نام پژوهشگر: بهرام سعادتی داش‌بلاغ

امکان سنجی اقلیمی کشت زیتون در استان کردستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1393
  بهرام سعادتی داش بلاغ   عبدالله فرجی

کشاورزی نشان دهنده ی تمدّن و جزء نخستین فعالّیت های اقتصادی بشر به شمار می رود. یکی از راهکارهای اساسی برای توسعه کشاورزی استفاده بهینه از اراضی، متناسب با شرایط اقلیمی است و لازمه ی آن شناخت عوامل محیطی است. تولید روغن های گیاهی، نظیر زیتون، علاوه بر دارا بودن ارزش اقتصادی از نظر تأمین نیاز غذایی جوامع نیز حائز اهمیت می باشد و از سوی دیگر با توجه به موقعیت استان کردستان و برخوداری از تنوع اقلیمی، برنامه ریزی درست جهت اجرای طرح های کشاورزی و اکولوژیکی ضروری است. در این پژوهش با توجه به پارامترهای اقلیمی و زمینی به امکان سنجی کشت زیتون در استان کردستان پرداخته شد. بدین منظور به بررسی و تحلیل داده های هواشناسی روزانه و ماهانه ی مربوط به ایستگاه های سینوپتیک داخل استان و برخی از ایستگاه های همجوار، با طول دوره آماری حداقل 20 سال مشترک، در محیط نرم افزارهای excel، minitab و spssپرداخته شد. در مرحله بعد پس از مطالعه شرایط اقلیمی استان و تشکیل پایگاه اطلاعات اقلیمی و محیطی، با استفاده از عناصر و عوامل اقلیمی کارساز در محیط نرم افزار (gis) نقشه های میانیابی ترسیم گردید. همچنین با استفاده از روش فائو-پنمن- مانتیث نیاز آبی و مقادیر نیاز آبیاری برای ایستگاه های استان محاسبه و در ادامه درجه حرارت تراکمی و نیاز سرمایی محصول محاسبه شد. سپس بر اساس رابطه بین هر یک از پارامترهای اقلیمی و محیطی موثر بر کشت زیتون و عملکرد محصول زیتون به طبقه بندی نقشه های حاصله بر اساس قابلیت کشت زیتون پرداخته شد. آنگاه بر اساس مدل سلسله مراتبی (ahp)، مدل بولین(boolean) و روش رتبه ای (ranking) به تخصیص ارزش و تلفیق نقشه های حاصله در محیط (gis) پرداخته شد. در نهایت با استفاده از مدل های مذکور نقشه های پهنه بندی برای هر مدل جداگانه تهیه و مناطق مستعد و غیر مستعد جهت کشت زیتون مشخص گردید و در هر مدل منطقه مورد مطالعه با کلاس های مجزا مشخص و از همدیگر تفکیک شد. نتایج پژوهش بر اساس نقشه های استخراج شده، حاکی از پتانسیل بسیار خوب استان جهت کشت این محصول ارزشمند است و در حدود 28 کیلومتر مربع از مساحت استان(0/09درصد) اهمیت بسیار قوی جهت کشت زیتون دارد(نواحی غربی بانه). همچنین در حدود 8819 کیلومتر مربع (30 درصد) اهمیت قوی تا بسیار قوی دارد که شامل نواحی غربی و جنوب غربی استان می شود. در حدود 70 درصد استان (20363 کیلومتر مربع) اهمیت قوی و 0/11 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه (33 کیلومتر مربع) جهت کشت زیتون اهمیت متوسط تا قوی دارد.