مقدمه: تمایز جنسیتی مغز پستانداران از اواخر دوران جنینی آغاز و تا مدتی پس از تولد ادامه دارد. هورمونهای جنسی بویژه تستوسترون نقش اساسی در روند تمایز جنسیتی مغز دارند. در طول دوره بحرانی تمایز جنسیتی مغز آنزیم آروماتاز تستوسترون را به استروژن تبدیل و استروژن روند نر شدن مغز را هدایت می کند. چنانچه این آنزیم مهار شود مغز جنین نر در مسیر ماده شدن قرار خواهد گرفت. در این مطالعه با تجویز مادری داروی لتروزول، اثرات مهار آنزیم آروماتاز بر تراکم نورنی هسته های دی مورفیک جنسی (هسته قوسی و ناحیه avpv) و حافظه فضایی زاده های نر بالغ موش صحرایی مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش ها: موش های صحرایی باردار در 3 گروه (6n =) گروه کنترل، شم و آزمایش قرار گرفتند. موش های گروه آزمایش در روز های 19 و 20 بارداری داروی لتروزول (mg/kg 5/0) از طریق گاواژ دریافت کردند. پس ازتولد، زمانی که زاده ها به سن 2ماهگی رسیدند، ازهر موش گروه کنترل 2 زاده نر و2 زاده ماده و از مادران گروه آزمایش 2 زاده نر به صورت تصادفی انتخاب شد. حیوانات پس از انجام آزمون ماز آبی موریس با فرمالین ده درصد پرفیوژ و مغز آنها خارج و پس از آماده سازی بافتی، از آن برش های سریالی با ضخامت 8 میکرون تهیه شد. پس از رنگ آمیزی برشها با هماتوکسلین-ائوزین دانسیته نورونی هسته های قوسی و avpvبه روش استریولوژیکی دایسکتور تعیین گردید. یافته ها: مهار آروماتاز به واسطه کاهش تولید استروژن، باعث کاهش نسبی سرعت یادگیری زاده های گروه آزمایش در مقایسه با گروه نر کنترل شد. در مقایسه با زاده های نر کنترل، تراکم نورنی در هسته avpv و هسته قوسی نرهای گروه آزمایش بترتیب با افزایش معنی دار و کاهش معنی دار(05/0p<) همراه بود. نتایج و بحث: نتایج حاصل از آزمون ماز آبی موریس نشان داد که تیمار موش های باردار با لتروزول در روزهای 19و20 بارداری (دوره تمایز جنسیتی مغز) احتمالا از نر شدن مغز جنین نر جلوگیری کرده و آن را بطور نسبی به سوی ماده شدن سوق داده است. از طرفی دیگر، در این مطالعه نتایج حاصل از تعیین تراکم نورونی در هسته avpv نشان می دهد که تراکم نورونی در نرهای گروه آزمایش بطور معنی داری بیشتر از نرهای گروه کنترل است. این یافته نشان می دهدکه مهار فعالیت آنزیم آروماتاز و بدنبال آن کاهش سطح استروژن و به دنبال آن جلوگیری از نر شدن طبیعی مغز، تراکم نورونی هسته های دی مورفیک جنسی را به سمت جنس ماده سوق داده است. کلمات کلیدی: لتروزول، آروماتاز، استروژن، هسته های دی مورفیک جنسی، حافظه فضایی.