نام پژوهشگر: فاطمه زارعی توپخانه

اصالت منفعت در اخلاق از دیدگاه جرمی بنتام و جان استوارت میل و نقد آن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات 1389
  فاطمه زارعی توپخانه   مهدی زمانی

این پایان نامه به بررسی و نقد یکی از نظریه های مهم و مشهور در حوزه فلسفه اخلاق با عنوان فایده گرایی (utilitarianism moral) یا اصالت منفعت از دیدگاه دو تن از فایده گروان کلاسیک به نام جرمی بنتام و جان استوارت میل اختصاص دارد. فایده گرایی بر اصل پایه ای و محوری فایده، متکی است، بر مبنای اصل فایده، تنها عمل و قاعده ای درست و الزامی است که بالاترین میزان فایده و سعادت را برای بیشترین افراد جامعه ذیربط در پی داشته باشد. فایده گرایی یکی از نظریه های غایت انگار و لذت باور در زمینه اخلاق هنجاری است ، که از این نظر رقیب نظریه های وظیفه گرا و اخلاق فضیلت مدار به شمار می آید. سابقه نظریه های لذت گرا به آریستیپوس و اپیکور می رسد. فایده گرایی جدید که ابتدا در اوائل قرن هجدهم مطرح گردید،توسط جرمی بنتام و جان استورات میل مطرح شد ،که مهمترین طرفداران این نظریه و نگاه فلسفی بودند و به عنوان فایده گروان سنتی ملقب و مشهورند. غالب فایده گروان سنتی سکولار بودند و به دموکراسی و گسترش آزادی های فردی باور داشتند. و بر روی ایجاد لذت و فایده به عنوان ملاک تشخیص فعل درست و خوب تکیه می کردند و لذات را از طریق سنجش کمی و کیفی قابل شمارش می دانستند تأکید بر لذت و سعادت جمعی یکی از شاخه های اصلی نظریه فایده گرایی است و این نظریه بر بی طرفی اخلاقی تأکید دارد با وجود طرفداران فراوان این نظریه مشهور و متنفذ، فایده گرایی همواره در معرض نقد و اشکالات و ایرادات زیادی بوده و هست. رویکرد سکولار فایده گرایان، ناکامی و ناکارآمدی در مقام عمل و اجرا، تناقض و تعارض آموزه های فایده گرایی با شهودات و حالات درونی آدمی، و نادیده انگاشتن عدالت توزیعی، از نقاط ضعف عمده و اساسی فایده گرایان و محل نقد این نظریه به شمار می رود.