پرسش مقالۀ حاضر چونی و چگونگی افزوده‌های هنرمندانۀ نظامی (535- 612ه.ق) در روایت تاریخی داستان بهرام گور و نقل آن در منظومۀ هفت پیکر است. منظومۀ هفت پیکر یکی از بدیع‌ترین روایت‌های داستانی ادب فارسی است و از گذشته تا امروز مورد توجه خوانندگان بوده ‌است. پیرنگ اصلی داستان بر روایتی تاریخی بنا شده که مأخذ آن کتاب‌هایی چون تاریخ طبری و تاریخ بلعمی، اخبارالطوال دینوری، سیاست‌نامۀ خواجه نظام‌الملک، ت...

گروه‌های اسمی وابستگی از اقسام اصلی و مهم گروه‌های اسمی است. این گروه‌ها از نظر انواع و اقسام دامنه گسترده‌ای دارند. ما این قسم گروه اسمی را از منظر دستور زبان تاریخی در تمام کتاب تاریخ بلعمی (مصحَّح ملکﺍلشّعراء بهار، چاپ دوجلدی سال 1353) ـ‌که از نخستین آثار بازمانده زبان فارسی دری است‌ـ بررسی کرده‌ایم؛ یعنی تنها به مسائلی از آن اشاره کرده‌ایم که صوراً یا معناً جنبه تاریخی دارند و خصوصیت سبکی نیز بر...

در میان آثار نثر ناصرخسرو، زاد المسافر1 از نظر موضوع و شیوه­ نگارش، از ارزش ویژه­ای برخوردار است. ناصر­خسرو در این کتاب که آن را بعد از سفرنامه نوشته­است، برای تبیین مباحث فلسفی و پاسخ‌گویی به حکیمان ایران و فیلسوفان یونان، برای اصطلاحات فلسفی، برابرهای زیبا قرار می­دهد. از این نظر، بعد از کتاب­های ترجمه‌شده از عربی مانند ترجمه­ تفسیر طبری و تاریخ بلعمی که به ضرورت ترجمه در آن­ها معادل‌سازی صور...

تاریخ‌نگاری سامانیان تاحدودی ادامة ساده‌نویسی اواخر قرن دوم هجری قمری است، اما نثر مصنوع شماری از مورخان و نویسندگان، در ستایش امیران و وزیران، مبالغه‌آمیز بوده است و آنان را پادشاهانِ برحق دانسته‌اند. تاریخ‌نویسی این دوره بیش‌تر برمبنای مشاهدات شخصی و اسناد بوده و از این نظر مهم است. تبیین ویژگی‌های عمدة تاریخ‌نگاری و نقاط ضعف و قوت برجسته‌ترین منابع تاریخی سامانیان اولویت این پژوهش است؛ ازجمله...

    چکیده پیروان رویکرد بینامتنیت معتقدند که هیچ متنی خود بسنده نیست و هر متن در آن واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون بعدی است. در این جستار، ابتدا وجوه مختلف متن و بینامتنیت تشریح شده، سپس براساس این رویکرد، داستانی از مثنوی­ معنوی با عنوان «آن پادشاه جهود که نصرانیان را می‌­کشت از بهر تعصب»، نقد و بررسی شده­‌است. در پایان، چنانکه پیروان رویکرد بینامتنیت تأکید کرده­‌اند، ...

اسطوره از باور و عقاید مردمان باستان سرچشمه می گیرد، به شکل دین در می آید و اعیاد و آیین ها و جشن ها را به وجود می آورد. مهرگان جشن و آیین باستانی است که از دین مهر گرفته شده است. دین مهر ریشه در اسطوره ی ایزد مهر دارد. مهرگان نیز مانند جشن های دیگر دارای جنبه های اسطوره ای است. اکثر کتابهایی که درباره ی اعیاد باستانی نوشته شده اند، نگاهی نیز بر مهرگان داشته اند. کتابهای تاریخی از قبیل تاریخ بی...