محمد حسن رستمی
دانشیار دانشکده الهیات رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد
[ 1 ] - بررسی تطبیقی ماهیت دنیا و پیوند آن با رنج در اسلام و آیین بودایی
ماهیت دنیا یکی از موضوعات مهمی است که در مکاتب گوناگون از آن سخن به میان آمده است. بر اساس آموزههای قرآنی روایی اسلام ماهیت دنیا با عناوین مختلف تعریف شده به عنوان نمونه؛ ماهیت وابسته و مخلوق خدا، سرای آزمایش، آمیختگی رنج و شادی، و در روایات با تشبیهات بسیار زیبا به تبیین ماهیت دنیا پرداخته شده است به عنوان نمونه دنیا به مصادیقی نظیر پل، جامه دریده، سفر و مسافر، مهمانخانه و... که در تمامی این...
[ 2 ] - عقل گرایی سید رضی در تفسیر
یکی از روشهای تفسیری کهن عقل‌گرایی در تفسیر است. با توجه به اینکه قرن چهارم هجری نقطه آغاز این جریان بوده و از آنجا که سید رضی جزء پیشگامان این شیوه در این دوره است، واکاوی مؤلفههای عقل‌گرایی در آرای تفسیری وی مد نظر قرار گرفت. این بررسی نشان داد که عقل ابزاری بیشتر از عقل منبعی مورد استفاده سید بوده است. استفاده از عقل به‌عنوان قرینه تأویل آیات و تفسیر آیات بر معانی استعاری و مجازی، استفاده ...
[ 3 ] - منابع تفسیری شیخ کلینی
The narrational exegeses are a set of sources which Sheikh al-Kuleini has used in the composition of his …. . Some of these works are those of Hisham Ibn Salim, Yunis Ibn Abdol Rahman, Hussein Ibn Saeed, Abu Hamzeh al-Thomali, Mo’lla Ibn Muhammad, Muhammad Ibn Khalid al-Barqi, Wahib Ibn Hafs al-Jariri …. Muhammad Ibn Hassan…., Abdol Rahman Ibn Kathir, and some of the ...
[ 4 ] - اعتبارسنجی روایت «علی حسنه لا تضر معها سیئه » در مصادر شیعه و سنی
The hadith "Loving Ali is a good deed by which no evil action may harm"is a famous and diffused hadith that is of great importance due to the ties with Shia ideas and theology.This research is aimed atidentifying the chain of its transmission among the traditional sources and then, by access to documents and different ways of narration, studying its validation of the chain of transmis...
[ 5 ] - پژوهشی در جایگاه ارزشی تجوید و سهم آن در خوشخوانی و تغنّی قرآن کریم
امروزه یکی از ارکان اصلی تغنّی و زیباخوانی قرآن که مورد توجه جدی قاریان و مخاطبان ایشان است، به کارگیری قوانین تجویدی در کنار دیگر مؤلفههای مؤثر مانند «صوت و لحن» و رعایت «وقف و وصل» در تلاوت قرآن است. قرائنی تاریخی ـ روایی، کاربرد هنرهای صوتی را در قرائت قرآن مورد تایید قرار دادهاند اما در رابطه با جایگاه احکام تجویدی در خوشخوانی قرآن، اختلاف نظر است. عدهای، به ویژه اهل سنت، با تکیه بر حد...
[ 6 ] - بررسی لغزش‌های مترجمان در دو آیه مربوط به شکل‌گیری ابر، باران و تگرگ
لغزش یابی و لغزش زدایی از آثار ارزشمند مترجمان در راستای به‌گزینی و هرچه نزدیکتر ساختن کلام وحی به زبان فارسی و انتقال دقیق‌تر پیام قرآن به پارسی زبانان ضرورتی انکار ناپذیر است. این جستار با گزینش دو آیه به صورت نمونه از آیات علمی قرآن که بیانگر جزئیات تشکیل ابر و باران وتگرگ می‌باشند، برآن شده تا با ورود به مباحث وگزاره‌های علمی قرآن در حوزه زیست شناخت و بررسی ترجمه این آیات، به لغزش‌های برخی ...
[ 7 ] - کاوشی در حکمت 289 نهجالبلاغه (سیمای برادر)
چکیده از حکمت‌های بسیار زیبای نهجالبلاغه به‌لحاظ ساختاری و محتوایی، حکمت 289 است. امام علی (ع) در این حکمت، ویژگی‌های انسانی را برمی‌شمرند که شایستگی برادری امیرالمومنین (ع) را داراست. این حکمت دربردارندۀ نکاتی است که دربارۀ آن‌ها بین مترجمان و شارحان نهجالبلاغه اختلاف نظر وجود دارد. از این‌رو، بررسی این اختلافات نکات جدیدی را از فهم کلام امام (ع) نمایان می‌کند؛ البته دربارۀ بعضی از آن‌ها هی...
[ 8 ] - تأثیر وجوه و نظایر در ترجمه های معاصر فارسی
وجوه و نظایر یکی از ضرورت های اولیه برای مترجمان قرآن کریم است. با توجه به گوناگونی موارد کاربرد واژه ها در زبان عربی، همواره با این مشکل روبه رو هستیم که واژه ای در جمله های معنایی می دهد، اما همان واژه در جمله دیگر معنایی متفاوت و حتی گاهی متضاد دارد و تنها با قرینه های مختلف می توان به مفهوم درست آن پی برد. وجوه و نظایر از دانش هایی است که پیش نیاز فهم و تفسیر قرآن کریم به شمار می رود و ی...
[ 9 ] - مقایسۀ جایگاه احساسات و عواطف در تربیت اخلاقی در رویکرد دلمشغولی و آموزه های اخلاقی قران کریم
این پژوهش با هدف مقایسۀ جایگاه احساسات در تربیت اخلاقی از نگاه رویکرد دلمشغولی و آموزههای اخلاقی قران کریم انجام شده است. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و مقایسه ای است؛ به این شکل که ابتدا، اهداف و روشهای تربیت اخلاقی در رویکرد دلمشغولی، با مراجعه به کتابها و مقالات مرتبط، بیان گردید. سپس، اهداف و روشهای تربیت اخلاقی در قران، با مراجعه به آیات قران و کتابهای مرتبط، استخراج شد و در سه محور...
[ 10 ] - ایمان و ارتکاب گناه (تحلیل فقه الحدیثی و روش حل تعارض ظاهری روایات باب الذنوب و باب «أَنَّ الْإِیمَانَ لَا یَضُرُّ مَعَهُ سَیِّئَةٌ» در کتاب الکافی)
کلینی در باب «أَنَّ الْإِیمَانَ لَا یَضُرُّ مَعَهُ سَیِّئَةٌ» از کتاب الایمان و الکفر الکافی، دو روایت آورده است که می‌توان از آن دو این‌گونه هم برداشت کرد که با وجود ایمان، گناه به سعادت آدمی آسیبی نمی‌رساند. در نگاه اولیه، این آموزه با مفهوم آیات قرآن و روایات «باب الذنوب کتاب ایمان و الکفر الکافی»، که رستگاری را در همراهی ایمان با عمل صالح می‌داند، در تعارض است. مسأله اساسی این است که، چون قرآن و روایات سرچشمه ...
[ 11 ] - هنر تصویر آفرینی در اسماء قرآنی قیامت
قرآن کریم علاوه بر دربرداشتن مفاهیم هدایتی و اعتقادی، سرشار از زیبایی‌های هنری می‌باشد. در آیه آیه این کتاب مقدس می‌توان زیبایی‌های هنری را مشاهده کرد. از مهم‌ترین هنرهایی که در آیات قرآن به چشم می‌خود، هنرتصویرآفرینی می‌باشد. آیات بسیاری از قرآن دربردارنده این هنر می‌باشند و قرآن کریم مفاهیم و مطالب مهم و عمیقی را با استفاده از این هنر برای مخاطبان بیان کرده است. از جمله مواردی که بهره‌جستن از...
[ 12 ] - پژوهش‌های نام‌شناختی قرآن و آسیب‌های آن
نام‌های قرآن از دیرباز محلی برای تبادل آرای قرآنپژوهان بوده است، اما از منظری نو و با رویکردی تاریخی می‌توان پرسش‌هایی جدید پیش روی این بحث قرار داد. پرسش از چرایی تعدّد نام‌های قرآن، دلیل کاربرد نامهایی خاص در هر یک از علوم اسلامی و عدم کاربرد این نام‌ها به‌جای یکدیگر، همچنین چرایی تفاوت برداشت از نام‌های قرآن توسط مخاطبان اولیه آن و دانشمندان سدههای بعد، از پرسش‌هایی هستند که در مطالعات س...
نویسندگان همکار