نام پژوهشگر: فاطمه عشقی

بررسی چندمعنایی در ترجمه چند غزل از حافظ توسط شارل-هانری دوفوشکور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1389
  منصوره حقیقی   فاطمه عشقی

جهان رمزآلود حافظ همواره مورد توجه ملل دیگر بوده است. در این میان فرانسوی ها نیز سعی در شناخت این شاعر جهانی داشته اند. اهالی شعر و ترجمه نیز به سخنوری و ارائه نظریات خود در این زمینه پرداخته اند؛ برخی در باب ترجمه ناپذیری حافظ داد سخن داده اند، و در مقابل عده ای بر این باورند که دشواری امر نباید مانع از شناساندن این شاعر پرآوازه، به دیگر ملت ها شود. به هر روی ترجمه های موجود از دیوان حافظ به دیگر زبان ها نشان می دهد دشواری راه نتوانسته مانع از ترجمه حافظ شود. پس از ترجمه هایی چند از حافظ به زبان فرانسه، که همگی ترجمه هایی ناقص و دربردارنده بخشی از غزلیات حافظ بودند، پروفسور شارل- هانری دوفوشکور، شرق شناس قرن بیستم، در سال 2006، ترجمه کامل دیوان حافظ را ارائه نمود. وی پس از اتمام تحصیلات خود در زمینه علوم دینی و زبان عربی، به منظور شناخت بیشتر تمدن اسلامی به سراغ زبان و ادبیات فارسی رفت و تحصیلات خود را تا مقطع دکترا ادامه داد؛ پس از آن به تدریس، تالیف و تحقیق در باب زبان فارسی پرداخت. جهان زیبای حافظ توجه این شرق شناس فرانسوی را هم جلب نمود و وی در پس آن برآمد تا دست به تر جمه غزلیات حافظ بزند. ترجمه فوشکور با مقدمه ای نسبتا طولانی آغاز می شود که دربردارنده توضیحاتی جامع در خصوص عصر حافظ، برخی از ویژگی های اشعار حافظ و ترجمه و توضیح غزل ها می باشد. از آن جا که مشکل عمده در ترجمه اشعار حافظ، تعدد معنا یا همان چندمعنایی می باشد، در این پژوهش بر آن شدیم ترجمه فوشکور را از این منظر مورد بررسی قرار دهیم. به گواه کارشناسان و حافظ شناسان، ایهام، رایج ترین جنبه چندمعنایی نزد حافظ است، از این رو این رساله در پی واکاوی سیر ترجمه فوشکور در برگردان این آرایه ادبی است. این رساله در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست مشتمل بر دشواری های ترجمه حافظ، زندگینامه استاد فوشکور و ترجمه وی از دیوان حافظ است. در بخش دوم پس از پرداختن به چندمعنایی، به سراغ ایهام می رویم؛ منبع این پژوهش در بخش ایهام، کتاب « ایهام در شعر فارسی » اثر سید محمد راستگو است؛ گفتنی است در این بخش از نظرات و آرای دیگر اساتید نیز بهره برده ایم. پس از ارائه تعریف ایهام در زبان فارسی، به اختصار به بررسی این آرایه در زبان فرانسه نیز پرداخته شده است. در قسمت ایهام، هفت نوع ایهام بررسی شده و ذیل هر مورد، مثال هایی از ابیات حافظ به همراه ترجمه فوشکور، به منظور واکاوی سیر کار مترجم، ارائه شده است. در مجموع 50 بیت از غزلیات حافظ در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این بررسی در پایان این بخش در قالب جدول و نمودار ارائه شده است. این پژوهش نشان داد در 40 درصد از موارد، ایهام به کار رفته در این پنجاه بیت، از دید مترجم پنهان مانده است.

روش شناسی ترجمه ارجاعات فرهنگی و اصلاحات تصویری در ترجمه اثر غرب زدگی( ? فصل اول ) جلال آل احمد و ترجمه استاد دکتر مرتضی کتبی و خانم فرانسواز بارس
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1390
  گلی حاجی مشیر   فاطمه عشقی

: پس از مطالعه و ارائه مفاهیم دو ترجمه قوم مدار و بیگانه ساز از نگاه ترجمه شناسانی چون برهان –لودرر-نیدا – والتر بنجامن و ریکور و پس از مقابله و بررسی مثالهای ?فصل اول کتاب غرب زدگی با ترجمه انها بر مبنای نظرات یاد شده و تطابق معانی با فرهنگ های لغت فارسی و فرانسه ( معین ‍‍‍-گلستانی-عمید –لارووس ....) و طبقه بندی انواع زیر مجموعه های ترجمه متعلق به دو نوع ترجمه قوم مدار و بیگانه ساز به نتایجی دست یافته ایم : اشرف کامل به دو زبان فارسی و فرانسه نزد مترجمان استفاده از هر نوع ترجمه به ویژه استفاده از ترجمه قوم مدار در سطحی فراگیر تر و بر خورد به نقایصی در کار ترجمه بعضی از ارجاعات یا تصاویر که در صورت لزوم دربارهی هر یک از انها توضیح داده شده و پیشنهاد کرده ام و در کل به سطح قابل توجهی از توفیق در ترجمه کل اثر بدست یافتم .

بررسی ترجمه قسمتی از کتاب سه داستان اثر گوستاو فلوبر ترجمه دکتر میر جلال الدین کزازی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1390
  حمید کرمی   فاطمه عشقی

مقایسه متن کتاب سه داستان فلوبر و ترجمه آن بوسیله دکتر میر جلال الدین کزازی وبررسی مشخصات سبکی بین دومتن خصوصیات روایی و یافتن کاسته ها واضافاتو دخل و تصرف در سطح زبان متن اصلی و بررسی معادلهای انتخابی توسط مترجم

بررسیِ ترجمه شناختیِ نمایشنام?" خسیس" مولیر ترجم? محمدعلی جمال زاده
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده زبانهای خارجی 1391
  مریم حاتمی   فاطمه عشقی

پژوهش حاضرحول دو محور تنظیم شده است: متون نمایشی و ترجمه، ابتدا در چارچوب نظری، و سپس در چارچوب تحلیلی ترجم? فارسی. برای این منظور، این پژوهش از دو بخش تشکیل شده است. در بخش نخست، فصل اول را با معرفی نویسنده و مترجم آغاز کرده ایم؛ هم چنین خلاصه ای از نمایشنام? خسیس، به منظور تسهیل کار تحلیل در بخش دوم، ارائه کرده ایم. سپس در فصل دوم به تعریف کمدی و انواع آن پرداخته ایم تا ابعاد کمیک نمایش نامه ای را که به بررسی آن خواهیم پرداخت، بشناسیم. و سرانجام، فصل سوم از بخش اول به ارائ? مبانی نظری ترجم? متون نمایشی اختصاص یافته است. در بخش دوم، به بررسی ترجمه شناختی نمایش نام? خسیس مولیر ترجم? جمال زاده پرداخته ایم. به وسیل? تحلیل ترجم? اثر، بر روی مشکلاتی که مترجم در طول کار ترجم? یک اثر نمایشی با آن مواجه شده است، متمرکز خواهیم شد.

ترجمه شفاهی در محیط های قضایی linterprétation en milieu judiciaire
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1391
  سیده متین میرمجیدی   محمد رحیم احمدی

زبان جلوه زنده ی فرهنگ ها، موقعیت های اجتماعی، سنت ها و تاریخ مردمی است که به آن سخن می گویند، بازتاب شخصیت و روحیه، سرمایه اجتماعی و نیّات سخنگو است. جهانی شدن، ارتباط با زبان های گوناگون را به دنبال داشته و گاه سوء تفاهم هایی را موجب می شود که در حوزه قانون بیشتر است. بدین ترتیب، ترجمه حقوقی و قضایی برای تحقق عدالت وتساوی در برابر قانون ایجاد شد. هرکشور نظام حقوقی خاص خود را داراست که در راستای پاسخگویی به نیازهای خاص آن جامعه طراحی شده است. از این رو، ترجمه شفاهی با محدودیت های متعددی مواجه می باشد که ممکن است موجب ابهام وسوءتفاهم گردد. بر همین اساس در این پایان نامه محدودیت ها و مشکلات ترجمه حقوقی و قضایی که کیفیت ترجمه موردنظر و تصور شده و نیز تصمیم ها و انتخاب های مترجمین را تحت تاثیر قرار می دهند، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج نوشتار حاضر از طرفی نشاندهنده جایگاه نامشخص ترجمه شفاهی قضایی در ایران و نیز فقدان راهبردهای عملی برای بهبود وضعیت کنونی آن است و از طرفی دیگر نشان می دهد در کنار دانش زبانی و فرهنگی، آگاهی اصولی از نظام های حقوقی، برای داشتن ترجمه ی حقوقی و قضایی مطلوب ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

بررسی ترجمه شناختی برگردان فارسی اشعارمنثور بودلر "ملال پاریس" توسط دکتر اسلامی ندوشن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1391
  فائزه بخنوه   مهرگان نظامی زاده

هدف اصلی این پایان نامه، بررسی ترجمه شناختی برگردان فارسی "اشعار منثور" شارل بودلر توسط دکتر اسلامی ندوشن است. در بخش تئوری، نظریه هایی که به مبحث "شعر منثور" و مشکلات ترجم? آن پرداخته اند، معرفی و دسته بندی خواهند شد. متد نقد جامع و چند بعدی است برگرفته از آراء افیم اتکیند دربار? رویکرد بوطیقایی، هانری مشونیک دربار? نگارش شاعران? ترجمه، آنتوان برمن دربار? ملاک های نقد ترجمه، وینی و دربلنه دربار? سبک شناسی تطبیقی و رایس دربار? حدود ترجمه. در بخش عملی، پس از خوانش تحلیلی و مقابله و بررسی چند شعر، با مد نظر قرار دادن تئوری های رویکرد بوطیقایی، مسئل? ترجم? مجدد مورد بررسی قرار خواهد گرفت. کلید واژه: ملال پاریس، شعر منثور، بودلر،اسلامی ندوشن، ترجمه شناسی، ترجمه مجدد.

مقایسه ترجمه های انجام شده توسط مهشید نونهالی و شهرزاد سلحشور از اثر اریک امانوئل اشمیت تحت عنوان "کشتی گیری که نمی توانست چاق شود"(تیتر: درآمدی بر ترجمه آثار معاصر ادبیات فرانسه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده زبانهای خارجی 1392
  رحیم دده بیگی   فاطمه عشقی

با مقایسه دو ترجمه از خانم ها شهرزاد سلحشور و مهشید نونهالی از یکی از آثار اریک امانوئل اشمیت- سوموکاری که نمی توانست چاق شود- برآنیم که ترجمه های فارسی را به لحاظ قوم مداری مورد تحلیل قرار دهیم. به همین منظور، این دو ترجمه را براساس نظام تغییر شکل آنتوان برمن مورد بررسی قرار داده و نشان خواهیم داد که کدامیک از این دو ترجمه به متن مبدأ وفادار بوده و با اجتناب از به کار گیری گرایشات تغییر شکل دهنده توانسته است بیگانگی لغوی و نحوی متن مبدأ را به زبان مقصد انتقال دهد و در مقابل کدامیک از آن دو با استفاده از گرایشات تغییر شکل دهنده، متن مبدأ را براساس معیارهای زبان مقصد مجدداً به رشته تحریر درآورده است. در پایان نیز به مقوله ترجمه مجدد خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که آیا ترجمه خانم مهشید نونهالی، به عنوان، ترجمه مجدد، توانسته است اشکالات ترجمه خانم شهرزاد سلحشور را برطرف کند.

مقایسه ترجمه ماشینی و ترجمه انسانی . استعارات و ضربل مثلها در زبان فرانسه و انگلیسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1391
  حکیم سرعت   فاطمه عشقی

می توان گفت که در ترجمه انسانی به کمک ماشین، این ماشین است که در خدمت مترجم انسان قرار می گیرد. هدف از انتخاب مقایسه ترجمه ماشینی و ترجمه انسانی به عنوان پایان نامه این بود که آیا رایانه می تواند مثل انسان ترجمه کند یا خیر؟ آیا می توان بر گردن متون مختلف را به ماشین سپرد؟ آیا ماشین می توان جای انسان را بگیرد؟

« بررسی استعاره های شعر سهراب سپهری در ترجمه ی داریوش شایگان »
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم انسانی 1391
  نعیمه ریاضی جهرمی   فاطمه عشقی

با توجه به جایگاه ویژه ی استعاره در شعر سپهری، چگونگی عملکرد داریوش شایگان در برگرداندن استعاره ها و انتقال تصاویر نوین شعر سهراب به زبان فرانسه، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پایان نامه تلاش بر این بوده است که به سوالات زیر پاسخ داده شود: - داریوش شایگان چه رویکردی را برای ترجمه ی استعاره در شعر سهراب برگزیده است؟ - با توجه به یکسان نبودن گستره ی تعریف استعاره در زبانهای فارسی و فرانسه، داریوش شایگان با چه مشکلاتی روبرو بوده است و چگونه با این مشکلات روبرو شده است. - آیا تسلط بر زبان فارسی و فرانسه برای ترجمه ی اشعار سهراب کافی است و یا شناخت زمینه های فکری و رویکردهای عرفانی شاعر امری ضروری است؟ برای بررسی انواع استعاره، در فارسی کتاب "بیان" اثر دکتر سیروس شمیسا، و در فرانسه کتاب “versification française et genres poetiques” نوشته ی دکتر شهناز شاهین و دکتر مهوش قویمی، به عنوان منابع استفاده شده است. این پایان نامه به دو بخش اصلی تقسیم شده است که در بخش نخست به معرفی کلی سهراب سپری و ویژگی شعر او، و نیز داریوش شایگان در فصل نخست پرداخته شده است، فصل دوم شامل نظریه های ترجمه ی مرتبط به ترجمه ی داریوش شایگان از اشعار سهراب می باشد و در فصل سوم به بررسی و مقایسه ی انواع استعاره در فارسی و فرانسه پرداخته شده است. در بخش دوم به بررسی استعاره های شعر سهراب و ترجمه ی آن در سه فصل شامل تشخیص، استعاره مصرحه، و استعاره مکنیه پرداخته شده است. داریوش شایگان با توجه به شناختی که از سهراب و افکارش داشته است و با توجه به تسلط بر زبان فرانسه، در اکثر موارد توانسته است تصاویر استعاری را به مخاطب فرانسوی زبان انتقال دهد. با توجه به استعاری بودن زبان فارسی، در ترجمه ی آثار ادبی توجه ویژه به استعاره ها ضروری می نماید، با این حال از دست دادن و یا کاهش کیفیت مفاهیم پس از ترجمه گاهی اجتناب ناپذیر می شود. برای دستیابی به بهترین ترجمه ی ممکن علاوه بر تسلط زبانی، شناخت زمینه های فکری و رویکردهای نویسنده/ شاعر می تواند تا حد بسیاری موثر باشد.

روش شناسی ویراستاری در ترجمه های کتب آموزشی از زبان فرانسه به فارسی در حوز? علوم انسانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  جمال یزدانی   فاطمه عشقی

این پایان نامه در دو بخش ضمن تشریح دقیق ماهیت ویرایش - مشتمل بر معنی، تاریخچه، انواع و بیماریهای ویراستاری - و ویژگیهای ویراستار(بخش 1) و همچنین توضیح برخی از مفاهیم اساسی مربوط مانند زبان معیار و عوامل انحراف نوشته ها از آن(بخش 2)، بر این نتایج تأکید می کند: 1) نقش بسزای ویرایش در سلامت زبانی و انتقال آسان، صحیح و دقیق پیام متن و ضرورت ویرایش آثار به دست ویراستاران حرفه ای و باتجربه؛ 2) لزوم برخورداری ویراستار از ویژگیهای اخلاقی، حرفه ای و علمی لازم؛ 3) لزوم انتخاب مدرسان درس ویرایش در دانشگاهها از میان ویراستاران باتجربه و حرفه ای مسلط به زبان خارجی؛ و 4) ضرورت توجه به سلامت زبانی و ویرایشی متن در تحقیقات ترجمه شناختی و نیز احتساب ویرایش مقابله ای به عنوان شغلی مرتبط با علم ترجمه شناسی.

مطالعه و بررسی یک نرم افزار ترجمه شناختی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده زبانهای خارجی 1393
  امیر عسگری   مهرگان نظمی زاده

در این پژوهش ابتدامبانی نظری استفاده از رایانه در جهت تسهیل فراگیری زبان مورد کنکاش قرار گرفت و ابعاد مختلف آن بررسی شد سپس با توجه به این پرسسش که رایانه چگونه می تواند در فراگیری زبان دوم و آموزش ترجمه ما را یاری دهد به تببین،پاسخ و همچنین ارایه مثالی از این فن آوری ها پرداختیم.

نقد و بررسی ترجمه محمد مجلسی 24 نامه از نامه های ایرانی منتسکیو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  رضا مخبری   فاطمه عشقی

در این پزوهش بر انیم تا به نقد تحلیل نظام مند ترجمه یکی ار اثار بسیار معروف مونتسکیو به نام نامه های ایرانی بپردازیم. این کتاب توسط محمد مجلسی ترجمه شده که ما از نظریه های رشته ترجمه شناسی استفاده میکنیم. روشمان رابر پایه اثار متفکر و نظریه پرداز فرانسوی انتوان برمن قرار دادیم. چرا که او توانسته است با ارایه سیستم تحریف متن معیار مناسبی را برای نقد و بررسی ترجمه در اختیار ما بگذارد.