شناخت و ارزیابی سازمان از طریق استعاره‌ها

در زمینه‌ی شناخت و مدیریت سازمان نظریه‌های متفاوتی وجود دارندکه هریک را می‌توان یک زاویه‌ی دید خاص به سازمان برشمرد. شاید بتوان ادعا کرد هر نظریه، استعاره‌یی از سازمان را به‌عنوان «پیش‌فرض» در ذهن دارد که با توجه به آن، از روش خود دفاع می‌کند.مرجع{۱} در نوشتارحاضر ضمن تشریح استعاره‌های مهم در زمینه‌ی خوانش و فهم سازمان‌ها،نسبت به عملیاتی‌کردن نحوه‌ی این خوانش یا توصیف از طریق استعاره‌های مختلف تلاش شده است.به‌منظور بررسی سازمان و ارائه‌ی راه‌حل‌های اصلاحی، لازم است مراحل مختلفی همچون «خوانش اولیه» آشنایی با سازمان، «بررسی سازمان از دید هر استعاره» «ارزیابی استعاره‌ها و تعیین استعاره‌ی اصلی و استعاره‌های کمکی»و «جمع‌بندی و تعیین جایگاه سازمان»طی شود. نوشتار حاضر که عموماً بر بررسی سازمان از دید هر استعاره تمرکز دارد، ایجاد روشی برای ارزیابی سازمان از دید هر یک از استعاره‌ها را هدف گرفته است. به تعبیر دیگر، هدف سنجش میزان نزدیکی سازمان با هر یک از استعاره‌ها است.علی‌رغم بحث‌های مفصلی که در ادبیات مدیریت درخصوص این استعاره‌ها صورت گرفته، کم‌تر شاخص‌هایی برای اندازه‌گیری و شناخت وضعیت سازمان در مطابقت با هرکدام از استعاره‌ها ارائه شده است. آن میزان از شاخص‌هایی که در مقالات مختلف ارائه شده‌اند نیز چنان نامنظم و پراکنده بوده که استفاده از آنها را مشکل می‌کند. تحقیق حاضر قصد دارد تا با بررسی هر استعاره، مجموعه‌یی مدون، به‌عنوانمقدمه‌یی نسبتاً کامل و جامع از شاخص‌ها، برای ارزیابی سازمان از زاویه‌ی آن استعاره ارائه کند. برای این منظور پس از مرور ادبیات، سؤالاتمرتبط با سه استعاره استخراج شده است. پس از طبقه‌بندی سؤالات استخراج شده، نهایتاً ضمن جمع‌بندی هرکدام از موضوعات، یک مجموعه پرسش‌نامه برای بررسی هر استعاره پیشنهاد شده است.به‌منظور ارزیابی پرسش‌نامه‌ها، سازمان‌هایی مشخص و انتخاب شده‌اند که به‌صورت موردی از طریق استعاره‌ها تحت بررسی قرار گرفتند. بررسی انجام شده به اصلاح پرسش‌نامه انجامید.