مسیریابی بهینه در محیط GIS برای تخلیّه‎ی اضطراری آسیب‎دیدگان از حوادث ناگهانی

هدف از این مقاله، توسعه‌ی یک مدل برپایه‎ی سامانه‎ی اطلاعات مکانی، به‎منظور پاسخ‎گویی به مسئله‎ی جست‎وجوی مسیر بهینه، برای تخلیّه و انتقال سریع آسیب‌دیدگان حوادث ناگهانی به مناطق امن از پیش تعیین‎شده است. در بسیاری از حوادث، بهترین گزینه، جابه‎جایی افراد نجات‌یافته از بلایا که در منطقه‎ی تحت تأثیر مخاطره واقع شده‌اند، به مناطق امن است. پس تخلیّه‎ی اضطراری، از نخستین مراحل مدیریت بحران به‎شمار می‎رود که باید در کمترین زمان ممکن انجام شود. چالش اصلی در مدیریت تخلیّه‎ی اضطراری، هدایت مردم در مسیرهای بهینه برای دست‎یابی به مناطق امن مورد نظر است. از این‌رو، به‎دلیل لزوم سرعت در تخلیّه‎ی منطقه‎ی تحت خطر، وجود یک طرح مسیریابی بهینه و کارآمد، بسیار ارزشمند است. مدل پایه برای مسیریابی بهینه در این پژوهش، دایجسترا است که با مقیّد شدن به پاره‌ای شرایط خاص، برای حادثه‎ی زلزله بهینه شده است. از آنجاکه فرایند مسیریابی برای تخلیّه‎ی اضطراری آسیب‎دیدگان می‌بایست به‎کرّات (برابر حاصل‌ضرب تعداد بلوک‌های ساختمانی در تعداد نواحی امن مربوطه) انجام پذیرد، مهم‌ترین ویژگی الگوریتم پیشنهادی سرعت بالای آن است. قابلیّت و سرعت روش پیشنهادی، در یک شبکه‎ی مجازی شبیه‌سازی‎شده و همچنین در یک شبکه‎ی واقعی معابر شهری واقع در منطقه‎ی 7 شهرداری تهران، مورد آزمون قرار گرفته است. آزمایش‎های انجام شده حاکی از آن است که برای تعیین مسیر بهینه در یک شبکه‎ی واقعی شهری با 432 گره بلوک ساختمانی، 11 گره ناحیه‎ی امن و ‌تعداد 1189 یال، ‌تنها نیاز به زمانی در حدود 90 ثانیه است. قابلیّت جست‎وجوی چند مقصدی مدل در یک بار اجرای آن، از دیگر ویژگی‌های روش پیشنهادی است.