ابوتراب طالبی
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
[ 1 ] - خوانشی انقطاعی از جامعه‌شناسی وعلوم اجتماعی مدرن در ایران
چکیده: این نوشتار ضمن پذیرش بحرانی بودن وضعیت علوم اجتماعی/جامعه‌شناسیِ ایرانی براساس طرحی نظرورزانه و شناخت‌شناسانه، بحران را در نحوه‌ی مواجه، فهم و خوانش این حوزه‌ی معرفتی تشخیص داده است. به همین سبب در گام نخست، مروری اجمالی بر زمینه‌های متعّین تاریخی، معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه‌ی شکل‌دهنده‌ی معرفت نوین علوم اجتماعی/جامعه‌شناسی در مغرب‌زمین نموده است.آن‌گاه، تلاش کرده تا نشان دهد فقدان همین ...
[ 2 ] - معنویت‌گرایی نوین به مثابه گفتمان
مقاله پیش‌رو درباره یکی از ابعاد فرقه گرایی جدید در ایران است. توجه ویژه این نوشتار به معنویت‌گرایی جدید است. به لحاظ نظری بر نظریه «انفسی شدن» چارلز تیلور، متفکر کانادایی تکیه دارد. با استفاده از نظریه مزبور و تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، موضوع مورد بررسی قرار گرفت. در این مقاله به تحلیل نشانه‌های معنویت‌گرایی جدید پرداخته و داده‌ها از دو روش بررسی منابع و اسناد موجود و مصاحبه عمیق با حاملان ا...
[ 3 ] - سبک زندگی دختران مجرد مستقل
هدف این مقاله، بررسی سبک زندگی دختران مجرد مستقل است. در این پژوهش، ابتدا سبک زندگی دختران مجرد با بهره‌گیری از آرای نظریه‌پردازانی چون تورشتاین وبلن، جورج زیمل، ماکس وبر، آدلر و پیر بوردیو بررسی و سپس مطالعة تجربی با رویکرد تلفیقی انجام شده است. این پژوهش به دو روش کمی و کیفی صورت گرفته جامعة آماری آن، دختران 19ـ45سالة ساکن تهران هستند. دختران ساکن در پانسیون‌های خصوصی ـ به علت یکسانی شرایط...
[ 4 ] - تعارضات زناشویی زوجین فاقد فرزند در آستانه طلاق: یک مطالعه کیفی
مقدمه: در حال حاضر، بالا رفتن آمار طلاق، یکی از مهم‌ترین مسائل نگران کننده جامعه محسوب می‌شود. این پژوهش با هدف اصلی بررسی علل تعارضات زناشویی در مرحله ازدواج از دیدگاه زنان و مردان مراجعه کننده به دادگاه خانواده انجام پذیرفت. روش: بدین منظور در قالب یک طرح کیفی، 32 نفر از مراجعه‌کنندگان به دادگاه خانواده به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده‌ها با استفاده از مصاحبۀ عمیق نیمه ساخت...
[ 5 ] - بررسی تأثیر احساس آنومی بر امکان کنش ارتباطی (مورد مطالعه: شهر مشهد)
هدف مقالۀ حاضر بررسی رابطۀ احساس آنومی و امکان کنش ارتباطی است. برای نیل به این هدف در گام اول با تأکید بر رویکردهای جامعه‌شناختی و روان‌شناسی اجتماعی آنومی و نظریۀ کنش ارتباطی هابرماس تلاش شد تا چارچوب مفهومی تنظیم شود. در گام دوم از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شد. روش نمونهگیری در مقالۀ حاضر خوشه‌ای چندمرحلهای و حجم نمونه بر پایۀ فرمول کوکران 400 نفر از شهروندان بالای 18 سال شهر م...
[ 6 ] - مفهوم سازی سبک زندگی فرهنگی
در سال های اخیر پژوهش های قابل توجهی در موضوع سبک زندگی انجام شده است که مفهوم سازی های نامناسب و خلط مفهومی سبک زندگی با مفاهیم نزدیک، از جمله مشکلات برخی از این پژوهش ها به شمار می آیند. هدف از این مقاله پالایش فضای مفهومی سبک زندگی و ارائه مفهوم سازی دقیق از سبک زندگی فرهنگی است. بدین منظور، با استفاده از روش اسنادی و تکنیک تحلیل مفهومی، ابتدا ارتباط میان فرهنگ، خرده فرهنگ، مصرف و سبک زن...
[ 7 ] - گونه‌شناسی معنویت‌گرایان جدید
گونه‌شناسی و یا تقسیم و تفکیک انواع پدیده‌‌های اجتماعی براساس توجه به ویژگی‌‌های مشترک در کنار وجوه ممیزه به مطالعه دقیق‌تر امور و شناخت بهتر واقعیت‌‌های اجتماعی کمک می‌کند. چرا که از آشفتگی و درهم‌ریختگی ذهنی کاسته و قدرت تمیز انواع پدیده‌‌های اجتماعی را که در نظر اول غیرقابل تفکیک به‌نظر می‌رسند، فراهم می‌سازد. مقاله حاضر با هدف ابهام‌زدایی از پدیده معنویت‌گرایی جدید و گروندگان به آن و تلاش ب...
[ 8 ] - رابطه میان عشق رمانتیک و تحقق ارزش های زوجیت
عشق رمانتیک به عنوان یکی از معیارهای انتخاب همسر در جامعه امروزی، ناظر به معیارهای فردی و ذهنی و همچنین معیارهای ظاهری است. از آنجا که عشق رمانتیک ریشه در فرهنگ غربی داشته و با معیارهای سنتی جامعه ما مطابق نیست، بررسی رابطه آن با تحقق ارزش های زوجیت ضروری به نظر رسید. برای بررسی این پدیده از نظریه زبان جهانی عشق هندریکس و نظریه استرنبرگ استفاده شده است. داده های تحقیق با روش پیمایش جمع آوری شده...
[ 9 ] - بازدارنده‌های مصرف‌گرایی مورد مطالعه: ساکنان شهرکاشان
مواجهۀ جامعۀ ایرانی با مدرنیته، با پیامدهایی همراه بوده و ارزش‌های متفاوتی را در ساحت‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجب شده است. گسترش این ارزش‌ها، با تغییر نگرش و به تبع آن، تغییر در کنش‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از جمله مصرف‌گرایی همراه بوده است. پرسش این است که آیا دینداری، ارزش‌ها، سنت‌ها، هویت و پایگاه اقتصادی و اجتماعی میتواند به مثابه بازدارنده‌هایی در فرایند مصرف‌گرایی آن ...
[ 10 ] - علل و زمینه‌های گرایش به معنویت‌گرایی جدید در ایران (مطالعه‌ی شهر تهران)
جامعه‌ی ایرانی از دهه‌ی هفتاد به بعد نظاره‌گر ظهور معنویت‌گرایی جدید و رشد گرایش به آن است که در ابتدا منحصر به گروه‌های حاشیه‌ای و ناراضی بود، ولی به سرعت در میان اقشار مختلف گسترش یافت. پژوهش حاضر علل و زمینه‌های این گرایش را در میان شهروندان تهرانی با کمک عوامل ذکرشده در رویکردهای نظری مختلف بررسی می‌کند. در این راستا نخست 23 مصاحبه نیمه ساختار یافته با معنویت‌گرایان جدید صورت پذیرفت و سپس ...
[ 11 ] - مطالعه پدیدارشناختی تجربه تبعیض و نابرابری قومی در بین دانشجویان کرد در دانشگاههای ایران
وضعیت کردها در ایران از نظرگاه تبعیض و نابرابری دهه‌‌هاست که موضوع دغدغه‌‌ها و مباحثات عمومی در داخل و خارج از ایران بوده است، اما تجربۀ قومیتی کردها درون میدان‌های اجتماعی ایران ازجمله دانشگاه به‌ندرت موضوع بررسی‌های تجربی بوده است؛ براین‌‌اساس، در این مقاله، تجربۀ زیستۀ دانشجویان کرد در دانشگاه با رویکردی اکتشافی، با تمرکز بر تجربه‌‌های تبعیض و نابرابری قومی در چهار دانشگاه تبریز، تهران، علام...
[ 12 ] - فراتحلیل عوامل خطر موثر در ارتکاب مجدد جرم
دو سوم زندانیان امکان دارد در طی سه سال اول آزادی از زندان دوباره مرتکب جرم گردند. مطالعه عوامل مرتبط با ارتکاب مجدد جرم برای برنامه ریزی‌های عمومی‌حیاتی است.در این جستار تلاش بر این است تا با بررسی مقالات چاپ شده در خصوص ارتکاب مجدد جرم، نه تنها عوامل خطر موثر بر این پدیده را شناسایی کنیم، بلکه باتوجه به نتایج متناقض پژوهش‌ها به بررسی اندازه اثر خلاصه تحقیقات بپردازیم. ...
[ 13 ] - فهم تجربه‌‌های تبعیض و نابرابری قومی در دانشگاههای ایران: مطالعه موردی ترکها و کردها
وضعیت اقلیت‌های قومی در ایران از نظرگاه نابرابری و تبعیض قومی دهه‌‌هاست که موضوع دغدغه‌‌ها و مباحثات عمومی در داخل و خارج از ایران بوده است، اما تجربۀ واقعی و انضمامی قومیت‌ها در درون میدان‌های اجتماعی و نهادهای مدرن ایران به‌ندرت موضوع بررسی‌های علمی و تجربی بوده است؛ بررسی تجربه‌‌های زیستۀ کردها و ترکها درون نهاد تأثیرگذاری همچون دانشگاه میتواند فهم ما را از کارکردهای قومی نهادهای مدرن در...
نویسندگان همکار