رودخانه ها به عنوان منابع حیاتی از قدیم نقش مهمی را در زندگی بشر و تمدن ها ایفا می نمایند، وجود سیلاب ها و طغیان رودخانه ها نیز همواره باعث خسارات مالی و جانی بسیاری گردیده است. به طور عمومی بررسی رفتار رودخانه از پیچیدگی های بسیار زیادی برخوردار است از جمله عواملی که بر این پیچیدگی ها می افزاید، دخالت و ساخت و ساز های غیر مجاز در محدوده رودخانه می باشد که می تواند موجب بروز صدمات زیادی به جان و مال مردم گردد، از این رو انجام مطالعات، تحقیقات و در پی آن انجام فعالیت های سازگار با طبیعت رودخانه و اقدامات مهندسی بجا، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و تعیین دقیق حد حریم و بستر رودخانه از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. هدف اصلی از این تحقیق، شبیه سازی پروفیل سطح آب توسط مدل های هیدرولیکی mike 11و hec-ras می باشد که علاوه بر تحلیل جریان سیلاب، نسبت به سایر مدل ها از قابلیت های زیادی از جمله برآورد بار رسوب، انتقال رسوب و روندیابی سیل ناشی از شکست سد و ... برخوردارند. مهم ترین عامل موثر در تعیین مبانی فیزیکی رودخانه، اطلاعات هیدرولوژیکی و هندسه رودخانه می باشد. اطلاعات هیدرولوژیکی از تحلیل آمار موجود در ایستگاه های هیدرومتری نقاط مختلف رودخانه به دست می آید و اطلاعات هندسی نظیر تخمین ضریب زبری، مقاومت آبراهه و سیلاب دشت ها در مقابل جریـــان و هم چنیــن پروفیل مقاطع عرضی رودخانه از بازدید های محلی و نقشه های تهیه شده با مقیاس مناسب مشخص می گردد. در این راستا پس از انجام مطالعات پایه (مطالعات هواشناسی، فیزیوگرافی و هیدرولوژی) در طول یک دوره آماری 30ساله 1380-1350 میزان سیلاب بـا دوره بازگشت 25 سال که مبنای تعیین حریم و بستر رودخانه می باشد، برای بازه ای به طول 6500 متر از رودخانه لردگان از محل پل کلوره تا پل چالبتان، حدود 8/142 متر مکعب بر ثانیه برآورد گردیده است. لازم به ذکر است که در محاسبات هیدرولیکی بستر این رودخانه، جریان ماندگار در نظر گرفته شده است. سپس با بهره گیری از نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) نظیر arcviewو autocad نقشه های مسیر رودخانه جهت ورود به هر یک از نرم افزارها آماده گردید. محاسبات هریک از نرم افزار های mike11 و hec-ras به تفکیک انجام گرفته و مشخص گردید که مدلhec-ras پروفیل سطح آب را حدود 20 درصد بالاتر از مدل mike11 نشان می دهد . هم چنین حساسیت هر دو مدل نسبت به فاکتور ضریب زبری مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت که دو مدل حساسیت یکسانی نسبت به پارامتر ضریب زبری نشان دادند.

تحلیل سدهای خاکی در مراحل مختلف ساخت و بهره برداری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد به منظور نگهداری و اطمینان از وضعیت پایداری سد(سازه) از رفتار نگاری استفاده می شود.پروسه رفتارنگاری به معنی عملکرد یک سازه در دوران ساخت و مرحله بهره برداری و تطبیق آن با پیش بینی های زمان طراحی می باشد. به منظور انجام عملیات صحیح رفتار نگاری، داشتن اطلاعات حاصل از ابزار دقیق ضروری می باشد. در این تحقیق رفتار نگاری سد البرز تا پایان ساخت و آبگیری تا تراز 250 متر تا اسفند 1388 با استفاده از اطلاعات ابزار دقیق و انجام تحلیل برگشتی با نرم افزار پلاکسیس انجام شده است. ابزار بندی این سد در پنج مقطع عرضی انجام شده که از بزرگترین مقطع برای تطابق تحلیل های برگشتی استفاده شده است. مهم ترین ابزارهایی که در این تحقیق از آن ها استفاده شده عبارتنداز:پیزومترهای الکتریکی، سلول های اندازه گیری فشار کل و نشست سنج ها. سد با سه مدل موهر-کلمب ، نرم شوندگی و سخت شوندگی تحلیل عددی گردید تا مدل رفتاری با پارامترهای واقع بینانه که سازگاری خوبی با رفتار اندازه گیری شده داشته باشد، برای سد خاکی ایده آل انتخاب گردد. اطلاعات حاصل از ابزار دقیق نصب شده در سد حاکی از آن است که فشار آب حفره ای ایجاد شده در هسته روند معقول و منطقی داشته است.با توجه به پایین بودن ضریب فشار آب حفره ای ماکزیمم بدست آمده برای مدل های موهر کلمب، نرم شوندگی و سخت شوندگی (به ترتیب0/49 ،0/67 و 0/72 می باشد)، احتمال وقوع گسیختگی هیدرولیکی وجود ندارد. مقدار پیش بینی طراحی این ضریب حداکثر 0.47 است. حداکثر میزان نشست کلی توسط نشست سنج 104/1سانتیمتر می باشد که آنالیز مدل های رفتاری توسط مدل های موهر کلمب، نرم شوندگی و سخت شوندگی به ترتیب 116/1،104/7، 90/2سانتیمتر می باشد. الگوی کلی پروفیل های نشست اندازه گیری شده با الگوهای تحلیلی تطابق خوبی را نشان داد. در ارزیابی نشست های درازمدت مدل های نرم شوندگی و سخت شوندگی با دقت بسیار بهتری قادر به پیش بینی رفتار واقعی بوده است. مقادیر تنش های کل قرائت شده، ضریب قوس زدگی اندازه گیری شده حدود 0/75 بوده، و مقادیر بدست آمده برای مدل های موهر کلمب، نرم شوندگی و سخت شوندگی به ترتیب 0/61، 0/62 و0/54 می باشد که میزان قوس زدگی نسبتا کمی در مقایسه با سدهای مشابه می باشد. بررسی رفتار سد البرز با استفاده از تفسیر قرائت های انجام شده توسط ابزار دقیق منصوبه در بدنه آن و همچنین مقایسه آن با آنالیزهای انجام شده بر روی مدل های عددی تا حد زیادی گویای رفتار خوب و طبیعی از سد می باشد. بطور کلی نتایج آنالیزها، رفتار مناسب سازه سد را در برابر شرایط مختلف بارگذاری استاتیکی تائید می نماید. نشست ها، تنش ها و فشار آب حفره ای در حدقابل قبول بوده و پایداری سد تامین است. ضریب اطمینان بدست آمده از هر سه مدل رفتاری براساس استاندارد گروه مهندسین ارتش آمریکا گواه پایداری سد می باشد.

مشارکت بهره برداران در قالب تشکل های آب بران، در برنامه ریزی، طراحی، احداث و بهره برداری و نگهداری مناسب از شبکه های آبیاری و زهکشی، نقش بسزایی در رفع مشکلات طرح های آبیاری و زهکشی، بهبود وضعیت شبکه ها و بهبود کارایی و اثر بخشی آبیاری داشته و از موضوعات مهم در توسعه و تحول جوامع رو به رشد می باشد؛ در پروژه مدیریت جامع آب و خاک البرز، با توجه به سیاست های راهبردی و حمایت بانک جهانی، تشکیل تشکل های آب بران از اهداف کلیدی پروژه است. جمعیت مورد تحقیق، اعضای هیات مدیره ی 19 تشکل آب بر محدوده پروژه البرز در استان مازندران بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات میدانی پرسشنامه ای بود که اعتبار آن با استفاده از کرونباخ-الفا، 73/0 محاسبه شد. برای طراحی این پرسشنامه، با استفاده از روش دلفی و نظر متخصصین باتجربه کشور، مولفه های موثر در ارزیابی تعیین و در قالب ده شاخص دسته بندی و وزن دهی شد. شاخص "پایداری" که هدف اصلی تشکیل تشکل ها بر اساس سند پروژه می باشد، اولویت اول، دو شاخص "ضرورت ایجاد تشکل" و "اطلاع رسانی و آموزش"، اولویت دوم و شاخص های "تعریف وظایف" و "رضایتمندی" اولویت سوم تعیین شدند. تعداد 103 پرسشنامه توسط اعضای هیات مدیره تشکل ها تکمیل شد. برای اطمینان از صحت پاسخ ها، تکمیل پرسشنامه به شیوه پرسشگر فعال انجام شد. تشکل ها براساس شاخص های ده گانه رتبه بندی شدند. دستاوردهای پژوهش نشان داد که از نظر آب بران عضو تعاونی های مورد تحقیق، تا این مرحله تشکیل تشکل ها موفق بوده و اطلاع رسانی و آموزش، ضرورت ایجاد تشکل، تعریف وظایف و پایداری به ترتیب با اوزان 326/0، 292/0 و266/0 و 239/0 به عنوان اثرگذارترین شاخص ها بر موفقیت تشکل ها شناخته شدند. لذا در طرح های آینده، برای رسیدن به یک تشکل موفق این مولفه ها باید با دقت بیشتری اجرا شوند.

برای سازگاری با شرایط کمبود آب، استفاده از روش¬های افزایش بهره¬وری آب به منظور تولید بیشتر محصول به ازای واحد آب مصرفی، امری ضروری می¬باشد. یکی از روشهای افزایش بازده مصرف آب، اعمال مدیریت کم¬آبیاری بر اساس شناخت آثار تنش می¬باشد. به منظور بررسی اثر اعمال کم¬آبیاری تنظیم شده و کم¬آبیاری بخشی ریشه بر کارایی مصرف آب و صفات کمی و کیفی گیاه دارویی نعناع فلفلی، آزمایشی در سال 1392 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با طول و عرض جغرافیایی به ترتیب 04/53 و 39/36 درجه، اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کم¬آبیاری تنظیم شده در پنج سطح fi100 (شاهد)، rdi85، rdi70، rdi55 و rdi40 درصد و کم¬آبیاری بخشی ریشه در سه سطح prd70، prd55 و prd40 درصد نیاز آبی و با چهار تکرار در نظر گرفته شد. تعیین عمق آبیاری در تیمار شاهد، به ازای هر 72 ساعت و با روش بازتاب سنجی حوزه زمان(tdr ) صورت گرفت. گیاهان در مرحله 50% گلدهی برداشت شدند و اسانس گیاه با روش تقطیر با بخار و توسط دستگاه کلونجر استخراج شد. نتایج نشان داد اعمال کم¬آبیاری تاثیر معنی داری(p=0/01)، بر عملکرد تر و خشک بوته، درصد اسانس و عملکرد اسانس و کارایی مصرف آب دارد. بیشترین عملکرد بوته، عملکرد اسانس و میزان کارایی مصرف آب، به¬ترتیب در تیمار شاهد(fi100) و prd70 و prd55، به میزان 1942 و 67/23 کیلوگرم در هکتار و 07/22 گرم اسانس به ازای هر متر مکعب آب مصرفی مشاهده شد. بیشترین درصد اسانس نیز در تیمار prd55 و به میزان 45/2 درصد به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده، به منظور تولید اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی، پیشنهاد می¬شود در شرایط کمبود آب از تنش خشکی prd55 و در شرایط مطلوب تامین آب، از تنش خشکی ملایمprd70 استفاده شود.

سیل یکی از پدیده های پیچیده و مخرب طبیعی است که خسارات سالیانه قابل توجهی را بدنبال دارد. از طرفی، سیلاب دشتها و مناطق مجاور رودخانه ها، دائما در معرض خطر سیل بوده و اکثر فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی در این گونه مناطق صورت می گیرد. لذا، ضروری است که دراین گونه مناطق، نقشه پهنه بندی سیل می تواند بعنوان ابزاری مناسب و قانونی جهت تعیین استراتژیهای توسعه، تلقی گردد. دراین تحقیق، مناطق سیل گیر دشت سیلابی سیلاخور بروجرد در دوره بازگشتهای مختلف، تهیه گردیده است. برای تهیه نقشه پهنه های سیل گیر، به طریق زیر عمل گردید: ابتدا آمار و اطلاعات هیدرولوژیکی (نظیر بارندگی، دبی و ...) از سازمانهای مختلف، جمع آوری گردید. سپس نسبت به تجزیه و تحلیل، بازسازی و تکمیل آنها، اقدام شد. همچنین هیدروگراف واحد طبیعی حوضه و زیرحوضه ها، تعیین گردید. علاوه بر این، در فواصل مختلفی از رودخانه، مقطع برداری، صورت گرفت (جمعا 262 مقطع عرضی). مشخصات رودخانه و دشت سیلابی (نظیر وضعیت بستر و کناره های رودخانه، وجود و یا عدم وجود پوشش گیاهی و ...)مشخصات سازه های مختلف مسیر رودخانه نظیر پلها، یادداشت گردید. در شاخه ها و بازه های مختلف رودخانه، روندیابی سیل به روش ماسکینگام-کانژ صورت گرفت. در نهایت با بکارگیری نرم افزار ‏‎hec-ras‎‏، نقشه پهنه های سیل گیر با مقیاس 000/50: 1 پروفیل سطح آب و مشخصات جریان در بازه ها و دوره بازگشتهای مختلف، استخراج شد. پس از تهیه پهنه های سیل گیر، در نقاط بحرانی و مشخصی و به روشهای مختلف، دقت و صحت این نقشه ها، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در صورت در نظر گرفتن محدودیتهای نرم افزار فوق و رفع محدودیتهای آن با روشهای مختلف، نقشه های حاصله از دقت و صحت بالایی برخوردار خواهند بود.