تعیین جمعیت و رژیم غذایی دلیجه کوچک (Falco naumanni) در استان‌های تهران و گلستان

دلیجه کوچک (Falco naumanni) از پرندگان شکاری خانواده بازها (Falconidae) می‌باشد که معمولاً به صورت گروهی زندگی می‌کنند. به منظور بررسی جمعیت این دلیجه، ابتدا در استان‌های تهران و گلستان، محل‌های تجمع و کلونی‌های زادآور این پرندگان مشخص و اندازه جمعیت آن‌ها با استفاده از روش شمارش نقطه‌ای (Point count) پرندگان بعد از یافتن آشیانه‌ها (nest-finding) در بهار سال‌های 86-1385 انجام شد. بر اساس نتایج این بررسی به طور کلی جمعیت دلیجه کوچک در استان‌های تهران و گلستان حدود 270 بهله در 6 زیرجمعیت تعیین شد که عبارت بود از: نیاوران 12 بهله، اطراف سد لتیان 14 و استان گلستان در مناطق کلاله 35، گمیشان 70، بندرترکمن 50، خواجه‌نفس 18 بهله. پس از تعیین این محل‌ها، تعداد 239 ریمه از ناحیه لتیان و 118 ریمه از ناحیه بندرترکمن جمع‌آوری شد. پس از انتقال ریمه‌ها به آزمایشگاه، ریمه‌ها با خیساندن از طریق الکل صنعتی از هم باز شده و بقایای محتویات جانوری موجود در ریمه‌ها تفکیک و شناسایی شد و درصد حضور هر ماده غذایی در میان کل ریمه‌ها برای دو ناحیه مهم لتیان و بندر ترکمن مورد محاسبه قرار گرفت. بر اساس بقایای موجود، محتویات قابل شناسایی به گروه‌هایی از قبیل سوسک‌ها، ملخ‌ها، مورچه‌ها، پرندگان، جوندگان و دیگر پستانداران کوچک تقسیم شد. در ناحیه لتیان، ملخ‌ها در 32%، سوسک‌ها در 21% و مورچه‌ها در 9% از کل ریمه‌ها حضور داشتند در حالی که در ناحیه بندرترکمن ملخ‌ها در 71%، سوسک‌ها در 31% و مورچه‌ها در 4% از کل ریمه‌ها حضور داشتند. بقایای جوندگان و حشره‌خورها در 8/18% از ریمه‌های لتیان حضور داشتند که ترکیب کلی جوندگان شامل جرد Meriones sp. (49%)، موش صحرایی Apodemus sp. (21%)، ول Microtus sp. (11%)، هامستر Calomyscus sp. (4%)، هامستر خاکستری Cricetulus migratorius (2%) و موش خانگی  Mus sp.(2%) بود. همچنین حشره‌خوارهای Crocidura sp. 2% و حشره‌خوارهای ناشناخته از خانواده Soricidae 9% از طعمه‌های پستانداران کوچک را تشکیل می‌دادند. در بندرترکمن بقایای حلزون‌ها (5%) پستانداران (4%)، پرندگان (3%)، دوزیستان و خزندگان (3%)، خفاش‌ها (1%) و گوش‌خیزک‌ها (1%) هم یافت شد. برخی از جوندگان و حشره‌خورهای شناسایی شده در این پژوهش قبلاً در لیست طعمه‌های خورده شده توسط این گونه در منطقه پاله‌آرکتیک غربی قرار نداشتند که عبــارت بودند از ول Microtus sp.، جرد Meriones sp.، حشره‌خور Crocidura sp.، هامستر خاکستری Cricetulus migratorius وCalomyscus.