برسی رابطه بین خود متمایز سازی مادران با تعارض والد – فرزندی و مسئولیت پذیری دانش آموزان دختردوره راهنمایی

خانواده یکی از مهم ترین نهادهای موثر در تربیت و رفتار آدمی و مهمترین تکیه گاه و محور زندگی اجتماعی است. زیرا محیط خانواده اولین و بادوام ترین عامل در تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان و زمینه ساز رشد جسمانی، اخلاقی، اجتماعی و عاطفی آنان است و افزون بر زمینه های ارثی که پس از تولد از پدر و مادر خود به همراه داریم هرگونه شناخت و چگونگی برخورد با مسائل و مشکلات را نخست در خانواده می آموزیم(لطفی، 1385). یکی از عوامل تأثیرگذار بر زندگی افراد در عرضه های گوناگون میزان خود متمایزسازی آنان است. خود متمایزسازی میزان توانایی فرد برای تمیز فرایند عملی از فرایند احساسی (عاطفی) است که وی تجربه می کند . مفهوم تمایز یافتگی را به عنوان تجربه نزدیکی (صمیمیت) اقتدار (خودمختاری) با دیگران تعریف می کنند . این مفهوم بیانگر میزان توانایی فرد برای تفکر واقع بینانه راجع به موضوعات عاطفی در خانواده می باشد. تمایز یافتگی شامل نوع ظرفیت درون فردی برای متمایز کردن تفکر و احساس و نیز توانایی بین فردی برای حفظ استقلال ، درون بافت روابط عمیق با افراد مهم زندگی می باشد (بوئن، 1976) شواهدی نشان می دهد که الگوهای خانواده اصلی به خصوص الگوهای تمایز یافتگی ، تاثیر مهمی بر اضطراب فرزندان در عملکرد اجتماعی ، تحصیلی ، مسئولیت پذیری و نشانه های روانی جسمانی دارد (پاپکو ، 2004). از سویی دیگر بین تمایز یافتگی والدین و تعارض با فرزندان رابطه بالایی وجود دارد. از عوامل خطر ساز این دوره تعارض بین والدین و نوجوانان است. واژه تعارض به ناتوانی در حل تفاوتها اشاره داشته و بیشتر با تنش، خصومت و پرخاشگری همراه است (هال ،1987).از نظر ریس، چانچونگ و جکسون ( 2003) تعارض به معنای مخالفت بین دو یا چند شخص است. تعارضات بین مادران و دختران نوجوان زمینه را برای تاثیرگذاری آسیب های اجتماعی فراهم می کند. بیشتر انحرافات دختران در سنین 20-15 سالگی بروز می کند که شایعترین آنها فرار از منزل و افت تحصیلی که از عدم برقراری ارتباط صحیح با والدین نشأت می گیرد (لطفی ، 1385). انسان اجتماعی از دیر باز برای زیستن ناگزیر به همکاری با هم نوعان خود و قبول مسئولیت بوده، چرا که نیاز های او، با کمک و همیاری دیگران مرتفع می شده است(ستوده،1378). گلاسر درباره مسئولیت و رابطه آن با زندگی ، معتقد است که ناخشنودی و افسردگی نتیجه عدم احساس مسئولیت است. فرد غیر مسول نه برای خود ارزش قائل است و نه برای دیگران و در نتیجه خود و دیگران را آزرده می کند(شفیع آبادی و ناصری، 1380). نوجوانی ، سنین بین 12 تا 18 سالگی را در بر گرفته ایم (کیم و دیگران ، 2002 ، به نقل از اختیاری ،1385). و به عنوان دوره انتقال و سازماندهی مجدد در روابط خانوادگی در نظر گرفته می شود مشخصه این تغییرات انتقالی است که در اعمال قدرت یک جانبه والدین بر فرزندان رخ می دهد و به اعمال قدرتی دو جانبه منجر می شود که نوجوانان در فرایند تصمیم گیری سهیم می شوند و به میزان بیشتری روی رفتارهای شخصی شان اختیار دارند(یونیس و اسماله ،1985، به نقل از آلیسون و دیگران، 2004). این انتقال و مذاکره مجدد در خصوص اختیار و کنترل ، با دسته ای از تغییرات همبسته است(جسمی ، اجتماعی ، شناختی)