قرن هشتم هجری زمان ظهور دو تن از چهره های شعر کلاسیک فارسی یعنی خواجه حافظ شیرازی و عبید زاکانی است. دوران حیات این دو ، از تاریک ترین و مشوش ترین ادوار تاریخ ایران است و محیط زندگانی آن ها نیز عرصه ی اضطراب ها و تشنجات سیاسی و انحطاط در همه ی زمینه های اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و حتی دینی است. این شرایط بر افکار و اندیشه های حافظ و عبید اثر فراوان داشته و در آثار آن ها بازتاب و نمود فراوان یافته...

آشفتگی روزگار در دوران زندگی سیف فرغانی و عبید زاکانی آن‌ها را به عصیان در برابر وضع موجود و به خصوص صاحبان قدرت برانگیخت. این دو، شاعران روزهای سخت هستند که اگرچه از شاعران برجسته‌ی فارسی هستند، امّا موضوعات انتقادی و نقد قدرت در آثارشان کمتر مورد توجّه پژوهشگران بوده است. نگارنده سعی دارد در این مقال به روش تحلیلی و توصیفی، با بررسی و تحلیل اشعار این دو منتقد ارجمند قرن هفتم و هشتم، نقد و انتقا...

عشّاق نامه یا دَه نامه گونه ای از ادبیات غنایی است که معمولاً در وصف عشق و حالات عاشق و معشوق بوده و معمولاً تغزّلاتی نیز از زبان عاشق و معشوق در لابلای مثنوی می آید. در بین بزرگان ادب فارسی شاعران معدودی به این نوع شعر اقبال نشان داده اند از جمله: فخرالدّین عراقی، عبید زاکانی، اوحدی مراغه ای. فخرالدّین عراقی از بزرگان تصوّف و شاعران بلند پای? ایران در قرن هفتم هجری است از این شاعر بزرگ آثار ارزنده ای ...

هدف این مقاله، بررسی تکرار و تداعی در انتقاد‌های حافظ، سعدی، عبید زاکانی، ابن یمین و مجدالدین همگر است که به شیوۀ توصیفی‌تحلیلی انجام گرفته است. تکرار و تداعی از جمله ظرفیت‎های زبانی هستند که موجب افزایش بسامد واژه‌ها در حوزه‌هایی خاص می‌شوند. تکرار می‌تواند لفظی یا محتوایی باشد. در انتقادهای اجتماعی، بیشترین تکرارها مربوط به بداخلاقی‌ها و کج‌رفتاری‌های رایج در جامعه است. نتیجۀ این پژوهش که از ...

ادبیات کهن ایران، آینه ایست که تبلوردهنده ی اندیشه ها و پیام های اخلاقی و سیاسی متعدد است. در جهان کنونی که اندیشه ها و مکاتب فکری گوناگون، مقولات مختلفی را برای تفسیر و تغییر جهان و اجزایش ارائه می کنند، ما مکلّفیم تا گَرد غبار از گنجینه ی ادبیات خویش بزداییم. با امروزی و بالفعل کردن مفاهیم نهفته در آن می توانیم به آنها تکیه کنیم تا هم دوران جدیدی برای خویش بسازیم و هم سایر ملل را با نگاه ایرانی...

  مقایسۀ اندیشه‌های عبید زاکانی، شاعر و نویسندۀ عصر مغول و احمد مطر، از شاعران معاصر عراق، در حوزۀ ادبیّات تطبیقی مکتب آمریکا قرار می‌گیرد. یکی از وجوه مشترک در آثار این دو هنرمند که بر اثر شرایط خفقان‌آور جامعه به وجود آمده، طنز سیاسی - اجتماعی است که هدف اصلی آن انتقاد از شرایط نابسامان جامعه و اصلاح آن است. از این روی، در حکایت‌های زاکانی و اشعار مطر، در کنار مضمون­های متفاوت، مضامین طنزآمیز...

مقایسۀ اندیشه های عبید زاکانی، شاعر و نویسندۀ عصر مغول و احمد مطر، از شاعران معاصر عراق، در حوزۀ ادبیّات تطبیقی مکتب آمریکا قرار می گیرد. یکی از وجوه مشترک در آثار این دو هنرمند که بر اثر شرایط خفقان آور جامعه به وجود آمده، طنز سیاسی - اجتماعی است که هدف اصلی آن انتقاد از شرایط نابسامان جامعه و اصلاح آن است. از این روی، در حکایت های زاکانی و اشعار مطر، در کنار مضمون­های متفاوت، مضامین طنزآمیز مش...

چکیده عبید یکی از طنز پردازان و در عین حال منتقدان بزرگ اجتماعی ایران است. زبان و سبک نویسندگی عبید زاکانی دارای ویژگی هایی است که سبک او را از دیگر نویسندگان هم عصر و پیش از وی متفاوت می-سازد؛ به گونه ای که می توان او را از نویسندگان صاحب سبک برشمرد. عبید نه تنها در نقّادی و طنز-پردازی سرآمد است، بلکه شیوه ی نویسندگی او در نظم و نثر نیز دارای ارزش هایی قابل توجّه است. با وجود این درباره ی او پژ...

چکیده: رساله دلگشا، یکی از آثار ارزشمند عبید زاکانی در زمینه طنز است، که از دو بخش حکایات عربی و فارسی تشکیل شده است. بسیاری از افراد و صاحب­نظران عبید را مبتکر حکایات طنزآمیز می­دانند؛ در حالی­که با مطالعه و بررسی حکایات عربی این اثر، تأثیرپذیری او از منابع عربی به خوبی نمایان می­شود. با بررسی­های انجام شده در این پژوهش، نشان داده­ایم که عبید نه تنها این حکایت­ها را ابداع نکرده، بلکه به شدّت از...

طنز در اصطلاح ادبی، شیوه خاص انتقادی است که ادبا به وسیله آن به صورت غیرمستقیم و با بزرگ نمایی واقعیت ها ضعف های و لغزش های اجتماعی را موردنقد قرار می دهند و هر نویسنده و ادیب طنزپردازی در جهت بیان مقاصد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... از شگردهای هنری خاص خود بهره می برد در این تحقیق که روش آن بر پایه روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای ـ اسنادی استوار است، نگارنده ضمن بررسی و تحلیل اوضاع اجت...