حمیدرضا فرضی

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران

[ 1 ] - تحلیل امثال و حکم عربی طوطی‌نامه نخشبی و تطبیق با امثال و حکم فارسی

«طوطی نامه» اثر ضیاء الدّین نخشبی است. نخشبی از عارفان و نویسندگان مشهور قرن هشتم است. این کتاب که از آثار قرن هشتم است، از مجموعه داستان‌های عامیانه تشکیل یافته است. نخشبی احاطه وسیعی به زبان عربی و مخصوصاً امثال و حکم عربی داشته است و برای مزیّن کردن نثر کتاب خویش، به تناسب حکایات، امثال و حکم را به کار برده است. تعدّد مثل‌ها به حدی است که در بیش‌تر صفحات از آن‌ها برای ...

[ 2 ] - بازتاب طب در طوطینامة نخشبی

طوطینامه اثر ضیاءالدّین نخشبی است. نخشبی از عارفان و نویسندگان مشهور قرن هشتم بود. این کتاب که از آثار قرن هشتم است، از مجموعه داستانهای عامیانه تشکیل یافته، به صورت داستان در داستان می آید.نخشبی در تحریر این اثر از تمام دانشهایی که اطلاع وافی داشته است، استفاده می کند. استفاده از آیات قرآنی، احادیث و اخبار نبوی، اشعار و امثال و حکم فارسی و عربی، استفاده از دانشهای گوناگونی چون طب، نجوم، جو...

[ 3 ] - تقابل و تعامل «خود» و «دیگری» در رُمان «مادرم دو بارگریست» از ابراهیم یونسی

تقابل مطلق میان «خودی» و «دیگری» از ویژگیهای جهانبینی سنتی است و تعامل و گفتگو، مفاهیمی مدرناند. متون ادبی کلاسیک بستر تقابل «دوگانه»هاست. اما رمان به معنای واقعی کلمه، محصول تعامل است. رمانهای ابراهیم یونسی به سبب رئالیستی بودن، رسمیّت وجود وحقوق «دیگری»ها را مورد توجه قرار داده است. او در رمان «مادرم دو بار گریست» زندگی جوانی کُرد را توصیف میکند که از دیار «خود» آواره میگردد. نویسنده ب...

[ 4 ] - فرآیند فردیّت‌یابی همای در منظومة همای و همایون بر اساس نظریة تفرّد یونگ

امروزه از مهم‌ترین و پرکاربرد‌ترین روش‌های نقد ادبی معاصر، نقد کهن‌الگویی یا نقد اسطوره‌ای است، که به بررسی ماهیّت و ویژگی و کهن‌الگوها و نقش آن‌ها در ادبیات می‌پردازد. نقد بر مبنای اسطوره از بحث‌های یونگ سرچشمه گرفته است و با استعانت از آرای او انجام می‌شود. در این مقاله سعی شده است منظومة همای و همایون خواجوی کرمانی بر اساس نظریة تفرّد یونگ مورد نقد و بررسی قرار گیرد، به این صورت که همای قهرمان...

[ 5 ] - تحلیل رفتار متقابل جنبۀ «بالغ» و «والد» در شخصیت‌های داستانی مثنوی براساس نظریات اریک برن

اریک ‌برن، روان‌شناس برجستۀ تحلیل رفتار متقابل، شخصیت را به سه جنبۀ ساختاری اساسی «والد»، «بالغ»، «کودک» تقسیم می‌کند و اعتقاد دارد نقش‌آفرینی هر یک از آن‌ها در جای خود، با رعایت تعادل و تعامل، نشان سلامت روان آدمی است و انسان متعالی سالم، با کمک قوۀ استدلال و استنتاج (بالغ)، میان دو نیروی غریزه (کودک) و تعلیم و تربیت (والد)، تناسب ایجاد می‌کند. برهم‌خوردن موازنۀ سرنخ‌های کودک و والد، نشانۀ نبو...

[ 6 ] - مقایسه ساختاری داستان های همای و همایون خواجوی و سلامان و ابسال جامی براساس نظریه ولادیمیر پراپ

تحلیل ساختاری پراپ روش عملی و دقیقی است که میتوان آن را بر روی قصّه های ادب فارسی، به خصوص منظومههای غنایی و حکایات عرفانی و تعلیمی نیز اعمال کرد. هدف از این تحقیق آن است که همای و همایون خواجوی کرمانی و سلامان و ابسال جامی طبق الگوی پیشنهادی پراپ و براساس نقد ساختار گرایانه وی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برای این منظور ابتدا مقدمهای دربارة تعریف و تبیین ریختشناسی، روایتشناسی، روش م...

[ 7 ] - ضرورت تصحیح دوبارة دیوان غزلیات کاتبی نیشابوری

کاتبی نیشابوری از شاعران معروف قرن نهم هجری و از زمینه‌سازان سبک هندی است. دیوان غزلیات او تنها یک‌بار با استفاده از نسخه‌های خطی محدودی، تصحیح و چاپ و منتشر شد. دیوان چاپی کاتبی همۀ غزل‌های او را در بر ندارد؛ به‌طوری‌که در مجموعِ نسخه‌های خطی دیگر ـ که مصحِّحان از آنها استفاده نکرده‌اند ـ 124 غزل بیش از نسخۀ چاپی وجود دارد. افزون‌بر این، دیوان تصحیح‌شده کاستی‌های دیگری نیز دارد که تصحیح دوبارة آن...

[ 8 ] - تحلیل امثال و حکم عربی طوطی‌نامه نخشبی و تطبیق با امثال و حکم فارسی

[ 9 ] - تحلیل فرایند فردیت‌یابیِ نوروز در منظومۀ‌ «گل و نوروز» بر اساس نظریۀ تفرّد یونگ

فرایند فردیت از دیدگاه یونگ نوعی پختگی و رشد روانی انسان است که در طی آن مرکز شخصیت از «من» به «خود» منتقل میشود و از آن جایی که آثار ادبی به دلیل غنای درونی و نشأت گرفته از ناخودآگاه جمعی،در کالبد انباشته از سمبلها و استعارهها،ساختارهای خودآگاه و ناخودآگاه، خواننده را در خود درگیر میسازد و خواه و ناخواه تحلیل کهن الگویی متن ادبی را میطلبد. در این مقاله سعی شده است منظومهی «گل و نوروز»...

[ 10 ] - بررسی رد پای اساطیر در رمان آتش بدون دود بر اساس نظریه ترامتنیت ژرار ژنت

اسطوره یکی از عناصر تأثیرگذار در ساختار و محتوای داستان‌های معاصر است. یکی از این داستان‌ها که با تأثیرپذیری از اسطوره‌ها به وجود آمده است، رمان آتش بدون دود از نادر ابراهیمی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای است و هدف از آن، بررسی رد پای اساطیر در این رمان بر اساس نظریه ترامتنیت ژنت است. فرض نگارندگان این بوده که نویسن...

[ 11 ] - نقد دیوان چاپی شوکت بخارایی و لزوم تصحیح مجدّد آن

شوکت بخارایی یکی از شاعران مطرح اوایل قرن دوازدهم هجری شمسی و اواخر دورة صفوی و سبک هندی است. کلیات اشعار او تنها یک‌بار چاپ و منتشر شده است؛ دکتر سیروس شمیسا با استفاده از دو نسخة خطی، آن را تصحیح و چاپ کرد. در این مقاله به نقد توصیفی‌تحلیلی تصحیح شمیسا از دیوان شوکت بخارایی پرداخته می‌شود و با ذکر کاستی‌های آن، ضرورت تصحیح دوبارة آن به اثبات می‌رسد. استفاده از نسخه‌های محدود با توجه به نداشتن...

[ 12 ] - بررسی نمادها و خاستگاه آن‌‌ها در دیوان ظهیر فاریابی

شاعران با کمک نماد، به بیان مفاهیم انتزاعی و ذهنی خود می‌پردازند. به‌طور معمول مفاهیمی که بیان آن‌‌ها دشوار و گاه غیرممکن است، در قالب نمادها، قابل بیان می‌‌گردند، از این رو، نماد مقوله‌‌ای ملموس و عینی است که می‌‌تواند مباحث ذهنی و غیرملموس را قابل درک کند. ظهیر فاریابی از زمره شاعرانی است که در شعر خود از نمادهای متعدد- که دارای خاستگاه‌های متنوع هستند- برای بیان مفاهیم ذهنی خود سود جسته است....

نویسندگان همکار