طراحی و ساماندهی میدان به عنوان عرصه عمومی با هدف هم پیوندی با بستر فرهنگی (نمونه موردی: میدان شهدا مشهد)

عرصه ها و قلمروهای عمومی مهم ترین بخش شهرها و اصلی ترین مکان برای حضور انسان ها و برقراری تعاملات اجتماعی آنان هستند. میدان ها به عنوان یکی از مهمترین این عرصه ها ، به کیفیت زندگی شهروندان حاضر در فضا کمک می کند، بنابر این میدان ها بیش از آنکه سازنده ساختار کالبدی شهر باشند، بیانگر ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه و همچنین تبلور زندگی مدنی یک شهر در طول زمان می باشند. شهر مشهد بعنوان یک کلانشهر مذهبی، مجموعه ای از عرصه های عمومی برای وقوع انواع فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و مذهبی بویژه در بافت پیرامون حرم مطهر می باشد ومیدان شهدا مشهد مهمترین میدان مدنی شهر می باشد . در واقع هدف اصلی این پژوهش احیاء برخی نقش های از دست رفته ی میدان شهدا، بالاخص نقش فرهنگی و مدنی آن و تعریف نقش های جدید به همراه قلمروهای عمومی همسو با فرهنگ ایرانی و اسلامی و مطابق با نیازهای امروزی، از طریق بازطراحی کالبد و عملکردهای این میدان است. در واقع این پژوهش به دنبال شناسایی ویژگی های عرصه های عمومی را که منجر به حضور در میدان و سرزندگی درآن می شود است تا در نهایت این میدان به محلی نه تنها برای عبور که به عرصه ای برای ماندن تبدیل شود. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سوال است که چگونه می توان با تاکید و توجه به ویژگی های فرهنگی و اجتماعی بافت مشهد و بالاخص بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، میدان شهدا را به عنوان عرصه عمومی موفق در ارتباط با فرهنگ ایرانی و اسلامی طراحی یا ساماندهی کرد؟ بدین ترتیب به دنبال راهکارهایی است تا بتواند دوباره روح و حیات شهری را در آن زنده ساخته و بر ضخامت تاریخی محدوده بیافزاید و بافت یادمانی میدان شهدا با تکیه بر پیشینه تاریخی خود بار دیگر آستانه ای شود برای تعامل اجتماعی شهروندان. این تحقیق از این جنبه کاربردی است که در نظر دارد با استخراج نظریه ها و قانونمندی ها در رابطه با موضوع عرصه ها و قلمروهای عمومی آن ها را در مسائل اجرایی و عملی )میدان شهدا) به کار بندد .دراین پژوهش روش تحقیق ، توصیفی_تحلیلی و تجربی است که به توصیف مفاهیم مربوط به قلمرو عمومی، فرهنگ ( به طور خاص، مذهب )و نیازهای انسانی می پردازد واز طریق جمع آوری تجارب جهانی صورت گرفته در طراحی میدان و عرصه عمومی وشناخت میزان تاثیر تحولات فرهنگی بر ما به ازاهای کالبدی ، به شناخت متغیرهای تاثیرگذار بر بازتعریف قلمروهای عمومی و عرصه ی جمعی میدان شهدا می رسد . نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد پاسخگویی فضا برای حضور و استفاده شهروندان از آن در قالب راهکارهایی در 4 بخش فرمال (کالبدی(، فعالیتی) عملکردی(، اجتماعی و معنایی باید صورت پذیرد. این پژوهش به ارائه چشم انداز، اهداف، راهبردها پرداخته و پس از آن به تعریف پروژه های موضعی و موضوعی و ارائه ضوابط طراحی و کنترل می پردازد. در نهایت به منظور نشان دادن چگونگی اجرای راهنماهای ارائه شده عرصه میدان در قالب طرح سه بعدی و اسکیس های دستی ارائه می شود.