ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی استخوان دم‌لامه و سنگریزه شنوایی سیاه‌ماهی گونهCapoeta saadii (Heckel, 1847) جمع‌آوری شده از حوضه آبریز کرمان

در این پژوهش گوناگونی­های درون‌گونه­ای در ریخت­شناسی استخوان ‌دم‌لامه (یوروهیال) و سنگریزه شنوایی (اتولیت) در گونه سیاه‌ماهی سعدی Capoeta saadii (Heckel, 1847) از حوضه آبریز کرمان مورد مطالعه قرار گرفت­. به این ترتیب که تعداد 48 نمونه ماهی از چهار جمعیت (زرند، کوهبنان، بردسیر و کهنوج) از حوضه آبریز کرمان صید و در الکل %75 تثبیت شد. سپس استخوان دم­لامه و سنگریزه شنوایی آن‌ها استخراج شد و ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. ویژگی­های استخوان دم‌لامه این گونه به این ترتیب بود: ناحیه قدامی فاقد زائده، سطح شکمی مثلثی‌شکل و ناحیه عقبی شکاف‌دار و پهلوهای شکمی پهن بود. سنگریزه شنوایی آستریسکوس از نوع Gyro بود، بخش داخلی آن مقعر و بخش خارجی محدب بود، سطح شکمی صاف و دندانه­دار و روستروم و Pseudorostrum اغلب نامشخص بود. نتایج ریخت­سنجی نشان داد که طول و عرض استخوان دم‌لامه نسبت به فاصله بین دو چشم و فاصله پشت چشم بیشترین نقش را در تمایز جمعیت­ها داشت و در مورد سنگریزه شنوایی، نسبت طول میانی سنگریزه شنوایی به طول استاندارد ماهی و طول سر نقش بیشتری داشت. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که گوناگونی‌های ریختی استخوان دم‌لامه و سنگریزه شنوایی در ماهیان آب شیرین نه تنها در تفکیک گونه­ها، بلکه در نشان دادن تمایز جمعیت­ها به ویژه جمعیت‌های آلوپاتریک اهمیت دارد. با در نظر گرفتن الگوی تنوع ریختی این ساختارها بین جمعیت‌های مورد مطالعه می­توان نتیجه­گیری کرد که جمعیت­های زرند تمایز بیشتری نسبت به سایر جمعیت­ها داشتند و این تفاوت احتمالا ناشی از جدایی جغرافیایی این جمعیت نسبت به سایر جمعیت‌ها است.