سعید حبیبا

استاد گروه حقوق اسلامی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

[ 1 ] - مطالعۀ تطبیقی شیوۀ تدوین قوانین و تأثیر آن بر فرایند ثبت اختراع؛ مطالعۀ موردی یک اختراع ثبت‌شده در ایران و امریکا

آمار عملکرد ادارۀ ثبت اختراع ایران بین سال‌های 1386تا 1393ش حاکی از کاهش چشمگیر تعداد اختراعات ثبت‌شده در ایران است. تعداد ثبت اختراع از 10346 مورد در سال 1387ش به 3436 مورد در سال 1392ش کاهش یافته است. این درحالی است که در بازۀ زمانی مشابه یعنی میان سال‌های 2008 تا 2013م تعداد اختراعات ثبت‌شدۀ ایرانیان در ایالات ‌متحدۀ امریکا از 2 اختراع به 40 اختراع رسیده است. از سوی دیگر، تجاری‌سازی اختراعات...

[ 2 ] - بررسی فرآیند تحصیل ملکیت اموال فکری

حق مالکیت فردی از مهم‌ترین حقوق افراد جامعه تلقی می‌شود که در مرکز حقوق خصوصی جای گرفته است. در فقه اسلامی حمایت از مال به عنوان یکی از اهداف پنج‌گانۀ شریعت و در کنار حمایت از عقل، دین، نسل و نفس تصریح شده است. در مادۀ 140 قانون مدنی، فرآیند تحصیل ملکیت به چهار چیز محدود شده است؛ به عبارتی دیگر، قانون‌گذار سبب تملک اموال را به چهار چیز محدود نموده و تملک خارج از این اسباب را نامشروع دانسته است....

[ 3 ] - انتقال قهری اموال فکری

انتقال اموال فکری، از حوزه های جذاب مطالعاتی در حقوق مالکیت فکری است اما تاکنون به طور مستقل و ویژه در انتقال قهری آنها کاووش صورت نپذیرفته است. مالک اثر فکری دارای حقوق انحصاری مادی و معنوی بی نظیری می باشد که ثمره تبلور روح وجان او در اثرش است و از این رو مختار است که آزادانه درباره انتقال آنها تصمیم بگیرد و آنها را منتقل کند و سرانجام هر گونه تصرفی را انجام دهد، اما در انتقال قهری، فارغ از...

[ 4 ] - دکترین استیفای حق در حوزۀ علائم تجاری با نگاهی بر حقوق مصرف‌کننده

دکترین استیفای حق در رقابت و تجارت آزاد بازار بسیار مؤثر است. حقوق علائم تجاری از جمله حقوق مالکیت فکری است که نسبت به سایر شاخه‌های آن با بازار و تجارت ارتباط بیشتری دارد. در قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 به دکترین استیفای حق در حوزۀ علائم تجاری اشاره شده است. حقوق انحصاری که حقوق علائم تجاری ایجاد می‌کند از یک‌سو به سود تولیدکننده و از سوی دیگر، به نفع مصرف‌کننده ا...

[ 5 ] - موافقت‌نامه‌های انتخاب دادگاه در دعاوی مالکیت فکری؛ بررسی کنوانسیون لاهه 2005

در سه دهۀ اخیر تحولات در عرصۀ تکنولوژی و ارتباطات، به‌ویژه اینترنت، و تمایل کشورها به هماهنگی در حمایت از حقوق مالکیت فکری در سطح بین‌المللی، ابعاد خاصی را در صلاحیت بین‌المللی دادگاه‌ها در رسیدگی به دعاوی مالکیت فکری و شناسایی و اجرای آرای صادره مطرح کرده است. مهم‌ترین سند بین‌المللی که تا به امروز به جنبه‌های حقوق بین‌الملل خصوصیِ حقوق مالکیت فکری پرداخته، کنوانسیون لاهه 2005 دربارۀ موافقت‌نام...

[ 6 ] - دامنۀ حقوق مالکیت فکری در حمایت از ارقام جدید گیاهی

   قابلیت دسترسی به ارقام(‌واریته‌های) گیاهی اصلاح‌شده برای صنایع کشاورزی و باغبانی از اهمیت حیاتی برخوردار است. تأمین امنیت غذایی جمعیت رو به افزایش جهان، تولید کشاورزی پایدار، لزوم افزایش درآمدهای کشاورزی و توسعه و بهبود اقتصادی، مستلزم تلاش‌های پایدار در امر اصلاح و به‌نژادی گیاهی است. با توجه به روند پرهزینه، زمان‌بر و تخصصی به‌نژادی گیاهی و قابلیت تکثیر و دسترسی آسان به مواد گیاهی ارقام جد...

[ 7 ] - استفاده منصفانه از علائم تجارتی غیر در تبلیغات مقایسه‌ای

از دیگر استثنائات مترتب نظام حقوقی حاکم بر علائم تجارتی، استفاده منصفانه از علامت تجارتی در تبلیغات مقایسه‌ای است.این تبلیغات به‌مثابه پدیده‌ای که در عرصه رقابت و تجارت جهانی جولان می‌دهد از طریق مقایسه، مزایا و برتری کالا و خدمت تبلیغ‌کننده را نسبت به محصول و خدمت تحت علامت تجارتی رقبا نشان می‌دهد. با توجه به فقدان ادبیات حقوقی در این حوزه و اهمیت روزافزون این تبلیغات، این مقاله درصدد است که ب...

[ 8 ] - جهانشمولی نظام حقوق مالکیت فکری و چالش توسعه و سلامت عمومی

Intellectual property plays an increasingly vital role in global trade and economic development. Globalization of intellectual property rights means that intangible informational resources are now produced, exchanged and consumed anywhere and everywhere defying jurisdictional borders. Intellectual property has moved into the mainstream of national economic and developmental planning; in the rec...

[ 9 ] - حقوق تولیدکنندگان ابزار رسانه‌های صوتی و تصویری

Media tools include phonogram and videogram which do not create any work but they cooperate in recording the work. Therefore, phonogram and videogram producers have an important role in work consolidation. The rights of producers of audio-visual media tools are part of the Related Rights. However, most legislation only deals with supporting producers of audio media tools, and the producers of v...

[ 10 ] - کاوشی در چالش های ناشی از آثار گمنام

Orphan works are defined as copyrighted works for which the copyright holder cannot be identified or located. People who wish to use that work as the basis for creating new work–such as a digital archives, compilation, or adaptation–feel unable to do so due to the risks associated with copyright infringement. If they can’t find a person to get permission and go ahead with thei...

[ 11 ] - کارکرد نظام حق اختراع در توسعه زیست فناوری

Creating legal incentive institutions is one of the grounds necessary for scientific and economic growth. By creating financial incentives for inventing, the patent system increases competition and encourages technological and as a result, economic growth. Considering it leads intellectual and financial investments into new knowledge and technology and leads to of the R&D sector, promotion of c...

[ 12 ] - رویکردی نوین نسبت به حق کسب یا پیشه یا تجارت و حق سرقفلی از دیدگاه نظام حقوقی مالکیت فکری

 <xm     Right of business or carrier or trade and right of goodwill are two distinct financial rights that have been recognized by our legislator, owning intangible subject matters, so these subject matters can be examined under the umbrella of intellectual property as long as they origina...

[ 13 ] - بررسی نظریه استفاده منصفانه از علامت تجاری غیر به منظور معرفی کالاها و خدمات

نظام حقوقی حاکم بر علائم تجاری همواره بر آن است تا با ایجاد تمهیدات لازم، از هرگونه نقض علائم تجاری جلوگیری کند. اما، از استثنائات مترتّب بر استفاده از علامت تجاری غیر، استفاده منصفانه به‌منظور معرفی کالا و خدمت تحت آن علامت است. در استفاده منصفانه به‌منظور معرفی، هدف از استعمال علامت تجاری غیر، معرفی کالاها و خدمات تحت آن علامت یا اظهارنظر، انتقاد و یا تقریظ مالک علامت تجاری است. چنین استفاده‌ا...

[ 14 ] - بیمۀ مالکیت فکری: گذار از بیمه‌نامه‌های عام و سنتی به بیمه‌نامه‌های خاص و نوین

حمایت از اموال فکری با توسل به پوشش بیمه‌ای، از مسائلی است که به دلیل ملموس‌نبودن خود مال و نیز خسارت وارده به آن همواره با تردید یا انکار شرکت‌های بیمه و حتی صاحبان حقوق فکری روبرو بوده است. بااین‌حال ارزش بالای این اموال و جایگاهی که در پرتفوی شرکت‌های تولیدی و تجاری کسب نموده است، اشخاص ذی‌نفع را بر آن ‌داشته است تا به‌نحوی خود را در مقابل خطرات احتمالی مربوطه بیمه نمایند. این تلاش ابتدا...

[ 16 ] - اشتراک سازی آثار ادبی و هنری، چالش ها و فرصت ها

چکیده       اکنون به اشتراک گذارشتن آثار ادبی و هنری در میان گروه های مختلف اجتماعی رایج شده است و هر روز، بر متقاضیان دریافت چنین آثاری افزوده می شود. با وجود این، دریافت و بارگذاری آثار از زمرۀ حقوق انحصاری مالکان آثار ادبی و هنری تلقی می شود و کسب موافقت آنان ضروری است. اما در فضای اشتراک سازی، اعمال مذکور اغلب بدون کسب اجازه انجام می گیرد. این امر چالش های حقوقی گسترده ای را در خصوص تجاوز ب...

[ 17 ] - بررسی حقوق کارگران در قراردادهای کارِ تولید اموال فکری

قرارداد کار تولیدِ مال فکری از مهم‌ترین نمونه‌های قراردادی تجمیع سرمایه و تخصّص در قالبی واحد است. امروزه سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند با انعقاد قرارداد کار با کارگر متخصص و در قبال اعطای عوضی مناسب به او، حقوق مادی مال فکری تولیدی را از آن خود کنند. در این‌گونه قراردادها مفهوم مهم تبعیت کارگر از کارفرما رنگ و بوی خاص خود را دارد. علاوه بر این، باید اذعان داشت که در موارد متعددی، عوض اعطایی به کارگ...