بررسی چگونگی ایجاد معارف نوین در بلوچستان و سیر عملکرد آن در دوره پهلوی اول

منطقه بلوچستان علیرغم اهمیت خاص و استراتژیک، ازجمله مناطقی است که در طول سال‌های حاکمیت قاجار کمتر موردتوجه قرارگرفته است. این منطقه تا قبل از سال 1307 ه. ش از نهضت فرهنگی مملکت بهره چندانی نداشت و آموزش اندک و محدود بود، اما باروی کار آمدن رضاشاه و استقرار ارتش در این منطقه، گام‌های مهمی در راستای سوادآموزی اطفال بلوچ برداشته شد. بنابراین هدف از این تحقیق، بررسی سیر تحول و عملکرد مدارس نوین در بلوچستان می‌باشد. بر این اساس، با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به روش تاریخی و به شیوه توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسناد نویافته تلاش گردید علاوه بر علت عدم توسعه و پیشرفت مدارس نوین در بلوچستان، واکنش مردمان بلوچ نسبت به تأسیس مدارس نوین و نقش نظامیان در توسعه این مدارس موردبررسی قرار گیرد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که پس از عملیات قشون در بلوچستان و استقرار ارتش در سال 1307 ش. دولت توجه خود را معطوف به گسترش مدارس نوین نمود؛ اما مردمان بلوچ نه‌تنها در ابتدا واکنش مثبتی نسبت به این‌گونه اقدامات نشان نداد بلکه به مقاومت در برابر آن نیز بر خواست. از طرفی دیگر، عدم وجود ادارات دولتی، وسعت زیاد منطقه، فقدان وسایل ارتباطی، عدم آشنایی بلوچ‌ها با فواید تحصیل، مشکلات تهیه لوازم‌تحریر، فقر مردم و ناتوانی در تهیه لباس متحدالشکل، تبلیغات سوء روحانیون مذهبی علیه مدارس نوین، و از همه مهم‌تر استخدام و جذب آموزگار و بی‌اعتنایی دولت به امور فرهنگی، از عوامل اصلی عدم توسعه و پیشرفت مدارس نوین در بلوچستان بوده است.