حل معضلات و مشکلات جوامع شهری ایران را باید در شناخت تحولات اقتصادی - اجتم پس از مشروطیت و همچنین در شناخت منطقه ای که جوامع شهری بدان وابسته است جستجو نمود.مساعی لازم برای شناخت موارد فوق می تواند به کشف قانونمندیهای شهرنشینی در منطقه مذکور گردیده و نهایتا" هدایت و طراحی محیط شهری آینده را رهنمون گردد.موضوع رساله حاضر در واقع تحقق چنین هدفی را پی می گیرد.که در دوازده فصل تحت عناوین ذیل تنظیم گردیده است :ویژگیهای جغرافیایی - تقسیمات سیاسی گیلان از سال 1285 شمسی تا - 1365 راههای ارتباطی گیلان - روند اقتصادی گیلان - روند شهرنشینی - نوشهرها در آستانه سال - 1380 سلسله مراتب و شبکه شهری گیلان - نقش بازارهای هفتگی در کاهش وظایف سلسله مراتب شهری گیلان - نقش ارتفاع در مکان گزینی شهرهای گیلان - تراکم جمعیت شهری در گیلان - طرحهای شهری در گیلان .