سید محمد علی تقوی
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
[ 1 ] - نگرش نوسلفی یوسف قرضاوی به سیاست: دولت اسلامی به‌مثابه حکومتی مدنی
رویدادهای سه سال گذشته در جهان عرب و نقش برجسته گروه‌های اسلام‌گرا در آن ضرورت توجه جدی به اندیشه‌های سیاسی سنی را بیش‌ازپیش آشکار کرده است. اندیشه‌هایی که طیفی از گرایش‌های افراطی، میانه‌رو و غرب‌گرا را در بر می‌گیرد. دکتر یوسف قرضاوی، یکی از فقهای برجسته معاصر اهل سنت است که در حوزه عمل سیاسی نیز ایفای نقش کرده است. وی که خود را به جریان «الوسطیّه الاسلامیّه» متعلق می‌داند، خط‌مشی فکری خود را ...
[ 2 ] - «خویشتن مقید»؛ بررسی چارچوبه‌های تحدید هویت فردی در مکتب جامعه‌گرایی
جامعه‌گرایان معتقدند مشکلات جوامع غربی امروزین همچون نابسامانی‌های زیست‌محیطی، بی‌تفاوتی سیاسی، فروپاشی خانواده‌ها و مجادلات بی‌پایان اخلاقی و معرفتی ناشی از فردگرایی لیبرالی و نادیده گرفتن نقش جامعه است. این مکتب که به‌وسیله‌ی چهره‌هایی چون مایکل سندل، السدیر مک‌اینتایر و چارلز تیلور نمایندگی می‌شود، مبانی فلسفی لیبرالیسم را سرمنشأ بسیاری از معضلات یادشده می‌داند. این مقاله در جست‌وجوی...
[ 3 ] - ریشه‌های بهار عربی و دومینوی فروپاشی رژیم‌های عرب (تعیین‌کنندگی عوامل کوتاه‌مدت و نقش مدیریت سیاسی)
در جریان «بهار عربی» موج خیزش‌های مردمی جهان عرب را درنوردید. در اثر این قیام‌ها، چهار حکومت عربی (تونس، مصر، لیبی و یمن) سرنگون شدند؛ سه حکومت (بحرین، اردن و تا حدی عربستان) با مشکلات جدی روبه‌رو شدند و یک حکومت (سوریه) دستخوش جنگ داخلی گشت. بقیه‌ی دولت‌های عربی باثبات به‌نظر می‌رسند. پرسش این مقاله آن است که چرا برخی از این خیزش‌ها موفق به سرنگونی رژیم‌های حاکم شدند، در حالی‌که سایرین ناکام...
[ 4 ] - بررسی دشواره «تقلیل‌گرایی مفهومی» در روش‌شناسی علوم سیاسی؛ نمونه‌پژوهی: مفهوم مشارکت سیاسی
روش تحقیق، اصول و مبانیِ مورد اجماعی دارد که وفاداری به آن، از ملزومات اساسی یک تحقیق و درعین‌حال سنجه‌ای است برای بررسی این مسئله که آیا یک تحقیق، اصول روشی منتخب را رعایت کرده است یا خیر؟ در این بین، روش پیمایش که اصل را بر سنجش مفاهیم قرار داده، از جمله روش‌هایی است که مراحل متعدد و روال‌مندی را داراست که برای تحقق اهداف در نظر گرفته شده، پژوهشگر ملزم به رعایت آنهاست. پیمایش به‌گونه‌ای اعم و ...
[ 5 ] - معرفت‌شناسی در مکتب جامعه‌گرایی: تلاش توأمان برای مقید ساختن معرفت و گریز از نسبی‌گرایی
جامعه‌گرایی یکی از مکاتب منتقد سنت روشنگری و اندیشه مدرن در منظومة فکری غرب معاصر است. مایکل سندل، السدیر مک‌اینتایر و چارلز تیلور از نظریه‌پردازان اصلی و چهره‌های شناخته شدة این مکتب فکری به طور مشخص به نقد مبانی فلسفی و بنیان‌های لیبرالیسم می‌پردازند. یکی از حوزه‌های رویارویی جامعه‌گرایان با لیبرال‌ها معرفت‌شناسی است که این مقاله محورهای اصلی آن را بررسی میکند. اندیشمندان جامعه‌گرا مشترکاً م...
[ 6 ] - واکاوی دیدگاه آیت الله مطهری در مورد تمدن مدرن غرب و چگونگی تعامل با آن
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم‌ترین پرسش‌های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده‌اند. این پژوهش دیدگاه آیت‌الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می‌دهد. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام‌گیری از یکدیگر را دارند؟ و این وام‌گیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این...
[ 7 ] - بازنمایی غرب در گفتمان سیاسی مرتضی مطهری براساس رویکرد پسااستعماری
نحوهٔ برخورد با غرب از مهم‌ترین مؤلفه‌های مهم فضای اندیشهای ایران است. انقلاب اسلامی یکی از محصولات همین دغدغهمندی اندیشهای می‌باشد. مطهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ایدئولوگ‌های انقلاب کوشید تا در مقابله با پارادایم غزب‌زدگی با ایجاد ساز و برگی نوین برای باورها و اصول دینیِ سنتی، زمینه‌ای فراهم کند که دین اسلام توان رقابت با ایدئولوژی‌های غربی را داشته باشد. او می‌خواست از این راه ایمان جوانا...
[ 8 ] - بازنمایی غرب در گفتمان سیاسی امام خمینی و تداوم اثربخشی آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
از زمان پیروزی انقلاب، گفتمان مسلط غربی تلاش خود در ارائه تصویری دشمنانه از اسلام و در رأس آن جمهوری اسلامی را آغاز کرد. امام خمینی که زعامت فکری و عملی انقلاب را در دست داشت برای خنثی کردن این اقدام، عکس‌العمل متقابل و بی‌اعتبار کردن سیاست هراس‌افکنی غرب علیه اسلام شیعی و ایران را در دستورکار قرار داد و با استفاده از شیوه تصویرسازی یا بازتولید و بازنمایی غرب در قالب دیگری به مثابه دشمن و ...
[ 9 ] - بازنمایی غرب در گفتمان سیاسی علی شریعتی
نحوه مواجهه با غرب یکی از مولفههای اصلی فضای اندیشهای ایران است که وقوع انقلاب اسلامی ایران نیز محصول همین دغدغهمندی می باشد. شریعتی در قالب پارادایم نقد غربزدگی سعی داشت تا با خلق معناها و مضامین جدید برگرفته از عناصر سنتی، مذهبی، اسطورهای و مدرن به ارائه تصویری از غرب در چارچوب گفتمان سیاسی خود بپردازد که دارای جلوهای متمایز از قبل باشد. در این مقاله از آموزههای مطالعات پسااستعماری و ...
نویسندگان همکار