قرآن وحی منزل الهی در شکل ظاهری آن بر زبان عربی نازل شده است، لذا از دیرباز لغت‌شناسان و مفسران برای فهم آیات و الفاظ قرآنی، به زبان عربی و اشعار معاصر زمان نزول یا پیش از آن مراجعه می‌کردند، امّا به طور قطع، معانی و مدلولات چنین متن مقدسی که تأثیری شگرف در زندگی عرب آن زمان و سپس در انسان‌ها در مناطق مختلف با زبان‌های گوناگون گذاشته و می‌گذارد، نمی‌تواند محدود به معانی متداول زمان خود باشد. از ...

هنجار گریزی از روش‌‌های آشنایی‌زدایی است که نخستین بار توسط نظریه‌پردازان فرمالیست روسی در سال 1917م مطرح شد. نگرش ساختارگرایانه به متون ادبی و توجه به جنبه­های زیبایی­شناسانة آثار، موجب شد تا فرمالیست­ها، زبان ادبی را عامل اصلی آفرینش­های هنری به شمار ­آورند. در میان انواع هنجار گریزی‌ها، هنجار گریزی معنایی بیش از همه، درون­مایة کلام را تحت تأثیر خود قرار داده، با آرایه­های علم بیان پیوند ناگس...

در میان تفاسیر قرآن، « المیزان» اثر گرانقدر علامة معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى  ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این تفسیر را از صرف فقط تفسیر قرآن به قرآن بودن خارج کرده و از جهت تکیه بر روایات و استفاده از منابع حدیثى، آن را به عنوان میزان ...

از مهم ترین پیش فهم های تفسیر قرآن، تبیین قلمرو معارف آن است؛ چه، نوع نگرش ما به این مساله، نقش و دخالتی اساسی در نحوه تبیین پیام ها و رهنمودهای قرآن در پی خواهد داشت. مفسران قرون اخیر (14 و 15 هجری) به این امر توجه کرده و برای آن اهمیت ویژه ای قایل شده و درصدد برآمده اند تا با تبیین موسع کارکرد دین و تعلیمات آسمانی، ابعاد بیش تری از نقش آفرینی و کارآمدی قرآن را در زندگی بشر بنمایانند. سید قطب ...

یکی از علوم قرآن کریم که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهی تأثیر مستقیم دارد، «علم قرائات قرآن» است. به همین سبب، این علم از دیرباز، مورد توجه مفسران قرآن بوده و تلاش جمعیِ ایشان بر این بوده که با توجه به قرائتهای مختلف و تأثیر دادن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. همین اثرگذاری، در ترجمه نیز خود را می‌نمایاند. در این مقاله، ...

مصطفی لطفی منفلوطی نویسنده و ادیب برجسته‌ی معاصر مصر و از پیشگامان تغییر و تحول در نثر معاصر عربی به شمار می‌آید. او از جمله نخستین نویسندگانی است که داستان کوتاه نوشت. داستانهایی که به نوعی دیدگاه او را پیرامون موضوعات و مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و دینی به خوبی منعکس کرده است. پرورش منفلوطی در محیط مذهبی خانواده و آشنایی با تعالیم دینی و در رأس آن قرآن کریم، موجب شد تا این تعالیم و آم...

درهم تنیدگـی متون، حاصـلِ رویکرد زبان­شناختی به ادبیات و نقد متن محور است. قیصر امین­پور شاعر متعهد و نام آشنای ایران به اشکـال گوناگون، تحت تأثیرِ قرآن کریم قرار گرفته است. این تأثیرپذیری گاه از مضـمون و محـتوا، و گاه در الفاظ و فنونِ بیانی قرآن، صورت پذیرفته است. در شعر امین­پور انواعِ گوناگونِ اقتباس از جمله: تلمیح، تحلیل، اثرپذیری واژگانی، اثرپذیری گزاره­ای و... ملاحظه می­شود. علاوه برگونه­های م...

پیش­دانسته­های فکری و از جمله آنها پیش­فرض­های مذهبی و عقیدتی، از آفات عمل فهم به شمار می­روند که به صورت نامرئی در لایه­های معنایی ترجمه نفوذ کرده و خود را در هیئت حقیقت به مخاطب معرفی می­نمایند. در صورتی که همه مذاهب و فرق اعتقادی اسلامی بخواهند قرآن را بر پایه پیش­فرض­های خود، ترجمه نمایند، اختلاف در ترجمه­ها پدید می­آید. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن تحلیل این مسئله، با بررسی سه نمونه از ...

انگاره های انسان شناختی یکی از مقولات بنیادی در اندیشه معاصر است. نوشتار حاضر پس از معناشناسی «کرامت»، «انسان» و «کرامت انسان» در نظام معنایی قرآن، می کوشد به عناصر کرامت ستیز در گفتمان قرآن دست یابد. از دیرباز به مبحث کرامت انسان و عناصر کرامت ستیز در منابع دینی پرداخته شده است؛ اما چون امروزه این مقوله با مباحث حقوق بشر رابطه ای ناگسستنی یافته، ضرورت بازشناسی، تحلیل و تبیین آن در دیدگاه قرآن ...