مقایسه مدل های کامپیوتری در مهندسی رودخانه (مطالعه موردی : رودخانه لردگان در چهارمحال و بختیاری)

رودخانه ها به عنوان منابع حیاتی از قدیم نقش مهمی را در زندگی بشر و تمدن ها ایفا می نمایند، وجود سیلاب ها و طغیان رودخانه ها نیز همواره باعث خسارات مالی و جانی بسیاری گردیده است. به طور عمومی بررسی رفتار رودخانه از پیچیدگی های بسیار زیادی برخوردار است از جمله عواملی که بر این پیچیدگی ها می افزاید، دخالت و ساخت و ساز های غیر مجاز در محدوده رودخانه می باشد که می تواند موجب بروز صدمات زیادی به جان و مال مردم گردد، از این رو انجام مطالعات، تحقیقات و در پی آن انجام فعالیت های سازگار با طبیعت رودخانه و اقدامات مهندسی بجا، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و تعیین دقیق حد حریم و بستر رودخانه از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. هدف اصلی از این تحقیق، شبیه سازی پروفیل سطح آب توسط مدل های هیدرولیکی mike 11و hec-ras می باشد که علاوه بر تحلیل جریان سیلاب، نسبت به سایر مدل ها از قابلیت های زیادی از جمله برآورد بار رسوب، انتقال رسوب و روندیابی سیل ناشی از شکست سد و ... برخوردارند. مهم ترین عامل موثر در تعیین مبانی فیزیکی رودخانه، اطلاعات هیدرولوژیکی و هندسه رودخانه می باشد. اطلاعات هیدرولوژیکی از تحلیل آمار موجود در ایستگاه های هیدرومتری نقاط مختلف رودخانه به دست می آید و اطلاعات هندسی نظیر تخمین ضریب زبری، مقاومت آبراهه و سیلاب دشت ها در مقابل جریـــان و هم چنیــن پروفیل مقاطع عرضی رودخانه از بازدید های محلی و نقشه های تهیه شده با مقیاس مناسب مشخص می گردد. در این راستا پس از انجام مطالعات پایه (مطالعات هواشناسی، فیزیوگرافی و هیدرولوژی) در طول یک دوره آماری 30ساله 1380-1350 میزان سیلاب بـا دوره بازگشت 25 سال که مبنای تعیین حریم و بستر رودخانه می باشد، برای بازه ای به طول 6500 متر از رودخانه لردگان از محل پل کلوره تا پل چالبتان، حدود 8/142 متر مکعب بر ثانیه برآورد گردیده است. لازم به ذکر است که در محاسبات هیدرولیکی بستر این رودخانه، جریان ماندگار در نظر گرفته شده است. سپس با بهره گیری از نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) نظیر arcviewو autocad نقشه های مسیر رودخانه جهت ورود به هر یک از نرم افزارها آماده گردید. محاسبات هریک از نرم افزار های mike11 و hec-ras به تفکیک انجام گرفته و مشخص گردید که مدلhec-ras پروفیل سطح آب را حدود 20 درصد بالاتر از مدل mike11 نشان می دهد . هم چنین حساسیت هر دو مدل نسبت به فاکتور ضریب زبری مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت که دو مدل حساسیت یکسانی نسبت به پارامتر ضریب زبری نشان دادند.