مسعود موسوی شفائی
استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
[ 1 ] - امنیت انسانی و چالش‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، با تاکید بر امنیت زیست محیطی
زمینه و هدف: امنیت زیست محیطی به عنوان یکی از ابعاد هفتگانه امنیت انسانی با چگونگی استفاده از منابع انرژی رابطۀ تنگاتنگی دارد. مدیریت بخش انرژی با کاهش آلودگیهای زیست محیطی نقش کلیدی در دستیابی به توسعه پایدار ایفا می‌کند و توسعه پایدار بدون تامین امنیت زیست محیطی امری غیر ممکن است. به عبارت بهتر انرژی با امنیت و توسعه ارتباط مستقیمی دارد. متخصصین و برنامهریزان انرژی در دنیا اتفاق نظر دارندک...
[ 2 ] - تأثیر دیپلماسی اقتصادی پسا مدرن بر تحقق اهداف اقتصاد داخلی ایالات متحده آمریکا (2012-2009)
در اقتصاد سیاسی جدید بین‌الملل، دولت‌ها نمی‌توانند نقش بسیاری از کنشگران غیردولتی همچون شهروندان و سازمان‌های اقتصادی مردم‌نهاد را در عرصۀ روابط خارجی نادیده بگیرند. از طرفی، دیپلماسی اقتصادی مدرن، به دلیل تأکید بر انگارۀ دولت‌محوری، از بسیاری از پویایی‌های نظام اقتصادی جدید، باز می‌ماند. پس، تحلیل راهبردهای اقتصادی جدید برخی از کشورها مستلزم گذار از مبانی دیپلماسی اقتصادی مدرن به اصول دیپلماسی...
[ 3 ] - رقابتهای ژئوپلیتیک و روابط ایران و عربستان: مکانیزمها و راهبردها
چکیده:تمرکز مقاله حاضر بر روند ژئوپلیتیک منطقه و روابط ایران و عربستان از سال 2003 تاکنون است. سوال اصلی بر این مبناست، چرا روابط ایران و عربستان در روند ژئوپلیتیک منطقهای سیر بنبست و تقابلی پیدا کرده است؟ مدعای اصلی آن است، با اشغال عراق، تضعیف قدرت متوازن کننده و روی کار آمدن دولت شیعی، فرآیند دوقطبیسازی هویتی/موقعیتی منطقه خلیج فارس قوت گرفت. این فرایند پس از تحولات جهان عرب 2011 با گسست ...
[ 4 ] - بیداری اسلامی و امنیت هستی‌شناختی رژیم صهیونیستی: گفتمان انسداد در خاورمیانه
هدف این پژوهش عبارت است از: بررسی چگونگی تأثیر وقوع تحولات بیداری اسلامی سال‌های 2011 و 2012 در کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا بر امنیت هستی‌شناختی رژیم صهیونیستی و راهبرد این رژیم در انحراف و انسداد جنبشی آن در منطقه. به‌عبارت دیگر، این پژوهش این موضوع را بررسی می‌کند که امنیت هستی‌شناختی و هویتی رژیم صهیونیستی، پس از وقوع این تحولات، با چه چالش‌هایی مواجه شده است. استدلال پژوهش این گونه...
[ 5 ] - ژئوپلیتیک گاز و مداخله ی ترکیه در سوریه
انقلاب تونس در ژانویه 2011 میلادی، موجبات سرایت ناآرامیها به دیگر کشورهای خاورمیانه و شمال افریقارا فراهم کرد. نارضایتی‌ها سرانجام در فوریه 2011 میلادی به سوریه رسید. و از ماه اوترقابت قدرتهای منطقهای و فرا‌منطقهای بهمنظور کسب قدرت در سوریه آغاز شد. از جمله کشورهای تاثیرگذار در بحران سوریه، ترکیه میباشد؛ حزب عدالت و توسعه از سال 2002 میلادی، سیاست به حداقل رساندن تنش با همسایگان را، در دس...
[ 6 ] - محدودیت تفکر نیوتنی در مطالعات روابط بین‌الملل
تغییرات گسترده و سریع در حوزه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی، دگرگونی سریع ساختارها و نهادها در نظام جهانی، ضعف و ناتوانی دولت‌ها در عرصه روابط بین‌الملل، قدرت‌گرفتن بازیگران غیردولتی، گسترش ارتباطات و وابستگی متقابل روزافزون میان کشورها، چند بعدی‌شدن مفهوم تهدید و امنیت، رفتار نظام بین‌الملل را به‌شدت پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی کرده است در چنین شرایطی پارادایم‌ها و نظریه‌های رایج به‌دلیل سیطره ...
[ 7 ] - راهگشایی منطق فازی در تبیین رابطۀ نظریه و واقعیت
بررسی رابطۀ میان نظریه و واقعیت یکی از مباحث جذاب در حوزۀ علوم اجتماعی است. یک دانش‌پژوه علوم اجتماعی ملزم به درک توأمان نظری- عملی است، تا در هنگام پژوهش و تحلیل بتواند با موفقیت پدیده‌های این دانش آشفته و گسترده را ارزیابی کند و سامان دهد. در این تحقیق تلاش می‌شود با تبیین سه پارادایم کلان روش‌شناسانۀ علم (پدیدارشناسی، تفسیرگرایی و ابزارگرایی)، ضمن تحلیل دیدگاه‌های متفکران این پارادایم‌ها، ب...
[ 8 ] - نقش طبقه متوسط در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
از مدرنیزاسیون پهلوی‌ها به‌خصوص پهلوی دوم به این سو، قشرهایی در صورت‌‌بندی اجتماعی ایران ظهور کردند که به تسامح طبقه متوسط و به بیانی دقیق‌تر شئون متوسط جدید نامیده می‌شوند. این طبقه دارای موجودیت، سبک زندگی و مطالبات خاص خود است که هر چه این اقتضائات بیشتر مطمح‌نظر نخبگان سیاسی و تصمیم‌سازان عرصه سیاست خارجی کشورهای در حال توسعه قرار بگیرد، پویش توسعه تسهیل و سیاست خارجی کارآمدتری را درپی دا...
[ 9 ] - نسل پنجم رهبران چین و ابتکار کمربند اقتصادی جادۀ ابریشم
چینِ نو طی سه دهۀ گذشته تلاش‌کرد تا با اتخاذ راهبردی که به‌تدریج خیزش مسالمت‌آمیز نام گرفت، نگرانی سایر قدرتهای بزرگ و همسایگان منطقهای خود در خصوص افزایش قدرت این کشور را تعدیل و از موضوع جهشِ اقتصادی و افزایشِ قدرت جهانی چین حساسیت‌زدایی کند. با به قدرت رسیدن «شی جین پینگ» به‌مثابۀ نماد نسل پنجم رهبران چین، به نظر می‌رسد این کشور اکنون خود را در سطحی از قدرت می‌بیند که نقشی پویاتر در عرصه‌های ...
[ 10 ] - وابستگی متقابل روسیه و اتحادیۀ اروپا در حوزۀ انرژی
بی‌شک در دنیای صنعتی امروز، انرژی یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در روابط میان کشورها است. وجود منابع سرشار و ذخایر انرژی در برخی از کشورها و همینطور کمبود انرژی و نیاز شدید به آن در برخی دیگر باعث شده است تا کشورها درباره سیاست خارجی خودشان و نیز در برقراری روابط با یکدیگر به این متغیر مهم توجه ویژه‌ای داشته باشند. نمونه بارز و مصداق کامل این امر، روابط اتحادیۀ اروپا و روسیه و همکاری‌های آنها در ز...
[ 11 ] - گزینه‌های سیاسی اهل سنت در عراق: از معارضه تا اقلیم سنی
اهل سنت عراق، با سقوط صدام و شکل‌گیری ساختار نوین فدرال دموکراتیک در کشور عراق، جایگاه برتر خود را از دست دادند و دچار نوعی سرگشتگی و آشفتگی سیاسی شدند؛ در نتیجه، رویکردهای سیاسی متفاوتی را در دوره‌های مختلف اتخاذ کردند. آنها از سال2003 به‌بعد، هم از ذهنیت تاریخی سلطهگرا، همچنین از فضای سیاسی امنیتی درون عراق و تاحدودی وضعیت منطقه متأثر بوده‌اند. پرسش اصلی نوشتار آن است که گزینه‌های اعراب اهل...
[ 12 ] - نقش قدرت در دیپلماسی آب
آب به‌عنوان یک منبع طبیعی مشترک بین ذیمدخلان مختلف (محلی، منطقهای، ملی و بین المللی)، عنصری حیاتی برای بشر است که مرزهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را به رسمیت نمی‌شناسد. ارتباط مستقیم بین امنیت آبی، امنیت انسانی و امنیت ملیِ دولت‌ها از یک سو و وجود حوضه‌های آبریز و آبخوان‌های مشترکِ بین‌المللیِ متعدد در دنیا از سوی دیگر، سبب شده است که سامانه‌های آبی به نحو اجتناب‌ناپذیری به یک مقوله سیاسی و امنیتی ...
[ 13 ] - The Revolutions of 2011-2012 in the Arabic Countries and Ontological Security of Israel
This paper seeks to examine the effect of the revolutions of 2011-2012 in the Arabic countries of the Middle East and North Africa (MENA) on Israeli regime's ontological security and its strategy of closure and deviation in the regional level. In other word, the paper tries to find the challenges the ontological security and identity of Israel is facing with after the occurrence of the awakenin...
[ 14 ] - موانع ادغام اقتصاد عربستان سعودی در فرماسیون انباشت سرمایه‌داری جهانی
دغدغۀ اساسی پژوهش حاضر ریشه در این پرسش دارد که چرا اقتصاد عربستان سعودی (به‌رغم توان استفاده از فرایندهای جهانی‌شدن، نیروی کار جوان، درک ناکارآمدی اقتصاد تک‌محصولی و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی)، نمی‌‌تواند از شیوۀ انباشت نفت‌محور گذار و در فرماسیون انباشت سرمایه‌داری جهانی (پسافوردیستی یا پساصنعتی) ادغام شود؟ در پاسخ به این سؤال، نویسنده معتقد است که دگرگونی در فرایند انباشت سرمایه در پادشاهی س...
[ 15 ] - Geopolitical Factors of Conflict between the Superpowers during Post-Cold War Era
Aims & Backgrounds: The US and the Soviet Union led the east and the west camps during the cold war and the geopolitical order was laid on the foundation of the rivalries between these two superpowers. But, after the collapse of the bipolar system, the US became the undisputed power in the international arena and the geopolitical order underwent changes during three decades after that and the c...
[ 16 ] - عامل‌های مؤثر بر شکل‌گیری صف‌آرایی روسیه و عراق (2011 تا 2018)
روابط عراق و اتحاد شوروی از دهۀ 1970 گسترش یافت و عراق به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متحدان این ابرقدرت در خاورمیانه (غرب آسیا) محسوب می‌شد. فروپاشی نظام شوروی و پایان جنگ سرد، منجر به پایان اتحاد میان عراق دوران صدام حسین و روسیه نشد و این دو کشور در دهۀ 1990 با وجود فرازونشیب‌ها به همکاری ادامه دادند؛ اما حملۀ ایالات متحد آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم بعث در سال 2003 نقطۀ پایانی بر اتحاد روسیه و ع...
نویسندگان همکار