تناوب واژگونگی در‏ تصریف اضافه / ملکی در زبان کردی گویش سنندجی: تبیینی در چارچوب ساخت‏واژۀ توزیعی

مسئله‌ای حائز اهمیت در صرف اضافه / ملکی در زبان کردی گویش سنندجی شرایط حاکم بر واژگونگی رابطه‏نما در این ساخت‏ها است. در گروه اسمی معرفه و دارای وابستۀ صفتی، واژ «=æ‌» برای بیان رابطۀ اضافه/ملکی به کار می‏رود و چنانچه اسم فاقد وابستۀ صفت باشد، فارغ از معرفه یا نکره بودن، رابطۀ اضافه/ملکی با تکواژ «=i» بازنمایی می‏شود؛ بنابراین از چهار حالت ممکن برای ساخت اضافی و دو حالت ممکن برای ساخت ملکی، تنها در یک وضعیت، واژ «=æ‌» ظاهر می‏شود. هم‏چنین این دو ساخت، تفاوت معنایی اندکی دارند و تنها ساخت ملکی حامل معنای تعلق است. پژوهش حاضر، با تمرکز بر مسائل‏ فوق، ساخت‏های اضافه/ملکی را در چارچوب نظریۀ «ساخت‌واژۀ توزیعی» بررسی کرده و با تحلیل مراحل اشتقاق، دلیل شباهت ساختاری و محدودیت‏های حاکم بر واژگونگی رابطه‏نما را در هر دو ساخت اضافه و ملکی، به صورتی واحد تبیین کرده است؛ درواقع در مراحل اشتقاق ساخت اضافی/ملکی، ارزش مشخصه‏های موجود در هستۀ EZ، نتیجۀ رقابت میان دو واژگونۀ «=æ‌» و «=i» را تعیین خواهند نمود. به این ترتیب، تنها زمانی که مشخصه‏های تعبیرناپذیر هستۀ EZ بتوانند به‏صورت [EZ, +MOD, +DEF] ارزش‏گذاری شوند، واژگونۀ «=æ‌» در گره مربوطه درج‏ می‎‏شود و در سه حالت ممکن دیگر، بنا بر اصل فرومشخص‌شدگی، واژ «=i»، در رقابت برگزیده ‏می‏شود. هم‏چنین تفاوت معنایی میان دو ساخت به مشخصه‏های صرفی متفاوت موجود در گره متمم رابطه‏نما وابسته است؛ در ساخت ملکی، هستۀ گروه صفتی به‏عنوان متمم EZP دارای مشخصۀ تعبیرناپذیر [POSS] است که الزاماً باید با ادغام متمم ملکی (ضمیر یا اسم)، به‏صورت [+POSS] ارزش‏گذاری شود. وجود همین مشخصه عامل درج واژهای حامل این مشخصه در این گره و طبیعتاً تمایز معنایی ساخت ملکی است؛ بنابراین تمایز معنایی دو ساخت به گره متمم EZP و نه خود گره EZ مربوط است.