نام پژوهشگر: زکیه قاسمی مایوان

اثر آتش سوزی بر ویژگی های پوشش گیاهی مرتع داش آراسی قوچان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده منابع طبیعی 1393
  زکیه قاسمی مایوان   منصور مصداقی

آتش سوزی یکی از عوامل پیش برنده ی تغییر جوامع گیاهی است، هر اکوسیستم با توجه به شرایط خود پاسخ متفاوتی به این اتفاق می دهد. این پژوهش در فصل رویشی (فروردین-آبان 1392) در مرتع داش آراسی در 50 کیلومتری شمال شهرستان قوچان، استان خراسان رضوی که در مرداد ماه 1391 دچار آتش سوزی شد، انجام شد. در این پژوهش اثرات اصلی و متقابل آتش سوزی و چرای دام روی مراحل فنولوژیکی گونه های دائمی، تنوع گونه ای، تولید مرتع و ویژگی های شیمیایی و فیزیکی خاک در چهار رویشگاه مجاور هم 1) قرق شاهد pof) (2) قرق سوخته pwf) (3) چرای شاهد gof) (4) چرای سوخته (gwf) بررسی شد. مراحل فنولوژی گونه های غالب گندمی و پهن برگ علفی در سایت های مختلف تحت چرا و سوخته و شاهد بررسی و ارتباط آن ها با عوامل اصلی اقلیم تعیین گردید. نتایج نشان داد گیاه پهن برگ علفی چندساله eremurus olgae در دو سایت gwf و pwf مراحل فنولوژیکی خود را حدود یک هفته زودتر از دو سایتgof و pof به پایان رسانده است و آتش سوزی باعث ایجاد مرحله رشد پاییزه در دو گونه ی گندمی چندساله stipa barbata desf و agropyron trichophorum در سایت قرق سوخته بوده است. در منطقه تحت چرا آتش سوزی سبب کاهش تنوع و در منطقه قرق باعث افزایش تنوع گونه ای شده است. تاثیر چرای دام بر شاخص های تنوع منطقه بیشتر از آتش سوزی بوده است، در مقایسه دو منطقه شاهد چرای دام سبب افزایش تنوع گونه ای شده است. آتش سوزی باعث کاهش درصد پوشش گیاهی و درنتیجه کاهش تولید شده است. در منطقه سوخته، گیاهان با شکل زیستی ژئوفیت و تروفیت فراوان تر و گیاهان دارای فرم زیستی کامفیت و همی کریپتوفیت کمتر بودند. آتش سوزی تأثیری بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک نداشته و تنها عوامل تأثیرپذیر از آتش سوزی افزایش درجه حرارت و افزایش ph بوده است. به طورکلی نتایج این تحقیق نشان می دهد که در شرایط مرتع داش آراسی، آتش سوزی می تواند منجر به افزایش تنوع گونه ای و غنا گردد و اثرات مفید آن بر مرتع قرق، بیشتر از مرتع تحت چرا است.