مورفوژنز گیاه مورخوش zhumeria majdae در محیط درون شیشه

"zhumeria majdae" از خانواده نعناع یکی از گیاهان سنتی ضدسرطان ، گونه درحال انقراض ، مونوتیپیک و 100% بومی ایران می باشد که با نامهای محلی مورخوش ، موخش و مهرخوش خوانده می شود. این گیاه از نظر ژئوگرافی در جنوب ایران در استان هرمزگان پراکنش دارد. گیاه مورخوش از دیرباز به دلیل خواص داروئی متعدد از جمله درمان بیماریهای گوارشی ، نفخ ودرد و سوزش معده ، اسهال ، دل درد ، مسمومیت ، درد مفاصل ، سردرد ، التیام زخم ، گاستروئید ، قاعدگی دردناک ، عفونت ، کاهش چربی و قند خون مورد مصرف بومی و سنتی بوده است. ترکیبات اصلی عصاره قسمتهای هوایی گیاه ، دو مونوترپن به ترتیب به نامهای لینالول ( بوی لیمو) و کامفور( مقوی قلب ، ضد عفونی کننده ، ضد نیروی جنسی) بوده و مواد فرعی شامل لیمونن ( بوی لیمو) ، اکتان - 3- وان ، b- کریوفیلن می باشد. درپژوهش حاضربا عنوان "مورفوژنز گیاه مورخوش zhumeria majdae در محیط درون شیشه " ، اثرتیمارهای مختلف بر جوانه زنی بذرمورخوش ، آناتومی و سیتولوژی اندامهای مختلف گیاه مورخوش، امکان کشت بافت ازریزنمونه های برگ ، ساقه و ریشه گیاه و ترکیبات فرار لعاب بذر مورخوش مورد بررسی قرار گرفت. بذور ازمنطقه حفاظت شده کوه گنو واقع در30 کیلومتری بندرعباس ، جمع آوری شد. دانه رستهای بدست آمده در آزمایشگاه مواد کشت بافت را تشکیل دادند. ریزنمونه های برگ ، ساقه و ریشه درمحیط کشت موراشیگ - اسکوگ حاوی دوزهورمونهای اکسین و سیتوکینین قرار گرفتند. نتایج نشان داد علی رغم افزایش درصد و سرعت جوانه زنی تیمار دوبار لعابگیری ، این تیمار بر طول مدت جوانه زنی و همچنین برطول گیاهچه اثرمنفی نشان داد. بررسی های آناتومی و سیتولوژیکی گیاه مورخوش ویژگیهای خاص این گونه بومی را نشان داد که ازآنجمله وجود کرکهای خاص غده ای منشعب می باشد که پدیده ای نادر دربین گونه های خانواده نعناع می باشد. در مراحل مختلف کشت بافت ، ضد عفونی میزکار به طریقه بسیارساده منجر به حذف عوامل آلودگی به طورکامل شد که شامل ضدعفونی با آب ژاول 10% وسپس الکل اتیلیک 80% به همراه شعله بود. درمیان ریزنمونه های برگ ، ساقه وریشه ، ساقه دارای حداقل کالوس زایی و اندام زایی بوده و توان ضعیفی را نشان داد. تحلیل آماری داده ها نشان می دهد که تیمارهای جوانه زنی و دوزهورمونهای مختلف بر روی کالوس زایی در سطح 5% معنی داربوده و همچنین بین تیمارهای جوانه زنی و دوزهورمونهای متفاوت بکاررفته شده ، اثر متقابل وجود دارد. مریستمها در گیاه مورخوش همانند تمامی گیاهان نهاندانه دولپه مناطق رشد و خاستگاه کلیه بافتهای تمایز یافته در مراحل رشد درون شیشه مورخوش می باشند. آزمایشات فیتوشیمیایی لعاب بذرمورخوش که با تکنیک gc-mass بدست آمد منجربه شناسایی 37 ماده گردید که غالب آنها در گروه مواد فراربا حلقه بنزنی قرار می گیرند.