سید محسن حسینی وردنجانی

[ 1 ] - تداوم تصویر در محور عمودیِ قصاید خاقانی، مختصه‌ای سبکی

هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‌‌های تصویر در قصاید خاقانی- از شاعران سرآمد پارسی‌گو و صاحب سبک- است. خلق تصاویر بدیع، شگرف و معماگونه آن هم در روزگاری که کوشش شاعران، بیشتر در تقلید، تلفیق و تکرار مضامین و تصاویر پیشینیان خلاصه می‌شود، جایگاه برتر شعر او را بیشتر و بهتر روشن می‌سازد. یکی از ویژگی‌‌های سبک شخصی خاقانی تداوم تصویر در محور عمودی قصاید اوست که ناشی از دو دلیل عمده است: الف) وابستگی ع...

[ 2 ] - تازی‌سروده‌های خاقانی

زبان فارسی در طول حیات خود فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. یکی از آنها رویارویی با زبان عربی است. استفادة نویسندگان از این زبان در آثار فارسی، به سبب گسترش نفوذ آن، نوعی برجستگی ادبی به شمار می‌آمد و حتی برخی شاعران به تازی‌سرایی می‌بالیدند. خاقانی شروانی ازجملة این شاعران است. او به دو زبان فارسی و تازی شعر سروده است و چنان‌که خود بیان می‌کند دیوانی به زبان تازی داشته است. برخلاف ...

[ 3 ] - نگرشی نو به جناس در قصاید خاقانی به‌عنوان مختصه‌ای سبکی

توجه زیاد به صناعات بدیعی یکی از ویژگی­های سبک آذربایجانی است. دیوان خاقانی که نماینده تمام عیار این سبک است؛ علاوه بر این­که در برگیرنده تمام خصوصیات آن است، دارای ویژگی­هایی است که نشان­گر سبک شخصی وی است. جناس، به­عنوان یکی از آرایش­های لفظی بدیعی، یکی از  پر­ بسامد­ترین صناعات بدیعی به­کار رفته در قصاید اوست که از نشانه­های توجه زیاد خاقانی به فُرم شعر و شناخته شدن او به­عنوان یک شاعر فرمالی...

[ 4 ] - خاقانی و ایماژیسم

مکتب ایماژیسم، یکی از مکاتب ادبی است که در ادب فارسی هم ظهور قابل­توجهی دارد. تاکنون پژوهشگران علاوه بر ادب معاصر فارسی، در شعر سبک هندی نیز نمودهایی از ایماژیسم فارسی ارائه کرده­اند. ما در این پژوهش به همانندی­های موجود میان شعر خاقانی و مکتب ایماژیسم اشاره می­کنیم؛ یعنی مجموعه­ مؤلفه­هایی که باعث می­شود شعر خاقانی به­عنوان یک شاعر ایماژیست موردتوجه قرارگیرد و باتوجه­به بنیادی­ترین اصل شعر ایم...

[ 5 ] - نقد و تحلیل مجلدات هشتم، نهم و دهم از «تاریخ ادبیات کودکان ایران»

در این مقاله، سه جلد آخر مجموعه‌ی تاریخ ادبیات کودکان ایران تالیف محمدهادی محمدی و زهره قایینی را در دو حوزه‌ی کلی ارزیابی کرده‌ایم: 1. مقدمات و زمینه‌های نظری، شامل: 1.1. نداشتن پیشینه‌ی کامل 1.2. مشخص نبودن مبنای نظری و روی‌کرد نویسندگان در نوشتن تاریخ ادبیات و به طور خاص، تاریخ ادبیات کودکان؛ 2. مسائل ساختاری و محتوایی، شامل: 2.1. نداشتن ساختار منسجم 2.2. مشخص نبودن تعاریف و اصطلاحات و گسست ...

[ 6 ] - بررسی و نقد کتاب نقد صیرفیان

[ 7 ] - تشخُّص ادبی در دیدگاه ادیبان مسلمان

یکی از مؤلفه­های اصلی کام­یابی و ماندگاری هر اثر ادبی «تشخُّص» آن است. در نقد ادبی و بلاغت کهن اسلامی «تشخُّص ادبی» به­صورت مستقیم و متمرکز، مطالعه و بررسی نشده است؛ اما این موضوع همواره مورد توجه منتقدان و بلاغیان مسلمان بوده است. مسألة اساسی این پژوهش دریافت نگرش ادیبان کهن به موضوع «تشخُّص ادبی» است. این مقاله می­کوشد تا با روش کتابخانه­ای و با مراجعه به­منابع اصیل و کهن نقد ادبی و بلاغت اسلامی، چ...

[ 8 ] - ختم‌الغرایب (تحفة‌العراقین) و سفرهای حج خاقانی

ختم­الغرایب یا تحفة­العراقین مثنوی مشهور خاقانی است که از دیرباز تاکنون مورد توجه پژوهشگران بوده است. سال­هاست، این پرسش در میان خاقانی­­پژوهان مطرح است که آیا این اثر سفرنامه است یا خیر؟ در پاسخ به­ این پرسش میان پژوهش­گران اختلاف نظر بنیادین وجود دارد و تاکنون در تصحیح­های متعدد این متن و پژوهش­های وابستة به آن، جواب دقیقی به آن داده نشده است. این جستار کوشیده است تا با روش کتابخانه­ای و تکیه...