چکیده: در این پژوهش به منظور شناسایی عوامل بیماری زردی و پژمردگی نخود و ارزیابی ارقام مقاوم نخود نسبت به این بیماری در سال زراعی 93-92 از مزارع نخود در مناطق مختلف استان لرستان نمونه برداری شد و در مجموع 79 جدایه قارچی بدست آمد. قارچ ها بر اساس مشخصات ریخت شناسی و با استفاده از کلیدهای معتبر و مقالات شناسایی شدند. در این تحقیق 11 گونه فوزاریوم و 2 گونه غیر فوزاریوم شناسایی شد که عبارتند از fusarium oxysporum، f. javanicum، f. solani، f. petroliphilum، f. foetens f. pallidoroseum، f. camptoceras، f. acutatum، redolens f.،f. sambucinum f.reticulatum ، alternaria alternate ،bipolaris sorokiniana گونه های f. redolens، f. foetens، f. acutatum و f. petroliphilum از لرستان و گونه های f. foetens، f. acutatum، petroliphilum f. برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. آزمون بیماریزایی جدایه های به دست آمده بر اساس اصول کخ انجام گردید بنابراین بر اساس اصول کخ، با توجه به علائم مشاهده شده بر روی گیاهان و جداسازی مجدد قارچ f. oxysporum. از قسمتهای آوندی این گیاهچه ها و با توجه به فراوانی زیاد 38/25 درصد این گونه نسبت به گونه های دیگر می توان f. oxysporum. schl. f. sp. ciceri (padw) matuo & k. sato را به عنوان عامل بیماری زردی و پژمردگی نخود گزارش کرد. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. رقم ilc482 به عنوان شاهد حساس و رقم آرمان به عنوان شاهد مقاوم استفاده شد. مشاهدات بیماری در مرحله گیاهچه و گلدهی ثبت شد. در مرحله گیاهچه دو ژنوتیپ(flip03 -110c ، x98th75k1-83) بسیار مقاوم، سه رقم (آزاد، هاشم و بیونیج) و 7 ژنوتیپ (sar79j78k5-85،sar79j15k3-86 ،sar 79j15k3-86، sar79j87k1-85، sar79j38k8-85، sar79j61k1-86، sar79j18k1-86) مقاوم، دو ژنوتیپ (sar79j78k3-86 و flip98-55c) نیمه مقاوم و چهار رقم (آرمان، گریت، نخود سیاه، ilc482) حساس بودند. در حالیکه در مرحله گلدهی دو ژنوتیپ (flip03 -110c،x98th75k1-83 ) مقاوم، رقم آزاد نیمه مقاوم، رقم هاشم و دو ژنوتیپ (sar79j61k1-86، sar79j18k1-86) حساس، 5 رقم (آرمان، گریت، نخود سیاه، بیونیج، ilc482) و 7 ژنوتیپ (sar79j61k1-86، sar79j38k8-85، sar79j15k3-86، sar79j710k2-85، flip98-55c، sar79j78k5-85، sar79j78k3-86 بسیار حساس به بیماری بودند