عبدالرضا رکن الدین افتخاری
دانشگاه تربیت مدرس
[ 1 ] - بومی سازی شاخص های مدیریت کارآفرینی پایدار گردشگری در هتل های ایران
مفهوم پایداری در صنعت گردشگری مفهومی اثرگذار و بحث برانگیز در چند دهه اخیر در سراسر جهان بوده است. سازمان ها و شرکت ها غالبا به عنوان عاملان اصلی ایجاد مسائل زیست محیطی و اجتماعی و در نتیجه منشأ ناپایداری در جامعه شناخته می شوند. هتل ها نیز به عنوان یکی ازبخش های مهم صنعت گردشگری آثارمختلفی برمحیط برجای می گذارند اما مظاهرپایبندی به اصول توسعه پایداردربین کسب وکارهای مختلف صنعت گردشگری و از جمل...
[ 2 ] - ارزیابی پایداری گردشگری در روستاهای تاریخی ـ فرهنگی ایران با تأکید بر پارادایم توسعه پایدار گردشگری
در دو دهه اخیر با ظهور پارادایم توسعه پایدار در صنعت گردشگری، در سپهر علمی و اجرایی و در سطح ملی و بین المللی نگرانی‌های فزایندهای در خصوص تأثیرات نامطلوب و مخرب گردشگری انبوه مطرح شد. لذا مطالعات و اقدامات تجربی زیادی برای عملیاتی کردن مفهوم توسعه پایدار و مدلهای ارزیابی آن صورت پذیرفته است. اما، علیرغم تمام این اقدامات، نتایج حاصل از پیشرفت به سوی پایداری مطلوب نبوده است. از طرف دیگر مطالع...
[ 3 ] - سنجش اثرات گردشگری ساحلی بر توسعه پایدار روستاهای ساحلی استان گیلان
گردشگری در مفهوم پایدار، دربر گیرنده معنایی خاص است، ظهور این مفهوم در ادبیات گردشگری حاصل تلاش در دستیابی به توسعه پایدار در تمامی زمینه‌های توسعه می‌باشد. یکی از اشکال مختلف گردشگری، گردشگری ساحلی می‌باشد که میتواند اثرات گوناگونی بر روستاهای ساحلی در ابعاد اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی و کالبدی داشته باشد. هدف از این پژوهش سنجش اثرات گردشگری ساحلی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالب...
[ 4 ] - تحلیل تطبیقی ساختار مدیریت برنامه ریزی خانه های دوم درکشورهای منتخب
در دهه های گذشته با توجه به افزایش نقش گردشگری، کشورها به مدیریت و تدوین سیاست های مناسب برای توسعه پایدار گردشگری پرداختند. هدف این مقاله مقایسه ساختار مدیریت و برنامه ریزی گردشگری خانه های دوم در کشور های منتخب می باشد و تلاش می‌شود نقاط قوت و ضعف نظام برنامه ریزی گردشگری خانه های دوم ایران در مقایسه با این کشورها (کشور های پرتغال، آفریقا جنوبی، ترکیه و برزیل که بر اساس معیار های مبتنی بر نظ...
[ 5 ] - پهنه بندی پتانسیل بوم گردی حوزه نفوذ شهری با استفاده از روش تلفیقی تصمیم گیری چند معیارهTOPSIS و GIS
یکی از ابعاد مهم و جدید مورد توجه در توسعه پایدار گردشگری، اکوتوریسم(بوم گردی) می باشد که ریشه در نظریه توسعه پایدار داشته و در مقابل دیدگاه گردشگری انبوه که دارای اثرات نامطلوب زیست محیطی بوده شکل گرفته است و فراتر از طبیعت گردی می باشد. از این رو نمی توان سفر به طبیعت یا طبیعت گردی را بدون در نظر گرفتن ویژگیهای توسعه پایدار، اکوتوریسم نامید زیرا اکوتوریسم(بوم گردی) ارتباط عمیقی با حفاظت محیط ...
[ 6 ] - ارزیابی فرا تحلیل مقالات طرح های هادی روستایی در ایران
به‌رغم اهمیت روزافزون و کاملاً بارز طرح‌های هادی روستایی به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین طرح‌های توسعه محلی سکونتگاه‌های روستایی در کشور و تلاش‌های صورت گرفته در زمینه مطالعه و ارزیابی این طرح ،شکاف مطالعاتی (به‌ویژه در رابطه با ارزیابی فرآیندی) در این زمینه بسیار ملموس است. در این چارچوب پرسش‌های راهبردی این است که ارزیابی طرح‌های هادی روستایی در ایران در قلمرو کدام نسل ارزیابی قرار می‌گیر...
[ 7 ] - شناسایی و تحلیل نقش تعاملات روستایی- شهری در توسعة روستایی (مطالعة موردی: استان کرکوک عراق)
توسعة روستایی به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های توسعه همواره از مهمترین مسائل دولت‌ها ازجمله در کشور عراق بوده است. هدف پژوهش حاضر تحلیل نظام توسعة روستایی براساس الگوی شبکة یکپارچة منطقه‌ای در استان کرکوک عراق است. این پژوهش از نوع توصیفی‌ـ تحلیلی است و برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای‌ـ اسنادی و پیمایش از نوع پرسشنامه استفاده شده است. جامعة آماری پژوهش را 79096 خانوار روستایی...
[ 8 ] - تحلیل نقش تنوع معیشتی در تاب‌آوری خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی مطالعة موردی: مناطق در معرض خشکسالی استان اصفهان
خشکسالی طی سالیان گذشته آسیب‌های زیادی به بخش کشاورزی و جامعة روستایی وارد کرده است. در دهة اخیر، رویکرد مقابله با شرایط و رخدادهای طبیعی جای خود را به کنارآمدن و زندگی‌کردن با آنها داده است. پژوهش حاضر به بررسی تنوع معیشتی به‌عنوان یکی از رویکردهای مناسب برای کنارآمدن با شرایط خشکسالی می‌پردازد. چارچوب تحلیلی استفاده‌شده در این پژوهش، چارچوب معیشت پایدار است. این چارچوب که به‌عنوان روشی برای ب...
[ 9 ] - تحلیل فضایی تنش روانی زنان در مناطق روستایی مطالعة موردی: بخش مانه، شهرستان مانه و سملقان، استان خراسان شمالی
مناطق روستایی از نظر ساختار اکولوژیکی (طبیعی و انسانی) در معرض خطرهایی قرار دارند که زمینهساز تنش و پریشانی جسمی و روانی است. در این میان، زنان با زندگی در مناطق روستایی با تبعیض و محرومیت بیشتری مواجه‌اند و ازاین‌رو موقعیت اجتماعی-اقتصادی پایین‌‌تری دارند. در این مقاله با رویکرد جغرافیایی و با روش‌‌شناسی توصیفی-تحلیلی به شیوة پیمایشی استرس زنان روستاهای بخش مانه سنجش و ارزیابی شد. حجم نمونه ...
[ 10 ] - توسعه و اعتبارسنجی شاخص های موثر درشبکه فضایی بازاریابی محصول شیر درمناطق روستایی
شاخص های شبکه فضایی بازاریابی از عمده ترین معیارها برای موفقیت برنامه ریزی و هدفگذاری برای بهبود معیشت روستاهایی است که اقتصاد آنها بر محوریت کشاورزی، دامپروری و فعالیتهای دامی قرار دارد. در این راستا مقاله در صدد توسعه و اعتبار سنجی شاخص های موثر در شبکه های فضایی بازاریابی محصول شیر در نواحی روستایی است تا برنامه ریزان و محققان اقتصاد کشاورزی روستاها بتوانند در مطالعات بازاریابی محصولات روس...
[ 11 ] - کاربرد روش تلفیقی MCDM و GIS در شناسایی مناطق روستایی با پتانسیل اکوتوریستی
در دهه‌های اخیر همراه با رشد و توسعة گردشگری، زیرشاخه‌های گردشگری، از جمله اکوتوریسم یا بوم‌گردی نیز رشد بسیاری یافته‌اند. جدیدبودن این بخش از گردشگری سبب شده است که کمتر بتوان به روش یا چارچوب مناسبی در پژوهش‌های جهانی درخصوص انتخاب پتانسیل‌های اکوتوریستی در مناطق و مکان‌های گوناگون دست یافت. نقاط روستایی از دیرباز در زمرة مهمترین مکان‌هایی که جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارند، قرار گرفته‌اند. ...
[ 12 ] - پیامدهای اجتماعی و اقتصادی تغییر الگوی کشت و نقش آن در توسعه‌ی روستایی مطالعه موردی: تغییر الگوی کشت برنج به مرکبات در دهستان بالاتجن استان مازندران*
الگوی کشت به عنوان یکی از اجزای سیستم کشاورزی میتواند نقش مؤثری در دستیابی به اهداف توسعه‌ی کشاورزی و روستایی که همانا بهبود زندگی کشاورزان و رفاه حال آنان است، داشته باشد. الگوی کشت بیان‌کننده‌ی نوع یا ترکیب کشتی است که کشاورز جهت بهرهبرداری بهینه از اراضی، آن را انتخاب میکند. انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بُعدی بودن کشاورزی میتواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه‌ی روستایی داشته ...
[ 13 ] - نقش نهاد خیریه‌ای کمیته‌ی امداد در بهبود کیفیت فیزیکی مسکن مددجویان تحت پوشش روستاییمورد: بخش کندوان شهرستان میانه
فقر یکی از چالش‌های گذشته و حال دولت‌ها و ملت‌ها بوده است و در هر دوره‌ای راهکارهایی برای کاهش آن مطرح شده است. یکی از راهکارها، نهادسازی است که به صورت دولتی و یا غیر دولتی، (NGO)، اقدام به فقرزدایی می‌نمایند که نمونه بارز آن در ایران کمیته امداد امام خمینی (ره) است. هدف مقاله، مطالعه‌ی نقش کمیته‌ی امداد در کاهش فقر مددجویان تحت پوشش بخش کندوان شهرستان میانه در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کا...
[ 14 ] - تحلیلی اسنادی مقالات علمی - پژوهشی مسکن روستایی ایران در دهه اخیر
مطالعه دقیق ابعاد زندگی انسان روستایی و شناخت دقیق آن برای طراحی و ساخت مسکن متناسب با آن نیازمند نگاه ویژه به پژوهش‌های مسکن روستایی از جنبه‌های کالبدی، فنی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و زیست‌محیطی دارد. زیرا انجام پژوهش‌های متعدد در جنبه‌های مختلف مسکن روستایی میتواند سهم بسزایی در روشنگری و کاهش شکاف‌های تحقیقاتی مسکن روستایی داشته باشد. بررسی‌های به عمل آمده در این پژوهش نشان می‌دهد که پیشین...
[ 15 ] - تحلیلی بر پذیرش اجتماعی تأمین آب جهت خودکفایی گندم تا افق 1404 جمهوری اسلامی ایران
در شرایط منابع آبی کشور، برقراری تناسب بین امنیت غذایی متکی بر تولید داخل و امنیت آبی به عنوان دو مؤلفه‌‌ی اساسی امنیت ملی و پذیرش اجتماعی آن، از الزامات مشروعیت و مقبولیت سیاست‌ها در چارچوب ارتقای حکمروایی آب و کشاورزی تلقی می‌‌گردد. هدف این مقاله که منعکس‌کننده بخشی از یک آینده‌پژوهی یکپارچه است به دنبال پاسخ به چگونگی پذیرش دلایل ناظر بر تأمین آب برای خودکفایی گندم تا 1404 از سوی ذی‌نفعان ...
[ 16 ] - راهبردهای توسعه گردشگری ساحلی روستایی استان گیلان
کرانه‌های ساحلی گیلان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و همچنین داشتن سواحل ماسه‌ای و مناظر زیبا میتواند یکی از بزرگترین کانون‌های گردشگری ساحلی باشد. با وجود اینکه بیش از یک دهه از ایجاد مقاصد گردشگری ساحلی در استان گیلان می‌گذرد ولی این مقاصد نتوانسته‌اند به سطح قابل‌قبولی از توسعه دست یابند. بدین‌سان، این پرسش مطرح می‌باشد که چه راهبردهایی برای توسعه گردشگری ساحلی روستایی نیاز می‌باشد؟ موفقی...
[ 17 ] - Conceptualizing the Dimensions of Environmental Quality in Rural Planning with the Participation of Local People and Experts Case study: Shahriar Village, Lordegan County
Introduction: with the start of planning in the new form in rural areas, there is a conflict between the demand of villagers from below with the view of planners from the above that there is no normative view of issues and little attention to the environmental quality of development, that have influence on deepening the conflict. Aims: determining the dimensions of environmental quality in rura...
[ 18 ] - ارزیابی ارتباط فضایی در عناصر گردشگری کلانشهر تهران (مناطق مورد مطالعه: منطقه 1 و 12)
شناخت و تحلیل ارتباط فضایی میان عناصر گردشگری یکی از مهمترین و ضروری‌ترین عواملی است که ارتباط تنگاتنگی با نوع تاثیرگذاری و تاثیرپذیری گردشگران از محیط شهری دارد. هدف از این پژوهش تحلیل ارتباط فضایی در عناصر گردشگری مناطق یک و دوازده کلانشهر تهران می‌باشد. در این راستا، از روش تحقیق توصیفی، تحلیلی استفاده شد. در این چارچوب در فرایند مسئله‌شناسی و چارچوب نظری از مطالعات اسنادی و در تحلیل تجربی ا...
[ 19 ] - The Analysis of Social –Economic Impacts of Pistachio Cultivation upon Development of Damghan
Hidden properties and potentials of agricultural product provide grounds for this sector to play a prominent role in development process in general and rural development in particular. Special capabilities of each region in terms of growing particular crops and their subsequent role in provision of job opportunities as well as rural infrastructures and development could not be underestimated. T...
[ 20 ] - آینده‌نگاری حکمروایی، بسط مفهوم و آیندة حکمروایی کلانشهر تهران
آیندة شهر تهران به‌عنوان پایتخت و یک کلانشهر در گرو تغییرات شدید در کلان‌روندهای محیطی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فناورانه است. در میان این دگرگونی‌ها و تحولات شدید، ساختار حکمروایی کلانشهر تهران نیز مستثنا نخواهد ماند و آینده‌های مختلفی در پیش دارد. براین‌اساس نیاز است این آیندهها شناسایی شده و مدنظر قرار بگیرد تا مسیر بهینه برای عبور از چنین تحولاتی آشکار شود. در این پژوهش دربارة اصول و مف...
[ 21 ] - شناسایی و رتبهبندی عوامل تشکیل دهنده معماری کیفیت محیطی در برنامه‌ریزی روستایی (مورد مطالعه: روستای شهریار، بخش فلارد، شهرستان لردگان)
توجه به کیفیت محیطی و نگرانی‌های مرتبط با آن از شاخصه‌های اصلی زندگی مدرن و معاصر امروزی به‌ویژه در نواحی روستایی است. تحقق کیفیت محیطی در نواحی روستایی نیز مستلزم تبعیت از معماری کیفیت محیطی در برنامه‌ریزی روستایی است. در این میان تعیین اولویت‌ها و رتبهبندی جنبه‌های این معماری (از نگاه مردم و کارشناسان محلی) در فرآیند برنامه‌ریزی روستایی اهمیت بسیاری دارد. این مقاله بر محوریت دو سؤال معماری ک...
[ 22 ] - سنجش مطلوبیت کیفیت محیطی در مناطق روستایی (مورد مطالعه: روستاهای استان لرستان)
هدف این پژوهش سنجش مطلوبیت کیفیت محیطی در مناطق روستایی و همچنین بررسی مهمترین مؤلفه‌های تأثیرگذار در کیفیت محیطی از دیدگاه جامعه نمونه در روستاهای استان لرستان است. ابتدا برای مشخص نمودن روستاهای موردمطالعه مهمترین شاخص‌ها و مؤلفه‌های تأثیرگذار در کیفیت محیطی در مناطق روستایی استان لرستان مورد شناسایی قرار گرفت. با استفاده از شاخص مرکزیت، روستاهای موردمطالعه در 5 طبقه تقسیم‌بندی شدند، سپس تع...
[ 23 ] - تبیین فرآیند شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های سلامت کیفیت محیطی در مناطق روستایی با استفاده از روش ارزیابی نسبت تجمعی ARAS
به دلیل نسبی بودن مفهوم کیفیت محیطی در شرایط متفاوت مکانی- زمانی، پیچیدگیهای چشمگیری فراروی پژوهشگران است. به همین دلیل تحلیل و بررسی سلامت کیفیت محیطی مستلزم در دسترس بودن نماگرهای مشخصی است که در انطباق کامل با واقعیات مورد نظر بوده و امکان شناخت کامل ویژگیهای جامعۀ مورد مطالعه را فراهم مینماید.روش ارزیابی نسبت تجمعی(ARAS)، یکی از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره است که به منظور رتبهبندی، ...
[ 24 ] - مفهوم‌سازی پدیدارشناسانه هسته نهادی برنامه‌ریزی فضایی راهبردی کیفیت محیطی روستاهای شهرستان کازرون
پژوهش کنونی به دنبال مفهوم‌سازی هسته نهادی با رویکردی استفهامی - قیاسی در برنامه‌ریزی فضایی کیفیت محیطی روستاهای سُمغان و مُله‌انبار است. خط‌مشی‌های برنامه‌ریزی در این سکونتگاه‌ها بدون مشارکت بهره‌وران و بیشتر از بالا به پایین بوده که پیامدهای اجرای این سیاست‌ها بی‌توجهی به بن‌مایه درونی جریان‌های فضای زیست (شهروندان، فعالیت و کسب‌وکارها) با کیفیت محیطی پایین بوده است. همچنین تخصص‌محوری و بخشی‌نگ...