چکیده طیور بومی از ذخایر مهم ژنتیکی به شمار می روند که به عنوان سرمایه های ژنتیکی ملی مطرح هستند و نگهداری آن ها از نظر حفظ تنوع زیستی بسیار با اهمیت است. امروزه با کشف توالی¬های موجود در میتوکندری امکان بررسی ژن¬های کنترل کننده موجود در این اندامک به عنوان یکی از دیدگاه¬های جدید و مهم مطالعات ژنتیکی در آمده است. بررسی ژنوم میتوکندری در یک نژاد و مقایسه آن با سایر نژادها می تواند شاخص مناسبی از میزان تنوع موجود در آن جمعیت را ارائه دهد. این پژوهش با هدف تعیین توالی بخش hvr-i از ناحیه d-loop ژنوم میتوکندری مرغ بومی فارس صورت گرفت. به این منظور از تعداد 20 قطعه مرغ بومی فارس به طور تصادفی خون گیری انجام شد. پس از استخراج dna از خون کامل، ناحیه hvr-i با استفاده از آغازگرهای اختصاصی تکثیر و سپس توالی یابی شد. در کل 12 عدد توالی با کیفیت مناسب به دست آمد. تعداد 3 هاپلوتیپ از بین توالی های مورد بررسی مشخص شد که دارای 5 جایگاه چند شکل (snp) بودند. این تغییرات به طور عمده از نوکلئوتیدهای شماره 217 تا 446 مشاهده شدند. درخت فیلوژنی پس از اخذ توالی های مشابه ژنوم میتوکندری دیگر نژادهای موجود در بانک جهانی ژن ترسیم شد. نتایج فیلوژنی مشخص کرد که مرغ بومی فارس ایران با مرغ بومی کشور آذربایجان، لگهورن سفید، مرغ ابریشمی، مرغ جنگلی خاکستری (سونراتی)، پلیموتراک پر خط دار، مرغ بومی مرندی و مازندرانی ایران در یک دسته قرار دارند. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که مرغ فارس ممکن است دارای برخی شباهت های ژنتیکی با این نژادها باشد. کلمات کلیدی: ژنوم میتوکندری- تعیین توالی- ناحیه بسیار متغیر 1 (hvr-i)- ناحیه d-loop- فیلوژنی