سحر بهرامی خورشید
استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه تربیت مدرس
[ 1 ] - مطابقه، مقوله‌ای معنامند در ساخت غیرشخصی: تحلیلی در چارچوب دستور شناختی
پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل یک نوع از ساختهای غیرشخصی معلوم در زبان فارسی در چارچوب انگارۀ دستور شناختی میپردازد. این نوع ساخت خود مشتمل بر دو نمونه است. هر دو نمونه دو بند پایه و پیرو دارند که بند اول در هر دو فاقد سازهای در جایگاه فاعل است. علاوه بر این، فعل بند اول همیشه به صورت سوم شخص مفرد میآید، در حالی که فعل در زبان فارسی بدون هیچ گونه محدودیتی در هر شش صیغه صرف میشود. این واقعیت د...
[ 2 ] - ساختهای غیرشخصی مرخم در زبان فارسی: رویکردی شناختی
پژوهش حاضر به بررسی و چگونگی ساختهای غیرشخصی مرخم در زبان فارسی در چارچوب انگاره دستور شناختی میپردازد. این نوع از ساختها از یک فعل وجهی و یک مصدر مرخم تشکیل شدهاند. دستور شناختی به دو نوع فعل وجهی ریشهای و معرفتی قائل است. در این پژوهش مشخص شد که افعال وجهی به کار رفته در ساختهای غیرشخصی زبان فارسی از نوع افعال وجهی ریشهای میباشند که گوینده و مخاطب مشخصی ندارند. از آنجا که جایگاه فاعل ...
[ 3 ] - ساخت اضافه در زبان فارسی از منظر دستور ساخت گلدبرگ
دستور ساخت گلدبرگ یکی از رویکردهای مطرح در زبانشناسی شناختی است که در آن ساخت به عنوان واحد اصلی زبان قلمداد میشود. مقاله حاضر در صدد است تا با تکیه بر مبانی و اصول مطرح در این دستوربه بررسی و تحلیل انواع ساختهای اضافه در زبان فارسی بپردازد. از این رهگذر، در مقاله حاضر این دستور مبنای تحلیل و مطالعه قرار گرفته است. سه هزار نمونه ساخت اضافه به طور تصادفی از ده شماره روزنامه جامجم استخراج ش...
[ 4 ] - دستوری‌شدگی در ترکی آذربایجانی: مطالعه‌ی موردی مقوله پس‌اضافه
چکیده در فرایند دستوری‌شدگی گاه ممکن است یک مقوله‌ی واژگانی علاوه بر نقش دستوری جدیدی که به دست می‌آورد کاربرد و نقش اولیه‌ی خود را به عنوان یک مقوله‌ی واژگانی نیز به‌طوز هم‌زمان حفظ نماید. تعدادی از پس‌اضافه‌ها در ترکی آذربایجانی وجود دارند که علاوه بر نقش دستوری پس‌اضافه به عنوان مقوله‌های واژگانی از قبیل اسم و صفت نیز کاربرد دارند، لذا فرض پژوهش حاضر این است که ساخت این گروه از پس‌اضافه‌ها ...
[ 5 ] - اتصال پی‌بست‌های ضمیری به اسامیِ مختوم به واکه در زبان فارسی: چگونگی اتصال و بازنگری نظام پی‌بست‌های ضمیری
این مقاله به بررسی چگونگی اتصال پی‌بست‌های ضمیریِ زبان فارسی به اسامیِ مختوم به واکه میپردازد. هدف از انجام این پژوهش بازنماییِ صورت زیرساختیِ این نوع ضمایر در زبان فارسی و چگونگیِ اتصال آنها به گروه‌های اسمیِ مختوم به واکه، و همچنین مطالعۀ انواع فرایندهای درجِ موجود بین ستاک و پی‌بست است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که نظام پی‌بست‌های ضمیری در زبان فارسی، نظامی سه‌عضوی است که هریک بیانگر اول شخص، دوم ...
[ 6 ] - ساخت اضافۀ ملکی در زبان فارسی: تحلیلی از منظر دستور ساخت
زبان‌شناسیِ شناختی، شاخه‌ای است که به مطالعۀ زبان به‌منزلۀ بخشی از قوه شناخت میپردازد؛ ازاین‌رو، بسیاری از پژوهشگرانِ حوزه‌های زبانشناسی، علوم‌شناختی، عصب‌شناسی زبان به آن توجه ویژه‌ای داشته‌اند. دستور ساخت، یکی از دستورهای شناختی است که همچون زبانشناسی شناختی، قوۀ شناخت را مبدأ تحلیل قرار داده است. به دلیل اینکه این دستور، برخلاف دستورهای پیشین، تمام واحدهای زبانی اعم از کلیات و استثنائات را ...
[ 7 ] - تلفیق مفهومی: مطالعة موردی واژة «نطق» در قرآن کریم
یکی از علوم کاربردی در پژوهشهای قرآنی، بهرهگیری از علم معناشناسی در این پژوهشهاست. در این پژوهش تلاش بر این است که یکی از مصادیق قوة نطق در انسان یعنی مشتقات واژة «نطق» در قرآن بررسی شود. نکتهای که در زمینة کاربرد این واژه در زبان قرآن کریم مطرح می‌باشد، این است که مشتقات این واژه در زبان قرآن کریم برای اشاره به سخن‌گفتن غیرانسان نیز به کار رفته است و این در حالی است که زبانشناسان...
[ 8 ] - بررسی افعال پیشوندی در زبان فارسی ازمنظر صرف ساخت
پژوهش حاضر به پیشوندهای فعلی رایج در زبان فارسی در چارچوب انگارۀ صرف ساخت و تعامل آن با معناشناسی پرداخته و ترکیب‌پذیری معنا در افعال پیشوندی و تأثیر معنا بر ساخت این افعال را بررسی کرده است. برای نیل بدین مقصود پس از جمعآوری فعل‌های پیشوندی از در پیکرۀ دادگان افعال فارسی (رسولی و دیگران، 2011)، این افعال با توجّه به تفاوتهای صوری و معنایی طبقه‌بندی شدند؛ سپس هریک از پیشوندها بهطور جداگانه تح...
[ 9 ] - نگاهی نو به تیزرهای تبلیغاتی رادیویی و تلویزیونی با کاربست نظریة آمیختگی مفهومی
نظریةآمیختگی مفهومی برای تبیین توانایی خلاقانهبشر در ارتباط دادن عناصر موجود در حوزه‌های مختلف و یافتن ساختار طرح‌واره‌ای مشترک بین آنها توسط فوکونیه و ترنر (2002) معرفی شد. این مقاله با بررسی نمونه‌هایی از تیزرهای تبلیغاتی رادیویی و تلویزیونی می‌کوشد کفایت این نظریة مطرح در معنی‌شناسی شناختی را در حوزة تبلیغات، محک بزند. بدین منظور، 50 تیزر رادیویی و 50...
[ 10 ] - بررسی واژه‌های مشتق مختوم به پسوند «ـار» در زبان فارسی از منظر صرف ساخت
همۀ زبان‌های جهان برای تولید واژه‌های جدید از شیوه‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. اشتقاق در کنار ترکیب دو فرایند مهم صرفی هستند که نقش اصلی هر دو ساخت صورت‌واژه‌های جدید است. در زبان فارسی اشتقاق یکی از فرایندهای پویا و پرکاربردِ واژه‌سازی است و از جمله مقولاتی است که از دیرباز مورد مطالعه بسیاری از زبانشناسان ایرانی و غیرایرانی قرار گرفته است. در قلمروی اشتقاق، زبان فارسی دارای پیشوندها و پسون...
نویسندگان همکار