سهم اشراق و استدلال در فرایند دادرسی

شهودگرایان برخلاف صورت‌گرایان، تحلیل عمل دادرس در قالب یک استدلال صوری را مخالف با واقعیت قضاوت دانسته و معتقدند سررشته استدلال بیش از آنکه به­دست منطق و قواعد استدلال باشد، در دست عرفان و شهود قضائی است و مراد از شهود نیز راه‌حلی است که در اولین برخورد با حقایق پرونده در ذهن قاضی نقش می‌بندد و ناخودآگاه دادرس را به سوی خود جذب می‌کند. به نظر با توجه به تفاوت قلمرو اشراق و استدلال هر چقدر بر تقابل آن­ها تأکید رود باز قیاس قضائی از سیطره­ی قواعد حاکم بر استدلال خارج نمی‌شود زیرا حداکثر چیزی که از اشراق برمی‌آید القاء نتیجه به دادرس است و با توجه به تکلیف دادرس به توجیه رأی او باید بردرستی رأی خود استدلال کند و هر جا سخن از استدلال در میان باشد پای منطق به عنوان معیار درستی استدلال به میان خواهد آمد و نتیجه­ی برآمده از شهود نیز باید نتیجه­ی منطقی مقدماتی باشد که برای توجیه آن ذکر شده‌اند.