تعیین ساختار سرعتی و مطالعه لرزه‌خیزی تهران و ارتفاعات البرز در دهه اخیر

زمین‌لرزه اخیر ملارد تهران و وقوع چهار زمین‌لرزه با بزرگای بیش از چهار طی یک دهه اخیر، به‌خوبی اهمیت مطالعه لرزه­خیزی کلان‌شهر تهران را مشخص می­کند. در این مطالعه، سعی شده با نگاهی جامع به اطلاعات لرزه­ای موجود در یک دهه گذشته، لرزه­خیزی شهر تهران و مناطق اطراف بررسی شود. به‌این‌منظور، از اطلاعات سه شبکه لرزه­نگاری دائمی فعال در منطقه استفاده شد. با ادغام اطلاعات این سه شبکه، حذف انفجارات و داده­های پرت، تعداد 2000 زمین­لرزه در بانک داده اصلی قرار‌گرفت. با انتخاب همگن 310 رویداد به شیوه تفکیک سلولی در سه بعد، ساختار سرعتی منطقه با استفاده از الگوریتم بهینه­سازی ازدحام ذرات محاسبه شد. سپس بانک داده با استفاده از برنامه غیرخطی احتمالاتی، مجدداً مکان­یابی شد. نتایج مکان­یابی نشان می­دهد 40 درصد از رویدادهای مکان­یابی شده، خطای رومرکزی کمتر از 5/2 کیلومتر، خطای عمق کمتر از 5 کیلومتر و میانگین باقی‌مانده زمانی 24/0 ثانیه دارند. در ادامه، زمین‌لرزه­ها براساس عدم قطعیت­های محاسبه شده در سه کلاس مختلف دسته­بندی شدند. برای بررسی دقیق­تر هندسه گسل­های فعال منطقه، چندین مقطع عمقی رسم شد. در‌انتها، سازوکار کانونی 38 زمین‌لرزه به‌وقوع‌پیوسته در تهران و محدوده اطراف آن، با روش قطبش اولین موج تراکمی، محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان می­دهد طی یک دهه گذشته، بخش­های شرقی فعالیت بیشتری از خود نشان داده­اند و زمین‌لرزه ملارد تهران در غرب، در منطقه­ای با لرزه­خیزی نسبتاً کم، به‌‌وقوع‌پیوسته­است. با بررسی میدان تنش، جهت تنش بیشینه، N36E، نسبت تنش برابر 12/0 و رژیم زمینساختی راستالغز فشاری به‌دست‌آمد. بر‌‌اساس زاویه لغزش در دایره مور، اکثر صفحات گسلی اصلی با روند شرقی- غربی، سازوکار چپ‌گرد را تأیید می­کنند. این نتایج، همخوانی بسیار خوبی با روندهای موجود در ناحیه شمال تهران نشان می­دهند.