق. می باشد. این پژوهش شامل بررسی سفالینه های کتیبه دار نیشابور و تناسبات به کاررفته در طراحی آن ها با توجه به نقش شدن برروی این ظروف سفالین است که دراین پایان نامه به بررسی تناسبات مابین کتیبه ها بااجزای دیگر پرداخته شده است. نوع پژوهش، توسعه ای، روش تحقیق کتابخانه ای، شیوه ی گردآوری اطلاعات اسنادی-تاریخی و ابزار گردآوری اطلاعات، فیش برداری، مشاهده و تصویربرداری از کتب و آثار تاریخی موزه ها می باشد. این پژوهش باتکیه بر تصاویر بسیاری از سفالینه ها ی نیشابور انجام پذیرفته است و سپس به دو روش کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته اند. بامطالعه برروی کتیبه های ظروف سفالین نیشابور در قرون 3و4 ه.ق. و باتوجه به پیشینه ی دو هنر خطاطی و سفالگری خصوصا در پس از اسلام و مقایسه این کتیبه ها با نقوش غیرنوشتاری و هم چنین باتوجه به ویژگی های ظروف سفالین و رابطه ی آن باکتیبه ها،به این نتیجه می رسیم که برای طراحی این کتیبه ها در ظروف و هم چنین قرارگیری این عناصر در یک ترکیب بندی مشخص نسبت های متفاوتی همراه باتفکر به کارگرفته شده است که توانسته روابط معنایی نغزی را نیز به وجود آورد. در این پژوهش به صورت اختصاصی به ارتباط بین عناصر و عوامل تجسمی دررابطه با کتیبه ها، نقوش و کتیبه ها و هم چنین کتیبه ها با ظرف پرداخته شده است و هم چنین چگونگی استفاده از این عناصر و عوامل در سفالینه های کتیبه دار نیشابور در قرون 3و4 ه.ق. مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش علاوه بر بیان نقش زبان بصری درفهم بهتر، محتوای آشکار و پنهان این سفالینه ها، می تواند توضیحی دررابطه با میزان زیبایی و هم چنین ماندگاری این سفالینه های شگرف تا عصر حاضر را به دست دهد و این خود وجه تمایز این پژوهش با سایر تحقیقاتی است که درزمینه ی بررسی کتیبه های ظروف سفالین نیشابور در قرون 3و4 ه.ق. انجام شده است. درپایان این نتیجه به دست آمده است که طراح و سفالگر باتوجه به برقراری تناسبات درترکیبی بدیع در زبان بصری سفالینه ها سعی در انتقال بهتر پیام و محتوای این آثار که متاثر از تمامی عوامل اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و فرهنگی زمان خود بوده، داشته است.

لعاب مینایی، پیدایش و تحولات آن در سفال اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1391
  شیوا شادلو   ابوالقاسم دادور

پایان نامه ی حاضر، پژوهشی است پیرامون لعاب مینایی که در برهه ای از تاریخ هنر اسلامی ایران شکل گرفت تا گواهی باشد بر مهارت و توانگری سفالگران این سرزمین. دوره ی خوارزمشاهیان یا پیش از مغول را می توان زمان ابداع این گونه از سفالینه ها در نظر گرفت و تا پس از حملات مغول نیز این شیوه کاربرد داشته است. ظروف و کاشی های متعدد با طرح های متنوع و ظریف که ناشی از عوامل گوناگون از جمله دیوارنگاری ها، نسخ خطی و پارچه های منسوج می باشد، در این سبک پدید آمده اند. روایت جنگ ها، داستان ها،مجالس شاهانه و...از مضامینی هستند که به زیبایی در سفال هفت رنگ یا مینایی تصویر شده اند. چندین مرکز در داخل کشور و برخی از نواحیِ خارج از ایران کنونی، به تولید این گونه از سفالینه ها پرداخته و نمونه هایی از آن نواحی یافت شده است. بدون تردید با گذر زمان تغییرات و تحولاتی در برخی جنبه های آن پدید آمده و جلوه های متفاوتی در آن ایجاد شده است. این مسئله را در کارگاه های متعدد نیز می توان مشاهده کرد و تفاوت سبک ها را تشخیص داد. پیدایش لعاب مینایی و بدنه های استفاده شده در آن از زمان ابداع تا عصر حاضر، محصولات ساخته شده به سبک مینایی، مراکز تولید آن و هم چنین تحولات ایجاد شده در جنبه های مختلف، از مسائلی هستند که در این پژوهش به آن پرداخته شده است.

سیاست تصویر در عصر فاجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده هنر و معماری 1391
  بابک سلیمی زاده   آناهیتا مفبلی

این رساله، همانطور که از عنوان آن برمی آید، به نسبت میان دو اصطلاح و دو عرصه در دوران قاجار می پردازد: عرصه ی «استتیک»(یا زیبایی شناسی) که به نحوه ی تولید و عملکرد کلمات و تصاویر (عکس و نقاشی) می پردازد، و اصطلاح «مشروطه» که عمدتاً در مورد عرصه ی «سیاست» در تاریخ ایران به کار می رود. «استتیک» به معنایی که کانت مدّ نظر دارد، یعنی نظامی از اَشکال پیشینی که تعیین می کنند چه چیز خود را به تجربه ی حسی عرضه می نماید. در روشی که به کار می بریم و از آرای ژاک رانسیر و میشل فوکو وام گرفته ایم، استتیک به معنای وسیع کلمه به «توزیع امر محسوسی» برمی گردد که شیوه ای از مفصل بندی میان فرمهای کنش، تولید، ادراک، و اندیشه را تعیین می کند. این تعریف کلی استتیک را به ورای حوزه ی هنر گسترش می دهد تا مختصات مفهومی و شیوه های رویت پذیری ای را شامل شود که در حوزه ی سیاست موثرند. «مشروطه ی استتیکی» عبارت از انقلابی استتیکی است که در دوران قاجار پیش از وقوع مشروطه ی سیاسی به میانجی کردارهای تصویری ای که عکس ها و تصاویر به اجرا درمی آورند اتفاق می افتد، فرمِ شاه و رابطه ی او با سنت را می گسلد و تعریف جدیدی از رابطه امر رویت پذیر و امر گزاره پذیر، امرگفتنی و دیدنی ارائه می دهد.

سیاست تصویر در عصر قاجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده هنر 1391
  بابک سلیمی زاده   آناهیتا مقبلی

این رساله، همانطور که از عنوان آن برمی آید، به نسبت میان دو اصطلاح و دو عرصه در دوران قاجار می پردازد: عرصه ی «استتیک»(یا زیبایی شناسی) که به نحوه ی تولید و عملکرد کلمات و تصاویر (عکس و نقاشی) می پردازد، و اصطلاح «مشروطه» که عمدتاً در مورد عرصه ی «سیاست» در تاریخ ایران به کار می رود. «استتیک» به معنایی که کانت مدّ نظر دارد، یعنی نظامی از اَشکال پیشینی که تعیین می کنند چه چیز خود را به تجربه ی حسی عرضه می نماید. در روشی که به کار می بریم و از آرای ژاک رانسیر و میشل فوکو وام گرفته ایم، استتیک به معنای وسیع کلمه به «توزیع امر محسوسی» برمی گردد که شیوه ای از مفصل بندی میان فرمهای کنش، تولید، ادراک، و اندیشه را تعیین می کند. این تعریف کلی استتیک را به ورای حوزه ی هنر گسترش می دهد تا مختصات مفهومی و شیوه های رویت پذیری ای را شامل شود که در حوزه ی سیاست موثرند. «مشروطه ی استتیکی» عبارت از انقلابی استتیکی است که در دوران قاجار پیش از وقوع مشروطه ی سیاسی به میانجی کردارهای تصویری ای که عکس ها و تصاویر به اجرا درمی آورند اتفاق می افتد، فرمِ شاه و رابطه ی او با سنت را می گسلد و تعریف جدیدی از رابطه امر رویت پذیر و امر گزاره پذیر، امرگفتنی و دیدنی ارائه می دهد.

بررسی سفالینه های غیر نوشتاری نیشابور (سده 3تا5ه.ق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1391
  محبوبه حسینی یزدی نژاد   عباس اکبری

سفالگری یکی از دیرینه ترین هنرهای ایرانی بوده است که تحت حمایت حکومت های مستقل ایرانی چون سامانیان بیش از پیش شکوفا شد. سامانیان خاندانی علاقه مند به هنر وفرهنگ بودند ودر احیای سنن هنری پیش از اسلام کوشیدند. فرهنگ ایران ریشه در تاریخ دارد وسلسله های قدرتمند پیش از اسلام نقش مهمی در اعتلای آن داشته اند. فرهنگ هر جامعه ای در طی زمان در اثر جنگها ،تغییر ادیان وتأثیر پذیری از فرهنگهای دیگر دچار تحولاتی می شود. این تحولات بر تمام شئون زندگی افراد جامعه تأثیر می گذاشته است.در طی اولین سده های اسلامی فرهنگ وتمدن ایرانی تحت تأثیر ارزشهای اسلامی قرار گرفت و از آن رو که ارتباط هنر وفرهنگ ارتباطی دوسویه است، فرض بر آن قرار دارد که بسیاری از نقش مایه های ایران کهن وارد ایران نوین و اسلامی شده و با آن در آمیخته وبا ارزشها واصول اسلامی انطباق یافته اند.این نقوش گویای تلفیق عناصر کهن ایرانی وعناصر اسلامی هستند. سفالینه های نیشابور در طی قرون سوم تاپنجم به خوبی گواه این ادعا هستند. توجه فراوان به سفالینه های کتیبه دار وتحقیق وپژوهش در موردشان سبب کم توجهی به آثار سفالین با تزئینات غیر نوشتاری گردیده است. از این رو به نظر می رسد معرفی این نوع سفالینه ها به عنوان یکی از تولیدات متنوع در نیشابور نقش مهمی در شناخت دستاورد های هنری سفالگران نیشابور که کمترمورد پژوهش واقع شده دارد.در این پایان نامه به معرفی و بررسی انواع تکنیک ها وشیوه های اجرایی سفال نیشابور در طی قرون سوم تا پنجم وهمچنین تحلیل نقوش، ترکیب بندی ،خاستگاه،پیشینه ومفاهیم نمادین آنها خواهیم پرداخت. این تحقیق با استفاده از روش اسنادی –تاریخی ومطالعه منابع معتبر کتابخانه ای ومقالات مرتبط با موضوع و مطالعه ی تصویری نمونه هایی از آثار موزه های داخل وخارج کشور بصورت تحلیلی- توصیفی ودر برخی قسمتها تطبیقی انجام پذیرفته است.

بررسی نقوش جانوری و گیاهی ظروف فلزی دوره ی ساسانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده هنر و معماری 1392
  محبوبه نجف شعار   ابوالقاسم دادور

همواره آثار هنری چکیده ی نگاه هنرمندان هر عصر به جامعه و جهان پیرامون خویش است. از آن جا که آفرینش هر اثر هنری، معلول ارتباطی ناگسستنی با شرایط اجتماعی،فرهنگی و اقتصادی حکمران بر جامعه ی زمان خود است، پس از این رهگذر می توان با تحلیل و بررسی این آثار به معانی نمادین و نهفته ی هنری که لازمه ی شناخت فرهنگ و جامعه ی آن دوران و عوامل موثر و دخیل در آن است،دست یابیم. پیرو همین مطلب،آثار هنری دوره ی ساسانی که هنری درباری است،نیز از این قاعده مستثنی نبوده و چه بسیار رموز و معانی که، ارتباط نزدیکی با فرهنگ به ویژه مذهب آن دوران داشته،در خود مستتر دارد.چه بسا شناخت و معرفت از نقوش گیاهی و جانوری بر جای مانده بر روی ظروف فلزی دوره ی ساسانی،اهمیت بررسی آن را دو چندان می کند، تا بتوانیم با استناد به این نقوش،به تفکرات و رسوم این دوره ی 400 ساله که فرهنگ ها و ادیان مختلف را در خود جای داده است،پی برد. در این میان تعدادی از مورخین و باستان شناسان در خصوصِ تاریخ دوره ی ساسانی و آثار هنری این دوره تحقیقاتی انجام داده اند، که می توان به "ایران در دوره ی ساسانی" نوشته ی "آرتور کریستین سن" و "هنر ایران در دوران پارت و ساسانیان " از"رمان گیرشمن" و "تمدن ساسانی" از "آقای علی سامی" نام برد. اما پژوهشی که به طور خاص به موضوع مذکور بپردازد،مشاهده نشد. بنابراین با توجه به کمبود منابع منسجم ونیز اهمیت نقوش جانوری و گیاهی بر روی ظروف فلزی ، این موضوع قابل بررسی بیشتر است. این مجموعه با هدف بررسی نقوش جانوری و گیاهی ظروف فلزی دوره ی ساسانی گردآوری گشته است،که در ابتدا تشکیل امپراتوری ساسانی و تأثیر اوضاع اقتصادی،سیاسی و فرهنگی بر روی نقوش ظروف فلزی دوره ی ساسانی را بررسی می کند و پس از پرداختن به فلزکاری و انواع نقوش جانوری و گیاهی به کار رفته بر روی ظروف فلزی دوره ی ساسانی،به مفاهیم نمادین و مذهبی آن نقوش، و نهایتاً به مطالعه و تحلیل نقوش جانوری و گیاهی بر روی انواع ظروف فلزی دوره ی ساسانی می پردازد.

تأثیر شعر بر روی سفال ایران دوره اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1389
  سیده نرگس سعادت میرقدیم   سید محمد راستگوفر

در دوران اسلامی شعر و مضامین آن تأثیرگذار و الهام بخش بسیاری از هنرها بوده است. هنرهای همچون نقاشی، خوشنویسی، موسیقی، منسوجات، فلزکاری و... در هنر سفالگری این دوره نیز می توان تأثیر و کاربرد شعر را به کرات مشاهده نمود. در این میان پیوند شعر با هنرهای چون خوشنویسی، نقاشی، تریینات معماری که هر کدام، رابطه ای خاص و ویژه با سفال پیدا می کند اهمیت دارد. زیرا آنچه که مسلم است برای حضور شعر و تأثیر آن بر سفال هرگز نمی توان از موجودیت و نقش دو هنر خوشنویسی و نقاشی گذشت از طرفی دیگر قسمت زیادی از سفال های دارای کاربرد شعر کاشی ها می باشند که در بخش تزئینات معماری جای می گیرد. خط و خوشنویسی در تزیین هنرهای همچون، سفال، منسوجات، ظروف فلزی و غیره به طور فراوان بکار گرفته شده است. با مطالعه این آثار در قلمرو سفالگری به ارتباط و پیوند تنگاتنگ خوشنویسی با شعر و سفال پی برده می شود. با توجه به آن که اشعار با استفاده از انواع خطوط بر روی سفال نوشته شده است. آثار متأثر از شعر در هنر سفالگری به صورت تصویرسازی های اشعار نیز بوده است و تعداد متعددی از سفالینه های مینایی و کوباچه تحت تأثیر مصورسازی های کتاب آرایی آن دوره بوده است. البته نباید فراموش کرد که ادبیات کلاسیک فارسی و نقاشی کتاب پدیده ای در ارتباط با هم بنا برخواسته ها و اهداف خاص هنر هر دوره بوده و با توجه به آن پیشرفت کرده است. در کتاب آرایی نقاشی از مضامین اشعار مایه می گیرد؛ اشخاص و صحنه های داستان را می نمایاند و سخن شاعر را به زبان خط و رنگ مجسم می کند و کار او بیشتر مصورسازی است ولی در نقاشی و تصویرسازی سفالینه ها، سفال همچون بوم و صفحه مجزا برای هنرآفرینی سفالگر نقش ایفا می کند. با توجه به اینکه سفال از لحاظ فرم و شکل در دو بخش مجزا 1. ظروف و مجسمه 2. کاشی قرار می گیرد و کاشی خود متریال و ابزاری برای تزئینات معماری می باشد ارتباط بین شعر و معماری هم اهمیت پیدا می کند. کاشی کاری بارزترین نمونه تزیین در معماری اسلامی است و شاخص ترین عنصر تزئینی بوده است که جلوه شعر را به معماری بخشیده است. به صورت کلی باید گفت که ادبیات فارسی و در میان آن شعر فارسی در هنر ایران به عنوان هنر مادر نگریسته می شود اگرچه هنرهایی آن دوره همچون خوشنویسی و کتاب آرایی، منسوجات، موسیقی، سفال، و تذهیب دارای هویت های مستقلی هستند لیکن معمولاً در همراهی با اشعار است و بخش عمده ای از درون مایه خود را در این دوران از شعر فارسی و انواع مضامین آن مایه گرفته اند. انواع تغییرات و تحولاتی که در ساخت و تولید و تزیین سفال در دوره اسلامی به وجود آمده است بر روی هم تأثیر گذاشته و گاه با هم رابطه تنگاتنگ پیدا می کند. شاخصه های هنر سفالگری دوره اسلامی شامل فرم، تکنیک و نقوش می شود که هر کدام در ارتباط با کاربرد شعر نقش ویژه ای در تولید آثار سفالی ایفا می کنند. درباره فرم سفالینه ها و ارتباط آن با کاربرد شعر باید گفت در بعضی از فرم ها مقبولیت بیشتری برای کاربرد شعر وجود داشته است مانند فرم کاسه. شاید بتوان دلیل آن را مناسب بودن فرم آن برای نمایش اشعار یا کاربرد زیاد این فرم نسبت به دیگر فرم ها دانست. شعر بر روی کاشی نیز استفاده می شده است. کاشی های بسیاری از بناهای مذهبی و غیرمذهبی با اشعار شاعران تزیین شده است. از مهم ترین شاخصه های هنر سفالگری دوران اسلامی ابتکار در انواع تکنیک های جدید تزیین و لعاب دادن سفال بوده که در سایه مضامین اشعار شاعران ماندگارترین شاهکارهای تاریخ سفالگری را به وجود آوردند. بعضی از این تکنیک ها با کاربرد شعر بر روی سفال رابطه مستقیم و نزدیک پیدا می کند. انواع تکنیک های سفال با توجه به فضا و امکاناتی که در اختیار سفالگر قرار می دهد در چگونگی کاربرد شعر بر روی سفال موثر است. بعضی از تکنیک ها در تکثیر و گسترش بیشتر اشعار و نقوش آن تأثیری مستقیم ایفا می کند مانند تکنیک قالبی و بعضی مانند تکنیک مشبک از نظر بصری با ایجاد فضاهای منفی با اشعار ارتباط پیدا کرده و به همراهی اشعار در ایجاد فضاهای شاعرانه و خیالی سفال می پیوندد. .....سفالینه های دارای کاربرد شعر به دو شیوه یکی نوشتاری و دیگری تصویرسازی بر روی سفال نقش می بندد که در ارتباط با انواع تکنیک ها با امکانات آنان همراه می شود. در این میان در بخش نوشتاری دو تکنیک زرین فام و زیرلعابی بیشتر از سایر تکنیک ها به کار برده شده است و اشعار آن نیز اغلب رباعیات عاشقانه و عارفانه و حکمی بوده است. البته در سفالینه های زرین فام آثار قابل توجهی از تصویرگری های اشعار نیز موجود می باشد. اما بخش نوشتاری آن بسیار پررنگ تر می باشد. در بخش تصویرسازی اشعار، تکنیک مینایی بیشتر از انواع تکنیک ها مورد استفاده بوده که مضامین اشعار آن بیشتر شامل مجالس شاهنامه و داستان های روایی بوده است. از دیگر شاخصه های هنر سفالگری انواع نقوش استفاده شده بر روی سفال می باشد. نقوش سفال ارتباط تنگاتنگ با کاربرد شعر بر روی سفال داشته است. بدیهی است که در نگاه اول و سطحی به موضوع ما باید تنها بخش نوشتاری را در حوزه این رساله قرار می-دادیم. اما نقوش دیگر نیز متأثر از شعر در تصویرسازی های اشعار و ایجاد فضای شاعرانه برای نوشتن اشعار بر روی سفالینه استفاده شده است. از انواع نقوش بررسی شده در این رساله با توجه به ارتباط کاربرد شعر می توان انواع نقوش 1. انسانی 2. حیوانی 3. گیاهی 4. هندسی 5. نوشتاری را نام برد. از نقوش انسانی و حیوانی برای تصویرسازی مضامین اشعار حماسی و داستانی و گاه برای ایجاد فضای خاص، شاعرانه و خیال انگیز در کنار اشعار نوشتاری بر روی ظرف استفاده می شده است. از نقوش گیاهی، اسلیمی ها و ختائی ها برگرفته از نقوش گیاهی بیشتر به عنوان یکی از عناصر سازنده فضاهای تصویرسازی ها و فضاهای شاعرانه در کنار نوشتار و غالباً به عنوان زمینه ای برای موضوعات دیگر بکار برده می شده است. نقوش هندسی یکی از متداولترین نقوش تزیینی بر روی سفالینه ها و کاشی دوره اسلامی بوده است و به عنوان فضایی برای تصویرسازی و چارچوبی هندسی برای ایجاد فضایی شاعرانه و متناسب برای نقوش و اشعار نوشتاری بکار رفته است. یکی از شیوه های نگارش اشعار بر روی سفال نقوش نوشتاری و استفاده از انواع خطوط بوده است. که هم از نظر وجه تجسمی خود خط و هم وجه محتوایی اهمیت دارد. بین نقوش نوشتاری و شعر ارتباط انکار ناپذیری وجود دارد. در مجموع با نگاه کلی به نقوش سفال های دارای کاربرد شعر خواهیم دید که سفالگر دوره اسلامی از تمام نقوش برای بیان فضایی شاعرانه و مضامین آن استفاده کرده است. از مناطقی که دارای سفالینه های با کابرد شعر بوده است می توان شهرهای چون کاشان، ساوه، سلطان آباد، ری، گرگان، تخت سلیمان، نیشابور را نام برد که در این میان نیشابور به دلیل اینکه زمینه پیدایش را در تولیدات بعدی دیگر شهرها فراهم نموده است و کاشان، ری ، گرگان تخت سلیمان به دلیل حجم آثار زیاد بجا مانده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما از دلایل استفاده از سفال به عنوان بوم برای شعر می توان جنبه عمومیت و مردمی بودن سفال دانست که برای گسترش اشعار ملی و فرهنگ بومی مناسب بود. دلیل دیگر بازنمود اشعار بر روی سفال توسط هنرمند سفالگر می باشد به طوری که سفال همچون بومی جاودان نسبت به انواع مصالح دیگر برای ثبت و ظبط اشعار شاعران استفاده شده است. حتی بعضی از این کتیبه ها را می توان به عنوان منابع ادبیات در نظر گرفت. مسلم است که تصاویری که براساس اشعار شاعران بر روی سفالینه ها نقش بسته شده است، در مرتبه اول نوعی بازنمایی می باشد که هنرمندان آن را با خیال و تصور خود آمیخته و بر روی سفال به نمایش گذاشته و همچون تابلوی نقاشی ما را به تماشا می نشاند. از دیگر دلایل بکارگیری شعر بر روی سفال را می-توان فرانمود احساسات سفالگر در اثر هنری خویش دانست که به بهانه و در راستای ادبیات و شعر زمان خود به نمایش می گذارد. احساسات فرانمود شده سفالگر را در تصویرگری نقوش سفالینه های برگرفته از اشعار حماسی و غنایی می توان مشاهده نمود احساساتی از قبیل عشق را در تصویرسازی داستان های بیژن و منیژه، خسرو و شیرین، آزاده و بهرام، همای و همایون و لیلی و مجنون، ... و تحسین دلاوی و شجاعت را در تصویرسازی دیگر داستان های ملی همچون رستم و دیگر صحنه های قهرمانی شاهنامه مشاهده نمود. از دلایل بکارگیری بوم سفال برای شعر می توان به این نتیجه نیز دست یافت که استفاده از شعر و کاربرد آن بر روی سفال نمی توانسته تنها جنبه تزیینی داشته باشد. نحوه کاربرد شعر بر روی سفال به دو صورت نوشتار و تصویرسازی بوده است. در نوشتار از انواع خطوط زیبا استفاده شده که بیشترین نوع خط مورد استفاده خط نسخ و تعلیق بوده است. ترکیب بندی اشعار بر روی سفال همواره در کنار و همراه نقوش دیگر بوده است به طوری که تزیین این نوع سفالینه ها نوعی صفحه آرایی به شمار می آید که ترکیب نوشتار و تصویر است. در همه نمونه ها هیچ گاه تصویر و نوشتار با هم تداخل پیدا نکرده و برای نوشتن اشعار از نواری جدا کننده استفاده شده است. که در بیشتر مواقع رنگ این نوارها با زمینه و نقوش دیگر در تضاد است. طرز قرار گرفتن این نوارها بر روی سفال اهمیت خاصی دارد و دارای تأثیر بصری و زیباشناسی خاصی در اثر شده است. در تصویرسازی ها اشعار حماسی و اشعار غنایی داستانی از مضامین عمده بوده است. با توجه به خصوصیت ذاتی که مضامین داستانی دارند برای نقاشی و تصویرسازی بر روی سفال مناسب بوده است. گاه این تصویرسازی ها برگرفته از میناتور های خطی مصور آن دوران بوده است. تکنیک ساخت سفال های دارای تصویرسازی بیشتر مینایی بوده است. اولین تصویرسازی های موجود برگرفته از اشعار حماسی بوده است. درباره ارتباط شکل ظرف و کاربرد آن نیز باید گفت که در اکثر موارد منظور سفالگر از استفاده از شعر بر روی سفال تلاش برای همگامی اشعار با کاربرد آن نبوده است اما مواردی نیز وجود داشته که اشعار همگام و متناسب با شکل ظرف بکار برده شده است. همگامی و هماهنگی تصاویر با اشعار بکار گرفته شده در اکثریت موارد دیده نمی شود و تصویر و اشعار با هم ظاهراً هیچ ارتباطی ندارند. باید ارتباطشان را نه در یک سطح روایی بلکه در سطح دیگر مانند متن و تصویر یک کارت تبریک که ضرورتاً ربطی بهم ندارند و هر دو بازتاب احساست هستند در نظر گرفت. مضامین اشعار استفاده شده بر روی سفال های این دوره را می توان به دو صورت کلی از انواع ادبی جای داد حماسی و غنایی. اشعار حماسی شامل اشعار و مضامین داستان های شاهنامه از جمله ضحاک مار به دوش، رستم، بیژن و منیژه آزاده و بهرام گور... و شخصیت-های شاهنامه مانند سیمرغ اژدها ... و صحنه های شکار دانست که بر روی بسیاری از سفالینه-ها نقوش آن مشاهده می شود. مضامین غنایی اشعاری هستند که در بر دارنده احساسات و عواطف شخصی می باشند. از انواع اشعار غنایی رباعیات فلسفی، عاشقانه، صوفیانه(عارفانه) بر روی ظروف و کاشی های ایران بسیار استفاده شده است. که در بر دارنده مفاهیمی از جمله شکوئه از روزگار، رندانه، می پرستانه، اظهار شادی ، شکوئه از فراق، وفاداری، ثبات و ... می باشند. اما اشعار غنایی داستانی نیز بر روی سفال استفاده شده است، داستان های غنایی چون خسرو و شیرین لیلی و مجنون نظامی و همای و همایون خواجه کرمانی که به صورت تصویرسازی برروی سفال آمده است. یکی دیگر از مضامین غنایی مورد استفاده بر روی سفال اشعار غنایی وصفی بوده است که با توجه به توصیف های که در اشعار از بهار، باغ، صبح، ماه، خورشید، ادوات موسیقی، مجالس شکار، مجالس بزم و باده خواری... وجود داشته سفالگران نیز تحت تأثیر این اشعار فضاها و نقوشی بر روی سفال انگاشتند. اشعار عرفانی غنایی که در بردارنده احساساتی در برابر معشوق آسمانی است بر روی سفال های این دوره نیز مشاهده می شود که شامل رباعیات و اشعار صوفیانه و عارفانه از شاعرانی چون سنایی، ابوسعید ابوالخیر، مولانا، خواجه عبداله انصاری و... می باشد. تصویرسازی هایی نیز تحت تأثیر اشعار عرفانی این دوره بر روی سفال وجود دارد. مضامین شعری سرشار از مفاهیم رمزی و نمادین است که با پیوند با سفال نمادهای نو و جدید زیادی را به آن می بخشد. از آن جمله می توان نقوش آدمی تحت تأثیر اشعار که گاه به عنوان موضوعی خاص که بشر را در مسیر شناخت شأن ازلی خویش یاری می رساند و نمایش دهنده تیپ و نمونه انسان است نه انسانی خاص و مشخص در تصویرسازی اشعار اشاره کرد. همچنین گاهی تعابیری که شاعران از عناصر طبیعت و اشیاء و انسان ارائه می-کردند نگارگر سفالینه نیز سعی می کرد در نقوش سفالینه ها معادل تجسمی آن را بکار گیرد. در نمادگرایی متأثر از اشعار همچنین می توان نقوش پرندگان مانند کلاغ سیمرغ هود طوطی و کبوتر را نام برد که همواره در شعر شاعرانی چون فردوسی، عطار، خیام، نقش نمادین داشته اند. درباره استفاده از شعر بروی سفال در گذر زمان نیز باید گفت اولین اشعار مورد استفاده را می توان اشعار حضرت علی(ع) و متون برگرفته از اشعار حاتم الطائی دانست. ولی گسترش و شکوفایی استفاده از شعر و تأثیر شعر بر هنر سفالگری را باید مدیون تولد شاهنامه دانست. اوج استفاده از شعر در دوره میانه اسلامی یعنی سلجوقیان خوارزمشاهیان ایلخانیان بوده است. از اوایل دوره صفویه روند کاربرد شعر بر روی سفال و تأثیر آن کاسته و سفالینه ها بیشتر تحت تأثیر عناصر غربی قرار گرفتند اگرچه سفالینه های همچون کوباچه هنور در بر دارنده مضامین شعری و اشعار بودند. در قرن اخیر با از بین رفتن کارگاه مهم سفالگری تأثیر شعر بر روی سفال به شکل و شیوه قدیم از بین رفت و تنها بر روی آثار فردی بعضی هنرمندان معاصر و روی انواع سفالینه ها و نقش برجسته ها استفاده شد.

پیش بینی بهزیستی روانی بر اساس مولفه های هوش هیجانی با واسطه گری تاب آوری در دانش آموزان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1392
  عباس اکبری   فرهاد خرمایی

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه گری تاب آوری در رابطه بین مولفه های هوش هیجانی و بهزیستی روانی در دانش آموزان دوره متوسطه صورت گرفت. شرکت کنندگان این پژوهش شامل 405 نفر(212 دختر و 193 پسر) از دانش آموزان دبیرستان های شهر شیراز بودند که بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور اندازه گیری متغیرهای پژوهش، پرسشنامه های هوش هیجانی(پترایدز و فارنهام، 2001)، تاب آوری(کانر و دیویدسون، 2003) و بهزیستی روانی(ریف و کیز، 1995) مورد استفاده قرار گرفتند. پایایی ابزارهای پژوهش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و روایی آنها از طریق همبستگی درونی و تحلیل عاملی بررسی گردید. نتایج به دست آمده حاکی از پایایی و روایی قابل قبول آزمون ها بود. با استفاده از رگرسیون به شیوه متوالی همزمان و با استفاده از مراحل پیشنهادی بارون و کنی(1986)، مدل مفهومی پژوهش مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که تاب آوری در رابطه بین درک عواطف و بهزیستی روانی نقش واسطه ای کامل ایفا می کند. همچنین تاب آوری در رابطه بین خوش بینی و بهزیستی روانی دارای نقش واسطه ای نسبی است. علاوه بر این دو مولفه خوش بینی و درک عواطف پیش بینی کننده معنادار تاب آوری هستند و بالاخره اینکه تاب آوری نیز قادر به پیش بینی بهزیستی روانی می باشد. در پایان به منظور بررسی تفاوت های جنسیتی در متغیرهای پژوهش از آزمون آماری t مستقل استفاده گردید و مشخص شد که در هیچ یک از متغیرها به لحاظ آماری تفاوت معناداری بین میانگین نمرات دانش آموزان دختر و پسر وجود ندارد.

ظرفیت های بیانی سرامیک در هنر معاصر
پایان نامه موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی و غیر دولتی جهاد دانشگاهی استان یزد - دانشکده هنر و معماری 1392
  سیدهادی موسوی   عباس اکبری

سفال و سرامیک در دنیای امروز، همپای جنبش های هنری، متحول گشته و به عنوان یک ابزار بیانی مستقل و ویژه، جایگاه تازه ای نسبت به گذشته یافته است. تحولات هنری قرن بیستم و بروز و ظهور سبک ها و قالب های بیانی جدید، به گونه ای است که می توان از مواد و مصالح سنتی مانند گل و قابلیت های ویژه آن جهت استفاده در ساخت آثار فاخر و خلاقانه استفاده کرد و جلوه ای دیگر از این هنر ناب را به نمایش گذاشت. در این پایان نامه، با رویکردی نو به هنر سفال و سرامیک، قابلیت های فنی و تجسمی بالقوه موجود در این ماده شرح داده می شود. بدین جهت کشف و ارایه قابلیت ها و حدود تازه ای از این هنر کهن، اصلی ترین هدف این رساله محسوب می شود که در این راستا، امکانات و جریانات معاصر سفالگری نیز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. از این روی، در روند انجام این پایان نامه، از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده که نتایج آن شناسایی و معرفی ظرفیت های بیانی ویژه سفال و سرامیک جهت به کار گرفته شدن در هنر معاصر و در قالب هایی نظیر چیدمان، هنر محیطی و ... می باشد.

رقم بر سفالینه های دوره اسلامی ایران از سده یکم تا نهم هجری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1391
  لیلا مکوندی   ابوالقاسم دادور

همواره «سفال اسلامی ایران» یکی از موضوعات با اهمیت برای نویسندگان و محققان ایرانی، همچنین پژوهشگران خارجی بوده است. در این پژوهش که نیز به سفال اسلامی ایران اختصاص دارد، موضوع از دریچه ی دیگری نگریسته شده است. در این راستا شناخت هویت آثار هنری و کسانی که آن ها را پدید آورده اند اهمیت یافت؛ یکی از مهم ترین راه های دست یابی به چنین شناختی، مطالعه ی رقم ها و اطلاعاتی می باشد که توسط سفالگر روی آثار سفالی ثبت گردیده است، اطلاعاتی چون نام هنرمند، تاریخ ساخت اثر، محل ساخت و ... که اهمیت دانستن هر کدام از این موارد نیز مهم می باشد. البته رقم های سفالینه های دوره اسلامی ایران، به رغم تولید انبوه این آثار در دوره های مختلف، تعداد اندک شماری می باشند؛ و این امر به دلایل مختلف از جمله باورهای نهفته در پس عنوان «هنر اسلامی» است. بدین ترتیب غیر از بررسی رقم های روی سفالینه های اسلامی ایران، شناخت دلایل اندک بودن رقم ها در آثار هنر اسلامی، و جایگاه رقم در هنر اسلامی به خصوص سفالگری اسلامی از دیگر اهداف این پژوهش بوده است. هنرمندان مسلمان به دلیل آگاهی و اعتقاد داشتن به فرافردی بودن هنر در حوزه اسلام، کم تر به مرقوم نمودن آثار خود مبادرت داشته اند، در این میان برخی از هنرمندان بار روش هایی که ویژگی های بر شمارده ی هنر اسلامی را نیز زیر پا نگذارند، آثار هنری خود را رقم زده اند، از این رو در این تحقیق دلایل رقم زدن و نزدن آثار هنر اسلامی از سوی هنرمندان نیز بررسی شده است. این پژوهش از نوع بنیادی و روش تاریخی-توصیفی داشته و اطلاعات موجود در این پایان نامه از طریق روش کتابخانه ای گردآوری شده است.

سفال تیموری،فقدان اطلاعات و خوانش جدید
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1392
  بتول لطفی   عباس اکبری

دوره تیموری یکی از دوره های تاریخی ایران است که در سایه هنر دوستی خاندان تیموری و حمایت دربار شاهد رشد انواع هنرها، از جمله نگارگری و معماری هستیم.اما از سفال آن دوره اطلاع زیادی در دست نیست و نمونه های عینی چندانی وجود ندارد. در این پایان نامه سعی شده است تا با استفاده از مطالعه تطبیقی بین هنر های رایج این دوره و بررسی ظروف سفالین موجود در نگارگری ها، جستجوی سفال در معماری و نیز خواندن متون باقی مانده از این دوره به شناسایی سفال تیموری بپردازیم و اطلاعاتی از سفال این دوره بدست آوریم.با مطالعه انجام شده می توان دریافت که به رغم باورهای موجود مبنی بر رایج نبودن سفالگری در این دوره؛ تولیدات سفالی وجود داشته است. یکی از دلایل کمبود مصادیق عینی آن را می توان عدم حفاری و کاوش های باستان شناسی در سایتهای باستانی این دوره معرفی کرد. همچنین با خوانش جدید نگاره های این دوره نتایج جدیدی در خصوص سفال تیموری بدست می آید. و می توان مشخصه هایی از جمله: فرم و اندازه ظروف، تکنیک های رایج سفالگری در این دوره و نیز نقوشی که برای تزیین ظروف سفالی استفاده می شده است را معرفی کرد. در نهایت می توان اینگونه بیان نمود که با رجوع به نگاره ها، ظروف فلزین و منابع دست اول می توان کمبودهای اطلاعاتی درباره سفال تیموری را جبران نمود.

بررسی تطبیقی نقاشی کاشی های کاخ گلستان با نقش و طرح های فرش قاجار (تاکید بر فرش کاشان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1391
  زهرا خوشدل   عباس اکبری

حس کمال جویی و زیباپرستی بشر باعث گردیده تا با بهره گیری از فنون و شیوه-های مختلف، هنر خود را به نمایش درآورد. هنرمند تمام تلاش و کوشش خود را به کار می گیرد تا اثری ماندگار از خود به جای گذارد. هنرمندان رشته های مختلف به خصوص، طراحان کاشی و قالی سعی نموده اند با ایجاد نقوش و تصاویری زیبا، نوعی پیوند بین انسان و طبیعت پیرامون ایجاد نمایند. در این پژوهش مطالعه ای بر هنر و هنرمندان دوره قاجار و همچنین مقایسه ای بین نقاشی کاشی های کاخ گلستان با نقش و طرح قالی های کاشان در این دوره انجام شده است.بررسی نقاشی ها و طرح های این دو هنر، به شناخت بیشتر نقوش متداول در این دوره و همچنین شناخت سلایق و اعتقادات هنرمندان، پادشاهان، بازرگانان، خریداران و خالقان این آثار منجر می شود. نوع پژوهش، نظری-کاربردی، روش تحقیق تاریخی-توصیفی، شیوه کار اسنادی و ابزار گردآوری اطلاعات، فیش برداری، مشاهده و تصویربرداری از کتب و آثار تاریخی موزه ها و سایت های معتبر در این زمینه می باشد. درحد امکان، کاشی های منقوش کاخ گلستان و فرش کاشان دوره قاجار بررسی و به صورت نمونه متناسب با پژوهش انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است. سپس آثار انتخابی به دو روش کمی و کیفی در قالب مطالعه تطبیقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در دوره قاجاریه، نقوش مزین بر کاشی و قالی به سمت طبیعت پردازی و تصویرگرایی سوق داده شده اند. نقوش بکار رفته بر روی این آثار با تغییرات فرهنگی و سیاسی این دوره همگام شده است. نقاشان در این عصر بنا به شرایط و مقتضیات زمانه، علاوه بر نقاشی بر بوم، به نقاشی بر روی آثار صناعی نیز می پرداختند. سلیقه شاهان یکی از عوامل تاثیرگذار پیدایش نقوش در هنر کاشی و قالی بوده است. نقوش گیاهی موجود، با ترکیبی متفاوت در ساختار، ترسیم شده اند. مضامین مشترک در تصاویر نقاشی شده بر کاشی و فرش، گاهی بسیار شبیه و گاهی با اختلاف در ترسیم و یا تفاوت در انتخاب تصویر از یک موضوع واحد، مشاهد می شوند. وجه تمایز این پژوهش با تحقیقات دیگر در این است که تنها به یک هنر نپرداخته، بلکه به شناخت هرچه بیشتر نقوش دوره قاجار با مطالعه تطبیقی میان دو هنر صناعی، پرداخته است.

مطالعه تطبیقی سفالگری دوره صفوی و دوره عثمانی قرن دهم و یازدهم هجری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1392
  علی صادقی طاهری   عباس اکبری

دو دوره ی صفوی در ایران و عثمانی در ترکیه از مهمترین و درخشان ترین دوره های هنری در فرهنگ و هنر اسلامی است. در سده های دهم و یازدهم هجری (16 و 17م) در هر دو حکومت که از مقتدرترین و بادوام ترین حکومت های اسلامی هستند و در همجواری یکدیگر بوده اند، آثار فاخر هنری از جمله سفال و سرامیک پدید آمده است. مطالعات تاریخی نیز نشان از روابط این دو حکومت اسلامی در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فراوانی دارد همچنین با نگاهی گذرا بر آثار سفال و سرامیک آن ها مشابهت هایی دیده می شود. در این پایان نامه با بررسی پیشینه ی تاریخی و زمینه های فرهنگی و هنری این دوره ها و مطالعه ای دقیق در آثار سفال و سرامیک تولید شده در آن ها، به تطبیق نمونه های به جامانده پرداخته می شود. با روشی توصیفی و تحلیلی، تاثیر و تاثّرات و عوامل شباهت ها و تفاوت ها بررسی می شوند تا از این رهگذر، اطلاعات بیشتری درباره ی سفال اسلامی در سده های دهم و یازدهم هجری به دست آید و بر دانش ما درباره ی سفالگری اسلامی افزوده گردد. دوره ی صفوی آخرین مرحله شکوفایی هنر سفالگری پس از اسلام در ایران است که به احیای بهترین نمونه های سفال ایرانی انجامیده است. سفال عثمانی نیز که با الهام از سفالگری سرزمین های اسلامی و به ویژه ایران آغاز شده است، سرانجام به سبک ویژه ی خود دست یافت. سفال های هر دو دوره با وجود تاثیراتی که از یکدیگر و همچنین از هنر چین پذیرفته اند، نمونه های خوبی از خود به جاگذاشته اند که بیانگر شرایط فرهنگی و هنری ویژه ی خود نیز می باشند.

پژوهشی در سفالینه های زیر لعابی دوره اسلامی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1392
  عالیه نجفی   عباس اکبری

این تحقیق بر آن است تا به بررسی سفالینه های زیر لعابی دوره های اسلامی ایران بپردازد. از این رو ابتدا به بررسی کهنترین سفالینه های زیر لعابی که مربوط به سده سوم هجری است پرداخته شده و سپس شهرهایی که سفال زیر لعابی در آنها مشاهده شده و به نوعی مراکز تولید سفال زیر لعابی بوده اند مورد مطالعه و سرانجام سفال زیر لعابی را از منظر ریخت شناسی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. بدین معنی که چه فرمهایی رواج داشته و چه نقوشی بیشتر روی این سفالینه ها اجرا شده و از چه رنگهایی برای تزئین سفالینه های زیر لعابی بیشتر استفاده شده است. این مطالعه نشان داد که از بررسی 144 نمونه بشقاب، کاسه، تنگ، صراحی، ابریق، قدح، قلیان، کاشی و. . .بیشترین فرم سفالینه های زیر لعابی مربوط به بشقاب ها و کمترین آن به کاشی ها اختصاص دارد. همچنین بررسی 144 نمونه نقش شامل خوشنویسی، انسانی، گیاهی، حیوانی، هندسی، نشان می دهد که استفاده از نقوش هندسی رواج بیشتری داشته و از نقوش حیوانی کمتر استفاده شده است. از بررسی 144 نمونه رنگ، شامل آبی، آبی و سیاه، آبی و سفید، سیاه، قهوه ای و چند رنگ، این گونه استنباط می شود که سفال های زیر لعابی معروف به چند رنگ، که از رنگ های سیاه، آّبی ، قرمز، سبز، قهوه ای، زرد، صورتی و ... تشکیل شده اند، بیشترین رنگ آمیزی تزئینات را به خود اختصاص داده اند و رنگ سفالینه های آبی سفید رواج کمتری داشته است. در انتهای پژوهش، دلایل انتخاب رایج ترین فرم ها، نقوش و لعاب های رنگی مورد بررسی قرار گرفته است.

سیر تحولات فناوری های رسانه ای و تاثیرات آن بر جامعه ی هنری ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1393
  رعنا غفوری ساربانقلی   امیرحسین چیت سازیان

آدمی در پی برقراری ارتباط دست به ابداعاتی ستودنی زده است. فناوری های رسانه ای از جمله نوآوری هایی هستند که در حوزه ی علوم ارتباطات روز به روز پیشرفت شایانی کرده و بسیاری از حوزه های علوم همچون حوزه هنر را تحت تاثیر خود قرار داده اند. با گذر زمان رسانه هایی جدید با امکاناتی پیشرفته پا به عرصه نهاده و به تولید، ارائه و تکثیر آثار هنری کمک فراوانی کردند. همواره ورود رسانه های جدید به سرزمین هایی که زیرساخت های لازم جهت مواجهه با آنان را ندارند، به علت شکاف فرهنگی بین کشورهای تولید کننده و مصرف کننده چالش هایی را رقم می زند. هدف از این پژوهش آشنایی با فناوری های رسانه ای و شاخه های هنری جدیدی است که در پی آنها وارد ایران شدند و یادآوری قابلیت آنها برای جهانی شدن فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی است و اینکه چه اشتباهاتی در گذشته در پذیرش رسانه های جدید انجام گرفته که امروزه باید از آنها اجتناب ورزیم. نتایج حاصل از این پژوهش توصیفی ـ تاریخی که به شیوه ارزیابی توسعه ای ـ اسنادی صورت گرفته و اطلاعات آن با روش کتابخانه ای گرد آمده، مبین آن است که پذیرش رسانه های جدید در هر برهه از تاریخ، هنر ایرانی را از منظر تولید، تکثیر و مفهوم تحت تاثیر خود قرار داده است. همچنین ملاحضه گردید که کاربرد فناوری های روز رسانه ای برای جذب مخاطب نه تنها امری اجتناب ناپذیر است بلکه امری ضروری و مهم به شمار می رود. در این راستا هنرمندان هر جامعه ای به عنوان مهره‎ های اصلی حفظ فرهنگ و هویت ملی موظفند با هوشمندی و وسواس خاصی از فناوری های رسانه ای برای آفرینش و ارائه آثاری اصیل اقدام نمایند.

پژوهشی در باب وقایع نگاری در هنر نگارگری ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1392
  علی میرعمادی   عباس اکبری

در این پژوهش سعی بر آنست تا با رویکردی کلی نگر سیر تحول و تطور یکی از جریانات مهم هنری ایران یعنی وقایع نگاری را مورد بررسی قرار داده و زمینه های پیدایش آن را از اولین دوره های حیات بشر مورد غور و تفحص قرار دهد. تحقیق حاضر به روش توصیفی _تحلیلی و شیوه ی گردآوری اطلاعات در آن کتابخانه ای، اسنادی بوده است. در این پژوهش منظر متفاوتی از ذکر نام نگارگری مدّ نظر است و هر آنچه نقشی بر بستری ایجاد کرده را در زمره ی نگاره و پیشینه ی آن پیش رو قرار می دهد. به علت گسترده بودن موضوع وقایع نگاری، دامنه ی وسیع نگاره های ایرانی و با توجه به گستردگی تعریف نگاره که طیف بیشماری از سنگ نگاره و سفال نگاره تا نگاره های کاغذی و دیواری و ... را در بر دارد، تمرکز و دسته بندی نگاره ها بر اساس میزان تکرار نقش بوده است که باعث شده سه گروه اصلی یعنی مضامین مذهبی، اعتقادی، رزمی و شکار، بزمی و عاشقانه در اهّم اولویت آن قرار گیرد. از اینرو به منظور کشف چگونگی ظهور این مضامین، اندکی رجوع به پیشینه ی تاریخی، وقایع سیاسی و اجتماعی دوران نیز مورد توجه قرار گرفته است. شایان توجه است حتی با محدود کردن این نقوش به دسته بندی فوق طیف وسیعی از نگاره ها وجود دارد که در این پژوهش ممکن است مغفول مانده باشد چراکه بررسی تمامی آنها به کمال در این مقال نگنجد. به همین جهت برای جلوگیری از اطناب سخن تنها نمونه هایی از نگاره های مذکور مربوط به هر دوره ای مورد توجه قرار گرفته است. امید است در پایان باب جدیدی برای بررسی هر چه عمیق تر و جزیی نگرتر این موضوع پیش روی پژوهندگان قرار گیرد.

نقش طبیعت در شکل گیری اساطیر ایران
پایان نامه دانشگاه الزهراء علیها السلام - دانشکده هنر 1393
  رویا روزبهانی   عباس اکبری

طبیعت عنصری حائز اهمیت در اساطیر و ادیان و واجد جایگاهی متفاوت در ایدئولوژی ها بوده است. از آنجایی که عناصر و عوامل متعددی در بوجود آمدن اساطیر نقش داشته اند، این پژوهش در پی روشن ساختن نقش طبیعت در شکل گیری اساطیر ایران می باشد. به طور کلی ساختار اساطیر ایران نوعی باور به دوگانگی در طبیعت، در وجود انسان و در نیروی متعارض موجود در جهان است که از مهم ترین وجوه این تقابل ها در اساطیر، نبردی مداوم میان نیروهای خیر و شر است، از آنجاکه ایران با جغرافیای طبیعی متنوع سرزمین تضادهای بزرگ است، مسئله اصلی این پژوهش این است که نقش طبیعت را در شکل گیری اساطیر ایران یافته، نیروهای طبیعی تاثیرگذار و اسطوره ساز را مشخص سازد و به این پرسش اصلی و اساسی پاسخ دهد که آیا تضادهای موجود در طبیعت ایران در بوجود آمدن و یا تقویت باور به دوگانگی و تداوم اصل ثنویت در باور و اعتقادات و اساطیر ایرانیان تاثیر داشته است. در این پژوهش گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و روش تحقیق به صورت توصیفی و تطبیقی و تجزیه و تحلیل کیفی است. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اینگونه بیان داشت که در اساطیر ایران، عناصر طبیعی نقش بسزایی را ایفا می کنند. از نیروهای طبیعی تاثیرگذار و اسطوره ساز می توان به عناصر آب، باران، کوه، زمین، آسمان، خورشید، ماه، ستارگان، باد، گیاه، جانوران و آتش اشاره کرد. در بررسی نقش و تاثیر تضادهای طبیعت در شکل گیری باور به دو گانگی و نبرد نیروهای خیر و شر طی مطالعه تطبیقی در اساطیر جهان مشخص گردید که در اساطیر بین النهرین، مصر، هند، اروپای شمالی، ایرلند و قوم سلت، چین و تبت که باور به نیروهای خیر و شر، وجود غولان و دیوان و نبرد نیروهای تاریکی و روشنی، مثبت و منفی دیده می شود، در طبیعت و جغرافیای طبیعی هر کدام از سرزمین ها تضاد طبیعی وجود دارد. پس بطور کلی بر اساس نتایج بدست آمده می توان گفت در میان علل گوناگونی که منجر به شکل گیری اساطیر شده است، طبیعت و تضادهای موجود در آن در شکل گیری این باورها و اعتقادات تاثیر بسزایی داشته و نقش ویژه ای را ایفا می کند.

مطالعه و تحلیل نقش موجودات اساطیری بر روی سفالینه های سده ی دوم تا هشتم هجری ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1393
  پریا ستاری قهفرخی   عباس اکبری

سفال همواره در زندگی مردم نقش مهمی را ایفا می کرده است. اندکی پس از آشنایی انسان با سفال، این ابداع مهم به عرصه یی برای نقش آفرینی و بیان احساسات و تراوش های فکری بدل شد. این هنر طی دوره های مختلف به علت تأثیر پذیری از باورهای مذهبی، عوامل اجتماعی و ... از نظر فرم و نقش دچار تحولات چشمگیری شده است. در ایران باستان، بر روی اغلب آثار هنری خصوصا سفالینه ها، نقوش جانوری گاه به صورت واقعی و گاه خیالی ترسیم می شده است. نقش جانوران خیالی، زاده ی تخیل بشر هستند و ایرانیان در دوره های مختلف به این نقوش علاقه ی بسیاری داشته اند. در دوره ی اسلامی به خصوص سده های 4 تا 6 ه.ق، این نقوش تحت تأثیر اندیشه و با الهام از نقوش ایران باستان استفاده شده اند که هر کدام معنی خاصی دارند. پایان نامه پیش رو، به بررسی و تحلیل موجودات اساطیری در سفالینه های اسلامی و ارتباط شان با باورهای مذهبی و نقوش ایران باستان می پردازد و می کوشد نقوش اساطیری را از نظر نوع ترکیب، طبقه بندی کند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تاریخی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. پس از مطالعات انجام گرفته بر روی نقوش این نتیجه حاصل شد دلایل استفاده از نقوش اساطیری در سفال اسلامی را می توان در باورهای مذهبی، آداب و رسوم، توجه به داستان ها و اساطیر ملی به ویژه شاهنامه ریشه یابی کرد.

تحلیلی بر واژه های نقاشانه در اشعار شاعران ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر 1392
  مریم کاوش   عباس اکبری

پژوهش حاضر کوششی است برای تحلیل واژگان نقاشانه در شعر فارسی . واژه های نقاشانه واژه هایی هستند که مترادف و مرتبط با واژه ی نقاش هستند و در قدیم مورد استفاده قرار می گرفتند و امروزه در زبان فارسی کمتر مورد توجه هستند ، که با توجه به گسترش موضوع از میان این گونه واژگان ، تنها واژه های : 1. رسام 2.صورتگر 3.صورتنگار 4.پیکرنگار 5.نقاش 6.نقشبند7.نگارگر8.نگارنده 9.مصور (اسم) 10.نگارستان11. نگارخانه(اسم مکان)12.رقم زدن13.نقاشی کردن 14.نگارکردن15. نگاریدن (فعل)16 .شاپور 17.مانی 18. کتاب مانی ارژنگ (نام) در میان اشعار این هفت شاعر:1. فردوسی 2. نظامی 3. سعدی4. مولانا 5. حافظ (کلاسیک)6.نیما یوشیج 7 . سهراب سپهری(معاصر) مورد بررسی قرار می گیرد، این پژوهش نشان می دهد که ارتباط مستقیمی میان کاربرد واژه ها و بینش آنها نسبت به هنر نقاشی وجود دارد و اینکه همه ی شاعران نسبت به این هنر خوش بین نبوده اند ، که یکی از دلایل این بدبینی ، روایاتی است که از اسلام راجع به این هنر وجود دارد .

پیدایش و سیر تحول فناوری سفال سایه نما
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده معماری و هنر 1393
  مریم توسلی رکن آبادی   محسن جاوری

قرن ششم و هفتم هجری دو قرن مهم و حساس در تاریخ سفالگری ایران محسوب می شوند. پایان نامه ی حاضر پژوهشی است پیرامون تکنیک سایه نما که از انواع فنون رایج در آن دوره بوده است. گرچه به دلیل عدم وجود نمونه های تاریخ گذاری شده ی این تکنیک، نمی توان در مورد زمان دقیق پیدایش آن اظهار نظر کرد اما وجود نمونه های فراوانی از این فن در قرن ششم هجری قمری گواهی رواج آن در این مقطع زمانی می باشد. در پژوهش پیش رو که با استفاده از اسناد تاریخی و توصیف و تحلیل تصاویر، شکل گرفته سعی شده تا به مسائلی همچون زمان و عوامل پیدایش سفالینه های سایه نما، مراکز تولید، فرم ، نقوش و همچنین ویژگی های تزیینی و تحولات ایجاد شده در جنبه های مختلف و تأثیرات آن بر هنر سفالگری پرداخته شود.

نقش مخاطب در شکل گیری اثر هنری در مدرنیسم و پست مدرنیسم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده هنر و معماری 1391
  نعمت باقری فرد   امیرحسین چیت سازیان

این نگارش و پژوهش، به ابعاد تازه ای از مفهوم مخاطب نظر داشته است؛ تلاش برای رفع کاستی های موجود در تعریفِ رایج از مخاطب- که ریشه در بدبینی مدرنیسمِ اولیه از فرهنگ توده ای داشت- به مرور، فضا را برای طرحِ جدی موضوع مخاطب باز کرد. در هنرهای تجسمی، این رویکرد، خاستگاه تازه ای از هنرها شد که تلویحا، مخاطب را نه محصول و نتیجه ی اثر هنری، بل سرچشمه و منشاءِ آن می انگارند. بر این اساس، ضمن بررسی جایگاه مخاطب در دو رویکرد مدرنیسم و پست مدرنیسم، عواملِ تاثیرگذار در جایگزینی عصرِ مخاطب محوری به جای عصر هنرمند محوری، مورد تحلیل قرار گرفت. همسو با فراگیر شدن هنرهایی مخاطب محور، شاهد شکل گیری اندیشه هایی هستیم که مقوله ی مخاطب/ دیگری را سرلوحه ی نقد و نظرهای خود ساخته اند. این هم گرایی در اندیشه و هنر غرب، پیامد بازبینی در بسیاری از اندیشه های و الگوهای هنری مدرنیسم بوده و اتفاقات جریان ساز هنری تازه ای را در پی داشته است. این تحقیقِ توسعه ای، که با شیوه ی گردآوری اسنادی و کتابخانه ای توأم با روش تحقیقِ تحلیلی- تاویلی، سامان یافته، با تأکید بر این هم گرایی، بر این نکته تاکید دارد که علی رغمِ باورِ تاریخیِ هنر، نحوه ی شکل گیری اثر هنری، ریشه در افقِ خواست و انتظارِ مخاطب دارد نه در نیتِ هنرمند. در زمانه ی حاضر- عصری که با نام پست مدرن از آن یاد می شود- معنا و کارآیی هنر، ابعاد تازه ای به خود دیده است؛ برقراری ارتباط با مخاطب- از حیث چیستی و چگونگی اش-، یکی از دغدغه های شایع در هنر معاصر به شمار می رود. تا حدی که نقش تاثیرگذار مخاطب در شکل یابی اثر هنری، این مجال را به ما می دهد که هنر معاصر را مخاطب گراتر از رویکردهای پیشین، ارزیابی کنیم. رویکردی که شکلِ سالبه ی آن از مدرنیسم آغاز شد؛ هرچه مدرنیسم، بر نخبه گرایی و نبوغِ هنرمند، تاکید و از صنعت فرهنگِ عامه ی مردم پرهیز می نمود، در عوض پست مدرنیسم، برگِ برنده ی هنرِ خود را به مخاطب می دهد. هنر امروز همسو با اندیشه های معاصر، گرایشی بنیادین به مقوله ی دیگری(:مخاطب)، پیدا کرده است. هنر، پنجره ای به سمت دیگری است و به نظر می رسد هنر امروز، به شکلی خودآگاه، درپیِ گشایش آن، به روی اکثریت برآمده است؛ پنجره ای که در طول تاریخ، به سمت و سوی مخاطبانی ویژه باز می شد.