کاظم نصرتی
دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
[ 1 ] - بررسی تاثیر گنبد نمکی بر کیفیت خاک اراضی پایین دست با بهره‌گیری از روش‌های آماری چندمتغیره (مطالعه موردی: گنبد نمکی کرسیا، دشت داراب)
گنبد‌های نمکی به دلیل رخنه توده‌های نمک در سنگهای سطحی رسوبی و رسیدن آن به سطح زمین، تاثیرات شگرفی در آب‌های زیرزمینی، کشاورزی، مواد معدنی و کیفیت خاک اراضی پایین دست خود دارند. طی این فرآیند، هرساله حجم قابل توجهی از املاح به سطح زمین راه یافته و تحت تاثیر عوامل مختلف فرسایشی وارد اراضی پایین شده و کیفیت خاک را تحت تاثیر قرار می‌دهند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر گنبد نمکی کرسیا در کیفیت خاک ...
[ 2 ] - مقایسه و کاربرد دو شاخص بارش استاندارد شده و بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده برای ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی در استان تهران
تاثیرپذیری خشکسالی از شرایط گوناگون اقلیمی، مانعی برای تعریف روشن و جامعی از آن شده است. برای پایش خشکسالی شاخصهای گوناگونی در مقیاس‌های متفاوت زمانی ماهانه و سالانه مورد استفاده قرار گرفته است. از محدودیت‌های شاخصهای رایج همچون شاخص بارش استاندارد شده (SPI)[1] عدم در نظرگرفتن بیلان آب بر پایة مقدار تبخیر و تعرق میباشد. شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)[2] بر پایة بارش و تبخیر و ت...
[ 3 ] - پهنه‌بندی لغزش زمین در منطقۀ کاشتر کامیاران برای کاهش مخاطرات
زمین‌لغزش‌ها از مهمترین مخاطرات ژئومورفولوژیک به‌شمار می‌روند. شناسایی مناطق حساس به خطر زمین‌لغزش از اقدامات اساسی در مدیریت منابع طبیعی و کاهش این مخاطرات است. منطقۀ کاشتر با مساحت 26 کیلومتر مربع در جنوب غربی استان کردستان در حاشیۀ شرقی کوه‌های شاهو واقع شده است. به‌منظور پهنه‌بندی، ابتدا پهنه‌های لغزشی با بازدیدهای میدانی بررسی شد که حدود 28 پهنۀ لغزشی شناسایی شد و پس از پردازش در محیط ...
[ 4 ] - تعیین مناطق مناسب تغذیۀ مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی شهرستان روانسر
افزایش روزافزون جمعیت و میزان تقاضا برای استفاده از منابع آب، موجب افت سریع آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌ها شده است لذا نیاز به توجه به بهبود وضع کمی و کیفی آبخوان‌ها احساس میگردد. یکی از روش‌های مدیریتی منابع آب که در سالهای اخیر کاربرد وسیعی یافته است، استفاده از روش تغذیۀ مصنوعی میباشد. مطالعۀ حاضر جهت شناسایی مناطق مناسب برای تغذیۀ مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی شهرستان روانسر است. بدین من...
[ 5 ] - برآورد عدم قطعیت و سهم تولید رسوب جاده‌های جنگلی حوزه آبخیز زیارت، استان گلستان با استفاده از ردیاب‌های ژئوشیمیایی
شناسایی منابع رسوب یکی از پارامترهای مهم در انتخاب روش مناسب حفاظت خاک و کنترل فرسایش است. هدف اصلی این پژوهش، برآورد عدم قطعیت و سهم تولید رسوب جاده‌های جنگلی با استفاده از ردیاب‌های ژئوشیمیایی در حوضه زیارت شهرستان گرگان است. به این منظور 47 نمونه خاک از منابع مختلف کاربری اراضی و 14 نمونه از رسوب معلق رواناب خروجی حوضه، جمعآوری شد. به‌منظور منشأیابی رسوب تولیدی حوضه و تعیین سهم هر یک از منا...
[ 6 ] - تعیین نقش کاربری اراضی در تولید رسوب معلق و کف بر پایۀ منشأیابی رسوب در حوضۀ طالقانی، خرم آباد
پدیدة فرسایش خاک از مخربترین پدیدههایی است که موجب خسارتهای فراوان در بسیاری از مناطق میشود. از طرفی، کارایی هرچه بیشتر پروژه‌های حفاظتِ خاک مستلزم آگاه‌بودن از اطلاعاتِ تغییرات زمانی و مکانی رسوبات تولیدی در یک آبخیز است. با توجه به اینکه بخش اعظم رسوب‌های خروجی از یک حوضه طی وقایع زمانی سیلابی انجام میشود، تمرکز بر منشأیابی رسوبات حمل‌شده به هنگامِ سیلاب، اعم از بار معلق یا کف، در طراحی نوع...
[ 7 ] - برآورد تبخیر و تعرق در حوضة آبخیز طالقان با استفاده از تصاویر MODIS و مدل SEBAL
استفادة نامطلوب و بی‌رویه از منابع آب و همچنین آلودگی منابع آب در اثر ورود آلاینده‌ها چالش‌های عمده‌ای را برای تأمین آب ایجاد کرده است. در این زمینه فرایند تبخیر و تعرق در برنامه‌ریزی آبیاری، آبخیزداری، محاسبات بیلان آب، و تخمین میزان رواناب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به محدودیت ایستگاه هواشناسی و هزینة زیاد جمعآوری اطلاعات زمینی، کاربرد تصاویر سنجش از دور بر اساس الگوریتم‌های متع...
[ 8 ] - پیش بینی خطر زمین لغزش در حوزه آبخیز رودخانه سیکان با استفاده از مدل آماری رگرسیون لجستیک
زمین‌لغزش‌ها و ناپایداریهایِ دامنه‌ای مخاطرات مهمی هستند که موجب زیان‌های اقتصادی می‌شوند. حوزة رودخانة سیکان، به دلیل شرایط توپوگرافی، تکتونیک، زمین‌شناسی، چینهشناسی، و اقلیمْ مستعدِ زمین‌لغزش است و همواره این پدیده اتفاق میافتد. هدف از این مطالعه شناخت عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزشهای حوزة رودخانة سیکان، تعیین پتانسیل، و تهیة نقشة پهنه‌بندی خطر وقوع آن است. بدین منظور، یازده ویژگی‌‌ـ شامل متغ...
[ 9 ] - تحلیل منطقهای خشکسالی هیدرولوژیک در حوزة آبخیز سفیدرود با بهره‌گیری از شاخص جریان پایه
خشکسالی هیدرولوژیک به‌منظور نمایش کاهش جریان‌های سطحی و افت سطح مخازن آب زیرزمینی، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها به کار می‌رود. شاخص جریان پایه به‌عنوان یکی از شاخصهای جریان کمینه به صورت نسبت حجم جریان پایه به حجم جریان کل تعریف و به عنوان شاخصی از خشکسالی هیدرولوژیک توانایی حوزة آبخیز را در ذخیره و رهاسازی منابع آب در دورههای خشکسالی بررسی می‌نماید. هدف از این بررسی تعیین مقادیر شاخص جریان پایه و ...
[ 10 ] - ارزیابی کیفیت خاک در منطقه غرب شهر تهران با استفاده از روش مجموعه حداقل داده
The soil pollution especially in urban soils is projected to increase drastically and its effects on chemical cycles are yet to be known. Approaches to measure air and water quality are well established, but urban soil quality assessment has received little attention. Soil quality assessment can help as a way to better understand the pollution increase outcomes in urban environments and to esta...
[ 11 ] - تعیین سهم زیرحوضه‌ها در تولید رسوب با استفاده از ویژگیهای پذیرفتاری مغناطیسی رسوبات و مدل ترکیبی عدم قطعیت (مطالعه موردی: حوضه آبخیز آشان، شهرستان مراغه)
Accelerated soil erosion in Iran causes on-site and off-site effects and identifying of sediment sources and determination of their contribution in sediment yield is necessary for effective sediment control strategies in river basin. In spite of increasing sediment fingerprinting studies uncertainty associated with magnetic susceptibility properties has not been fully incorporated in models yet...
[ 12 ] - منشأیابی منابع رسوب: ارتباط بین فعالیت‌‌های آنزیمی خاک و رسوب
Sediment sources fingerprinting is needed as an autonomous tool for erosion prediction, validation of soil erosion models, monitoring of sediment budget and consequently for selecting soil conservation practices and sediment control methods at the catchment scale. Apportioning of eroded-soil into multiple sources using natural tracers is an integrated approach in soil erosion and sediment studi...
[ 13 ] - مدل‌سازی کیفیت خاک مناطق بیابانی رشتخوار تحت تأثیر تاغکاری با استفاده از تحلیل‌های آماری چندمتغیره
The arid regions are fragile and sensitive ecological environment and are vulnerable to desertification. This critical area around arid region where desertification occurs determines the ecological stability of the deserts. In order to combat desertification and decreasing its risks, the restoration projects using varieties of plant species were applied that could change the soil properties and...
[ 14 ] - کاربرد تجزیه مؤلفههای اصلی در تعیین عوامل مؤثر بر تولید رواناب
سرآغاز مطالعه هر پدیده شناخت کامل و درک روابط آن با سایر پدیده های تاثیرگذار و تاثیرپذیراست. تولید رواناب و سیل تابع عوامل پیچیده ای می باشند. بنابراین مشخص کردن این عوامل و شناخت اثر آنها بر تولید رواناب یک حوضه، به برنامه ریزی های بهتر برای کاهش خسارات ناشی از رواناب و سیلاب در یک حوضه کمک می کند. عوامل مختلفی چون بهره برداری غیر اصولی انسان از طبیعت، ویژگی های فیزیکی و هیدرولوژیکی حوضه بر مؤ...
[ 15 ] - تعیین عوامل مؤثر در پتانسیل سیل‌خیزی حوزه آبخیز دره‌شهر بر اساس مناطق همگن هیدرولوژیک
برآورد معتبر پتانسیل سیل‌خیزیدر مناطق خشک و نیمه‌خشک با فقدان یا کمبود داده‌ها برای مدیریت سیل بسیار مهم است.یکیازروش‌‌ها در برآورد پتانسیل سیل‌خیزی،روش شماره منحنی (CN)مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS)است که در مقیاس زیرحوضه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این پژوهشپتانسیل سیل‌خیزی و شناخت عوامل مؤثر دررخداد آن در زیرحوضه‌ها و مناطق همگن هیدرولوژیک حوضه دره‌شهر مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت...
[ 16 ] - بررسی عوامل مؤثر بر بیابانزایی، پهنه‌بندی مناطق آسیب‌پذیر و پیشنهاد راهکارهای مؤثر برای کاهش پدیده بیابانزایی در منطقه خمین
هدف این تحقیق، بررسی و پهنه‌بندی بیابانزایی در منطقه نیمه‌خشک شهرستان خمین با به‌کارگیری مدل مدالوس است. ابتدا منطقه مطالعاتی به چهار واحد کاری براساس رخسارههای ژئومورفولوژی تقسیم شد. براساس مدل مدالوس، معیارهای مؤثر در بیابانزایی شامل اقلیم، پوشش گیاهی، خاک، فرسایش، آب زیرزمینی و نحوه مدیریت انتخاب، شاخصهای وزن‌دهی، میانگین هندسی شاخص‌ها محاسبه و نقشة هر معیار تهیه شد. از طریق تلفیق نقشه ...
[ 17 ] - تعیین سهم تولید رسوب زیرحوضه‌ها با استفاده از ردیاب‌های ژئوشیمیایی و رادیونوکلوئید در حوضۀ آبخیز آشان، استان آذربایجان شرقی
فرسایش و تولید رسوب در حوضۀ آبخیز آشان سبب ایجاد تأثیرات محلی و برونمحلی شده است. تعیین سهم نسبی رسوب زیرحوضه‌ها با استفاده از تکنیک منشأیابی به‌منظور اجرای برنامههای حفاظت آب و خاک ضروری است. هدف از مطالعۀ حاضر، تعیین سهم تولید رسوب زیرحوضه‌ها با استفاده از ردیاب‌های ژئوشیمیایی و رادیونوکلوئید در حوضۀ آبخیز آشان است. به این منظور، 30 نمونه رسوب از کف کانال پنج زیرحوضه برداشت و ردیاب‌های را...
[ 18 ] - بررسی میزان تولید رسوب معلق حوزه آبخیز زیارت، گرگان در فصل های مختلف با استفاده از تکنیک منشایابی رسوب
فرسایش خاک جدیترین و غیرقابلبرگشتترین تهدید برای توسعۀ پایدار به‌شمار می‌رود. با توجه به روند افزایشی نرخ فرسایش و تولید رسوب، هدف از این پژوهش تعیین سهم نسبی هریک از واحدهای فرسایشی سطحی و زیرسطحی در حوضۀ آبخیز زیارت گرگان در سه فصل پاییز، زمستان و بهار با استفاده از فن منشأیابی رسوب است. بدین‌منظور تعداد 43 نمونه از منابع رسوب شامل کاربریهای مرتع و کشاورزی (منابع سطحی) و کنار جاده و فرسا...
[ 19 ] - مروری بر مطالعات فرسایش خاک و منشایابی رسوب
رسوبات معلق در سیستمهای رودخانه‌ای و حوضه‌ای از منابع غیرنقطه‌ای سرچشمه می‌گیرند که از لحاظ مکانی و زمانی متفاوت‌اند. فرآیند منشایابی رسوب بر روش‌هایی تاکید می‌کند که پژوهشگران از طریق نمونه‌های ترکیبی برداشت شده از رودخانه و حوضه قادر به تفکیک منابع رسوب باشند. علاقمندی به این روش به عنوان یکی از تکنیک‌های فرسایش و رسوب و نیز ابزاری برای تکمیل روش‌های سنتی فرسایش آبی برای شناسایی منشا و حرکت ...
[ 20 ] - چالش‌های توسعه کالبدی شهر سنقر در اثر انباشت نهشتههای یخچالی و ناپایداری دامنه‌ای
توسعه کالبدی شهرهای واقع در چشماندازهای کوهستانی غالبا به سمت دامنهها گسترش مییابد. این دامنهها در پی فعالیت فرسایش یخچالی در دوره کواترنری حاوی نهشتههای شدهاند که دارای ویژگیهای نفوذپذیری و انفصال دانهها میباشد که اگر با شیب زیاد، بارش فراوان و زمینلرزه همراه شوند منجربه ناپایداری و تغییرات محیطی میگردد. شهر سنقر از جمله شهرهایی است که در چنین موقعیتی قرار دارد. در این پژوهش پتانسی...
[ 21 ] - ویژگیهای کانی‌شناسی، بافتی، و شیمیایی نهشتههای آبرفتی و پادگانه‌های دیرینۀ رودخانۀ سقز
نهشتههای رودخانه‌ای آرشیوهای مهمی از تکامل و توالیهای رسوبی کواترنریاند که واکنش شبکههای زهکشی را نسبت به تغییرات محیطی منعکس میکنند. در این پژوهش، رسوبات دیرینة رودخانة سقز در یک پروفیل با استفاده از آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی بررسی شد. شناخت ویژگیهای رسوبشناسی این پروفیل بر اساس جنس، رنگ، و موقعیت قرارگیری لایهها امکانپذیر شد. از هر یک از نهشتههای رسوبی پروفیل نمونهبرداری شد. از بی...
[ 22 ] - تخمین برفمرز در آخرین دوره یخچالی در حوضه دالاخانی
1- مقدمه گسترش بیشتر برفمرزهای دائمی در دورههای یخچالی نسبت به زمان حاضر آثار خود را به صورت سیرکها، درههای عریض، خراشیدگی سنگهای سخت درهها و مورنها در ارتفاعات پائین به جای گذاشته است. چون تعیین قلمروهای اقلیمی در نواحی کوهستانی به صورت سطوحی ارتفاعی انجام میشود. لذا ارقام ارتفاعی بیانگر سیستمهای شکلزایی و فرآیندهای غالب فرسایشی است. این پژوهش با هدف تعیین برفمرز در آخرین دوره سر...
[ 23 ] - بررسی نقش مشارکت زیرحوضه های آبخیز در شدت سیل خیزی؛ مطالعه موردی: حوضه آبخیز حصارک
یکی از مهمترین اقدامات مورد نظر در پروژه‌های مدیریت سیلاب، بررسی میزان مشارکت زیرحوضه‌های مختلف یک آبخیز در تعیین مؤلفههای مختلف سیلاب خروجی از حوضه است. با توجه به نبود ایستگاه‌های هیدرومتری در محل خروجی تمام زیرحوضه‌ها، تحقق هدف مذکور نیازمند شبیه‌سازی فرآیند بارش- رواناب در زیرحوضه‌ها از طریق مدل های هیدرولوژیکی میباشد. از این رو برای اجرای برنامه های کنترل سیلاب در بالادست حوضه باید به سه...
[ 24 ] - تحلیل منطقهای بار رسوب معلق با استفاده از روش رگرسیون مؤلفههای اصلی در حوضة آبخیز سفیدرود
رسوب ناشی از فرسایش خاک به عنوان مهمترین نمایة تخریب اراضی، چالشی مهم در بحث توسعۀ پایدار و تهدیدی بر زیست بوم‌ها تلقی میشود. لذا برآورد معتبر رسوب خروجی از آبخیزها بسیار حائز اهمیت میباشد. گستردگی آبخیزها و کمبود ایستگاه‌های سنجش رسوب باعث شده است تا از روش‌های تحلیل منطقهای جهت برآورد بار رسوب معلق در آبخیز فاقد و یا کمبود آمار استفاده شود. هدف از این تحقیق تحلیل منطقهای بار رسوب معلق با...
[ 25 ] - تأثیر جنس پشت بام و زمان استحصال بر کیفیت آب باران استحصال شده از سطوح آبگیر منازل مسکونی شهری
جنس پشت‌بام و زمان استحصال آب دو عامل موثر بر کیفیت آب استحصال شده میباشد. هدف از این پژوهش بررسی پارامترهای کیفی و تعیین تفاوت اثر جنس پشت بام و زمان استحصال آب بر کیفیت آب استحصال شده در منطقه 8 تهران میباشد. به این منظور30 نمونه رواناب سطحی در سال 1391 و 1392 از دو پشت بام با جنسهای ایزوگام و موزاییک برداشت شد. پارامترهای pH، هدایت الکتریکی، کربنات، بیکربنات، کلسیم کربنات، کل مواد محلول، ...
[ 26 ] - پیش‌بینی قابلیت وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک رخدادهای نادر (مطالعه موردی: حوضه آبخیز زیارت، گرگان)
Ziarat drainage basin, in the southern part of Gorgan city, is exposed to mass movement, especially landslide occurrence, due to geologic, geomorphologic, and anthropogenic reasons. The objectives of this study were to predict landslide susceptibility and to analyze the effective factors using rare events logistic regression. In view of this, the map layers of the variables including geology, l...
[ 27 ] - تعیین سهم سازندهای زمین‌شناسی در تولید رسوب معلق با استفاده از روش منشایابی رسوب (حوزه آبخیز زیارت استان گلستان)
روش منشایابی رسوب به‌عنوان روشی موفق و مؤثر برای تعیین سهم منابع رسوب در تولید رسوب در طول دو دههی اخیر به اثبات رسیده است. حوزه آبخیز زیارت در استان گلستان، یکی از منابع تأمین آب شهر گرگان است. واحدهای اصلی زمین‌شناسی این حوضه شامل شیست گرگان، رسوبات آبرفتی دوره کواترنر، سازند شمشک و خوش ییلاق است که می‌توانند نقش مهمی در فرسایش و تولید رسوب داشته باشند. برای منشایابی رسوب، 14 نمونه از رسوب م...
[ 28 ] - The Effect of Zahab Plain Floodwater Spreading on Soil Organic Carbon Stock
Floodwater spreading (FWS) has an important role in floodwater control, groundwater recharge, restoration and enhancement of vegetation and desertification control. Since the flood causes the transporting of soil particles including organic materials, the floodwater spreading project can be a suitable place to sequestration of organic carbon in sediment yielded by flood. The knowledge of soil o...
[ 29 ] - The Effect of Land use and Soil Erosion on Soil Organic Carbon and Nitrogen Stock
Soil organic carbon (SOC) is a principal component in soil quality assessment. Knowledge of SOC and total nitrogen (TN) stocks are important keys to understand the role of SOC in the global carbon cycle and, as a result, in the mitigation of global greenhouse effects. SOC and TN stocks are functions of the SOC concentration and the bulk density of the soil that are prone to changes, influe...
[ 30 ] - اثرات تغییر کاربری اراضی بر رسوب‌دهی حوضه کوهدشت با استفاده از تکنیک منشایابی رسوب
تولید رسوب از مهمترین مسائل زیستمحیطی حوزههای آبخیز است که بشدت حیات انسانی و زندگی جانوری را تحت تأثیر قرار میدهد. بنابراین حفاظت خاک و مبارزه با فرسایش از ضروریترین اقداماتی است که بایستی به آن توجه شود. با توجه به این که عوامل مختلفی مانند تغییر کاربری اراضی میتواند بر میزان رسوب‌دهی حوضهها اثر گذارد، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر رسوب‌دهی حوضه کوهدشت واقع در غرب ا...
[ 31 ] - بررسی پایداری کنارۀ رودخانۀ طالقان در برابر فرسایش و راهکارهای مدیریتی آن با استفاده از روش تنش برشی لین
پدیدۀ فرسایش و انتقال رسوب از جمله فرایندهای هیدرودینامیکی مهمی است که بسیاری از سیستمهای هیدرولیکی نظیر حوضه‌های آبریز، رودخانه، سواحل، بنادر، سدها، پل‌ها، جاده‌ها، کشتزارها و تأسیسات عمرانی را متأثر می‌سازد. در این میان، مطالعۀ ناپایداری کنارۀ رودخانه برای فعالیت مهندسی به منظور پایدارسازی کناره در برابر فرسایش از اقدامات ضروری است. بنابراین، در پژوهش حاضر ضریب ناپایداری رودخانۀ طالقان و راه...
[ 32 ] - تاثیر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بر پارامترهای کمی و کیفی آب های زیرزمینی روستاهای شهرستان ملارد، استان تهران
شهرستان ملارد دارای دو آبخوانه تهران-کرج و قطعه چهار میباشد که نقش مهمی در تامین آب شرب روستاهای این شهرستان ایفا می‌کند. بر این اساس کیفیت و کمیت آب‌های زیرزمینی در محدوده مورد مطالعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر کمیت و کیفیت آب های زیرزمینی شهرستان ملارد واقع در استان تهران میباشد. بدین منظور اطلاعات کمی و کیفی31 حلقه چاه آب ...
[ 33 ] - کمی سازی سهم منابع رسوب معلق در طول رخداد سیلاب با استفاده از روش منشأیابی در حوضۀ کمیش، شرق کرمانشاه
فرسایش خاک تشدید شونده تهدید جدی برای پایداری مدیریت منابع زمین و استفاده از منابع آب در بسیاری از مناطق جهان است. پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم نسبی منابع رسوب سطحی کاربری کشاورزی و مرتع و زیر سطحی کانال رودخانه در تولید رسوب معلق در طول یک رخداد سیلاب، در حوضۀ کوهستانی کمیش با استفاده از یک روش منشایابی ژئوشیمیایی و مدل غیر ترکیبی بیزی انجام شد. به این منظور، 34 ردیاب ژئوشیمیایی برای ارزیابی من...
نویسندگان همکار