تحلیل نقش باد و آب‌های زیرزمینی بر مکان‌گزینی و استقرار ریگزارهای چاله‌های ساختمانی (مطالعۀ موردی: ریگ صادق‏آباد- بافق)

اقلیم خشک و توسعة انواع چاله‏های زمین‏ساختی سبب گسترش ریگزارهای مختلف در ایران مرکزی شده است که در این زمینه می‏توان به ریگ صادق‏آباد در شمال غرب بافق اشاره کرد. برای کشف علت استقرار این پهنة ماسه‏ای، فاکتورهایی از قبیل تکتونیک، مورفولوژی تپه‏های ماسه‏ای، توپوگرافی، سطح آب‏های زیرزمینی، سامانة فشار جوی و رژیم باد با استفاده از داده‏هایی ‏چون نقشه‏های زمین‏شناسی و داده‏های باد ایستگاه سینوپتیک بافق ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که در طول سال وزش باد از جهات مختلفی برخوردار است؛ به‏طوری‏که تحت تأثیر این امر مورفولوژی غالب ریگ صادق‏آباد به‏صورت تپه‏های ماسه‏ای هرمی ظاهر شده است که این نوع مورفولوژی بیابانی خود نشانه‏ای از تنوع جهت بادهای حاکم بر آن منطقه و تمرکز ماسه‏های روان است. به‏طورکلی، علاوه‏بر نقش رژیم بادی حاکم بر منطقه، بالابودن سطح آب‏های زیرزمینی تحت تأثیر فعالیت گسل‏ها در مجاور ریگ صادق‏آباد بافق نیز در استقرار و تمرکز این تودة ماسه‏ای در پلایای درانجیر مؤثر است؛ به‏گونه‏ای‏که سطح ایستابی آب‏های زیرزمینی در مجاور ریگ صادق‏آباد از عمق کمتری نسبت به مناطق مجاور برخوردار است.