تنش و معنا:خوانش فرمالیستی گزیده ای از اشعار محمد الماغوط،انسی الحاج و محمود درویش

فرمالیسم روسی یکی از مکاتب نقدی ادبی در حوزه بررسی ادبیات از دیدگاه زبان شناسی است. این مکتب در خلال جنگ جهانی اول در روسیه به وجود آمد و در خلال سال های 1920 با تمام مخالفانی که پیش روی آن بود و با وجود تمام هجمه های مختلف که به تحقیر آن می-پرداختند شکفت. به اعتقاد آن ها، ادبیات صرفا یک مساله زبانی است و می توان گفت که زبان ادبی یکی از انواع زبان هاست و باید به آن از دید زبان شناسی نگریست. آنان اثر ادبی را شکل(فرم) محض می دانستند و معتقد بودند که در بررسی ادبی تکیه باید بر فرم باشد نه محتوا و می گفتند درست است که محتوا ناقل احساسات و عواطف و افکار است اما همه ی اینها در واقع عناصر زبانی است. آنها مسائل بیرونی متن و اثر هنری مانند مسئله تاریخی، سیاسی، اقتصادی، روان-شناختی، و... که در پیدایش و خلق آن نقش داشته است را کاملا رد می کنند و یا اگر هم آن را بپذیرند آنها را در مراتب بعدی و فرع بر خود متن قرار می دهند. فرمالیست های روسی کوشیدند تا چیزی جز خود متن را به کار نگیرند. در همین راستا فرمالیسم آمریکایی بیان می دارد که یک اثر ادبی شیء کلامی بی زبان و مستقلی است. خوانندگان و قرائت ها ممکن است تغییر کنند، اما متن ادبی ثابت باقی می ماند. به اعتقاد آنها عمده ترین مسئله در رویارویی با یک اثر ادبی یافتن تنش های آن است. تنش هایی که نه تنها گویای تسلسل غیر منطقی میان سطرها و بندهای شعر نیست بلکه کاملا برعکس، این تنش ها باعث وحدت رویه و گویای یک نظم عقلانی و منطقی در شعر هستند و با پیوند آنها با دیگر اجزای شعر می توان به معنای شعر پی برد.