بررسی همبستگی آگاهی نحوی و واج شناختی با درک خواندن در کودکان فارسی زبان طبیعی و خوانش پریش

در پژوهش حاضر، که در 6 فصل تنظیم شده است، همبستگی بین آگاهی واج شناختی و آگاهی نحوی با توانایی درک خواندن در دو گروه کودکان طبیعی و خوانش پریش مورد بررسی قرارگرفته است تا تعیین گردد که مشکلات افراد خوانش پریش به کدام یک از این آگاهی ها مربوط است و در کودکان طبیعی نیز کدام آگاهی نقش تعیین کننده تری را در کسب توانایی خواندن داراست. از سوی دیگر همبستگی توانایی حافظه به عنوان یک عامل روان شناختی با توانایی درک خواندن و عوامل زبان شناختی آگاهی نحوی و آگاهی واج شناختی نیز مورد بررسی قرارگرفته تا نقش آن نیز در توجیه مشکلات خواندن در ارتباط با هریک از متغیرهای فوق تعیین گردد. در این پژوهش دو فرضیه محدودیت پردازش واج شناختی و تأخیر ساختاری جهت توجیه مشکلات خواندن مورد بررسی قرارگرفته اند. براساس فرضیه اول مشکلات خواندن و کلیه مشکلات همراه آن به نقص در پردازش واج شناختی مربوط می شود. در فرضیه دوم مشکلات پردازش نحوی و تأخیر در فراگیری ساخت های پیچیده نحوی خود به عنوان عاملی جداگانه درک خواندن را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور انجام پژوهش،40 دانش آموز طبیعی فارسی زبان پایه دوم و سوم ابتدایی و 20 دانش آموز خوانش پریش فارسی زبان پایه دوم و سوم ابتدایی که به طور نیمه تصادفی از منطقه یک آموزش و پرورش استان تهران انتخاب شده اند از طریق چهار آزمون آگاهی واج شناختی، آگاهی نحوی، درک خواندن و حافظه مورد ارزیابی قرارگرفته اند. عملکرد آزمودنی ها از طریق محاسبه درصد پاسخ های صحیح و همچنین از طریق روش آماری تحلیل همبستگی رگرسیون با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس مورد بررسی قرارگرفته است. درنهایت یافته های پژوهش نشان داده اند که: 1) به طورکلی عملکرد کودکان خوانش پریش در چهار آزمون پژوهش به ویژه در آزمون آگاهی واج شناختی نسبت به کودکان طبیعی ضعیف تر است و این کودکان با نقص فاحش آگاهی واج شناختی روبرو هستند. 2) به لحاظ رشدی نیز عملکرد کودکان پایه سوم ابتدایی در چهار آزمون بهتر از عملکرد کودکان پایه دوم ابتدایی است. 3) در زبان فارسی، از میان مهارت های آگاهی واج شناختی، توانایی تقطیع کردن واژه به واج های تشکیل دهنده آن به علت ویژگی های خط فارسی برای کودکان دشوارتر می باشد. 4) در آزمون آگاهی نحوی خطاهای کودکان در مورد مطابقت فعل و فاعل از نظر شمار بیش از خطاهای مربوط به مقولات شخص و شخص و شمار است زیرا مقوله شمار انتزاعی تر و پردازش آن دشوارتر می باشد. 5) در کودکان خوانش پریش، با توجه به عدم همبستگی بین آگاهی نحوی و درک خواندن و همچنین همبستگی بین آگاهی واج شناختی و درک خواندن عملکرد این کودکان همسو با فرضیه محدودیت پردازش است به طوری که محدودیت در پردازش واجی منجر به نقص و محدودیت در سطح پردازش نحوی نیز می گردد. در این کودکان با توجه به نقص واج شناختی، حافظه به علت درگیر شدن با پردازش واجی عملکرد خود را در درک خواندن به نحو صحیح انجام نمی دهد. 6) در کودکان طبیعی همبستگی بین درک خواندن و آگاهی نحوی و عدم همبستگی بین آگاهی واج شناختی و توانایی درک خواندن نشان می دهد که در این کودکان آگاهی نحوی نقش تعیین کننده تری را در کسب توانایی درک خواندن داراست. از این رو، عملکرد این کودکان همسو با فرضیه تأخیر ساختاری است. برخلاف کودکان خوانش پریش، در این کودکان بین آگاهی نحوی و واج شناختی همبستگی وجود ندارد و این دو نظام به طور مستقل از یکدیگر هم عمل می نمایند.