این مطالعه در دو قسمت انجام شده است: در قسمت اول نفوذ بریتانیا‘ فرانسه و امپراتوری عثمانی در تحولات مصر در قرن نوزدهم مورد مطالعه قرارگرفته و قسمت دوم به نقش سید جمال الدین اسد آبادی در تجدید حیات اسلامی و ملی مصر پرداخته است. پس از شکست بناپارت در اول قرن نوزدهم‘ محمدعلی به اصلاحات و صنعتی کردن مصر مبادرت ورزید و درجهت استقلال مصر از عثمانی قدم برداشت. بریتانیا باکمک قدتهای اروپایی این هر دو ا...

تحولات سیاسی و اجتماعی پیوند عمیقی با رشد و گسترش طبقه متوسط جدید دارد. یکی از ویژگی‌های جوامع در حال نوسازی، ظهور و رشد این طبقه اجتماعی است. مصر به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور عربی دارای سابقه نوسازی به طول دو قرن است و همین مسئله باعث‌شده تا همواره بستر تحولات اجتماعی باشد و علاوه بر گروه‌های اسلام‌گرا، جریانات، احزاب و گروه‌های جدیدی در آن شکل‌گیرد. مقاله حاضر به بررسی خاستگاه و ریشه‌های ظهور و گس...

ورود فاتحان مسلمان به مصر موجب تحولات بسیاری در این سرزمین شد. ساخت یا توسعه شهر فسطاط در همجواری باب الیون در شمال شرقی ساحل رود نیل توسط فاتحان مصر یکی از این تحولات در حوزه شهرسازی اسلامی بشمار می‌آید. صرف نظر از علل دوام و بقای این شهر، هدف مقاله پیش رو یافتن پاسخ این مسئله اساسی است که عوامل گسترش و توسعه‌ی شهری فسطاط از بدو تأسیس به سال 20 تا روی کارآمدن فاطمیان (358) چه بوده است؟ بررسی‌ه...

نقش دین، در ساخت سیاسی جدید مصر پس از سقوط حُسنی مبارک از مهم­ترین دغدغه‌های مطالعات کنونی تحولات خاورمیانه در سال­های اخیر محسوب شده است که با توجه به خروجی گفتمان اسلام‌گرا از صورت­بندی نیروهای سیاسی درون جنبش مصر از اهمیت مضاعفی برخوردار می­شود. این موضوع به‌نوبه خود، مناسبات این صورت‌مسئله را با الگوهای حکومتی اسلام­گرا از جمله حکومت دینی ایران و امکان تأثیرگذاری این الگو بر ساخت سیاسی جدید ...

تاریخ جهان اسلام در دو قرن اخیر، روایتگر جدال سنت‌های بومی مسلمین و فرهنگ نوپای غربی است. در این میان مصریان، به سبب حضور سه ساله‌ی دولت فرانسه، جزء پیشگامان مواجهه با فرهنگ غربی هستند. هرچند کارنامه‌ی فعالیت‌های فرانسویان در مصر به تاریکی تجربیات دیگر استعمارگران در خاورمیانه نبود، اما غرب‌ستیزان و مخالفان مظاهر تجدد محمدعلی پاشا را که بلافاصله پس از خروج فرانسویان در مصر بر سر کار آمده بود، غ...

فضاهای فرصت برای شناسایی پیشران های کلیدی، موضوعات برنامه‎ریزی و پیشران های مهم سناریوی اسلام سیاسی در مصر مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور آخرین تحولات کشور مصر که مرتبط با فضاهای فرصت اسلام سیاسی بودند، شناسایی و در قالب پرسشنامه ارزیابی میزان اهمیت و عدم قطعیت به تعدادی از خبرگان و صاحب نظران موضوع ارائه شد. پس از جمع آوری و تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها مشخص شد که پیشران های کلیدی اسلام سیاسی...

پس از وقوع بهار عربی، مصر و ترکیه دستخوش کودتاهای نظامی شدند. در مصر اولین دولت منتخب با کودتای نظامی متلاشی شد و نظامیان مجددا قدرت کامل را در دست گرفتند. طوری که پس از گذشت سه سال همچنان نظامیان بازیگر اصلی تحولات مصر هستند. در ترکیه علی‌رغم معضلات مختلف داخلی و منطقه‌ای که دولت اردوغان با آن مواجه بود، کودتا توفیقی نیافت و با مقاومت جامعه مدنی در هم شکست. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با بهر...

استقرار حکومت محمد علی پاشا (1265-1220ه.ق/1805-1848م)، آغاز دوره جدیدی در تاریخ مصر است، در این دوران تحولات و اصلاحات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی مهمی در این سرزمین روی داد. ضعف و انحطاط دولت عثمانی، اوضاع آشفته و نابسامان مصر، اختلافات مملوکان، رقابت میان دول انگلیس و فرانسه که منجر به حمله ناپلئون بناپارت (1769-1821م) به مصر شد، همراهی و کمک مردم مصر و علمای الازهر به محمد علی...

حوادث اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا که از زمستان 1389 آغاز و ادامه دارد، منجربه سقوط سه دولت در تونس، مصر و لیبی و همچنین بی ثباتی در کشورهایی چون بحرین، یمن، سوریه، اردن، عربستان سعودی و کویت گردیده است. درپی این تحولات، مشخص شد نظریه‏ها و مفاهیم علم سیاست نتوانستند این حوادث را پیش بینی نمایند و نظریه‏پردازان درباره ماهیت، علل و پیامدهای آن دچار نوعی سردرگمی هستند. در این مقاله، تلاش می شود...

    قتل خالدسعید و تولد گروه فیس‏بوکی «ما همه خالدسعید هستیم» در تحولات انقلابی کشورهای عربی و  به ویژه مصر جایگاه ویژه‏ای دارد. این قتل، جرقه‏ای بر انبار در حال انفجار مصر بود و گروه فیس‏بوکی هم نقطه عطفی در کاربرد فضای مجازی در حوزه سیاست مصر، آن هم در موضوع  تحولات انقلابی. این در حالی است که رابطه سیاست و فضای مجازی به عنوان دو عرصه‏ای که شاهد حضور افراد با سنین، جنسیت و علایق مختلف بوده و ...