مقالۀ حاضر، به بررسی دیدگاه های علامه سیدمحمدحسین طباطبایی دربارۀ مهم ترین و چالش برانگیزترین مباحث مربوط به نفس و بدن همچون، حدوث نفس، تجرّد نفس، جاودانگی نفس و ... می پردازد. در بخش اول، پس از بررسی معنای روح و نفس، مسئلۀ حدوث نفس از دیدگاه علامه بررسی شده است. بحث از دیدگاه علامه در باب حدوث جسمانی نفس و تبعیت او از ملاصدرا در این زمینه  و همچنین بررسی تفسیر خاص علامه از آیات قرآن در باب تنزل...

چکیده ندارد.

این پایان نامه به دنبال شناخت مبانی فلسفی- کلامی فخر رازی و علامه طباطبایی در تفسیر آیات مربوط به علم الهی و تأثیر این مبانی در برداشت آنها از آیات مربوط به علم الهی است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی و اسنادی با تکیه بر تحلیل محتواست. علامه طباطبایی علم را «حصول امر مجرد از ماده برای امر مجرد» می داند. ‍ او علم را به دو قسم حضوری و حصولی تقسیم می-کند. در علم حضوری، وجود معلوم نزد عالم ...

مسأله ی نظام احسن از دیرباز مورد توجه بسیاری از فیلسوفان و متکلمان قرار گرفته است. این مسأله از طرفی با علم، حکمت و عنایت خداوند و غایتمندی افعال الهی و مسأله ی شرور گره خورده است. از طرف دیگر این مساله با رشد علم و فناوری بشر در نظام پیچیده ی هستی مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان غرب قرار گرفته است. پس این مساله به عنوان یکی از مسائل مهم فلسفی در مباحث مربوط به جهانشناختی اهمیت دارد و به عنوان ...

پژوهش حاضر میکوشد تا مبانی نظری سلوک عرفانی را از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی بررسی کند. تبیین چیستی سلوک عرفانی از نگاه علامه طباطبایی با توجه به مبانی نظری فلسفهی او و اثبات نوآوریهای علامه در این مسأله از مهمترین بخش های این پژوهش به شمار میرود. ما در ابتدا به بیان چیستی سلوک عرفانی با تکیه بر نظر عرفا، ملاصدرا و علامه طباطبایی می پردازیم. سپس مبانی نظری این مسأله و توضیح نقش این مبانی ب...

یکی از مباحث مهم مربوط به معاد و عالم پس از مرگ چگونگی دریافت پاداش و کیفر اعمال است. دیدگاه دانشمندان در این باره بر دوگونه است؛ برخی معتقدند که جزای اعمال در آخرت، نظیر کیفر و پاداش دنیایی از سنخ قرارداد است. این گروه که مخالفان نظری? تجسم اعمال محسوب می شوند در تأیید دیدگاه خود به دلایلی از جمله عرض بودن اعمال و آیات قرآن دالّ بر قراردادی بودن جزای اعمال، استناد کرده اند. برخی دیگر معتقدند که...

نظریه علامه طباطبایی در باب تأویل بر آیات قرآن استوار است. به عقیده وی تأویل از سنخ مفاهیم نیست، بلکه از امور عینی است. منظور وی از عینیت، عینیت مصداقی نیست، بلکه مراد وی، خارج از ذهن بودن است. به اعتقاد وی همه، آیات قرآن اعم از متشابه و محکم تأویل دارد. در دیدگاه غزالی تأویل دو جنبه دارد: جنبه­ای که به معنای اصولی آن؛ یعنی، عبور از معنای ظاهری قرآن به شرط وجود قرینه مرتبط است و دیگری تأویلی که...

علامه طباطبایی در المیزان، روایتی از نسبی گرایی اخلاقی را مطرح کرده، به نقد و بررسی آن می پردازد؛ نسبی نگری ای که به هیچ اصل اخلاقی جهان شمولی باور ندارد و اخلاق را تابع اهداف و شرایط متغیر اجتماعی و فرهنگی می داند. پرسش پایه این جستار این است: علامه طباطبایی چگونه و بر پایه چه پایگاه فکری ای نسبی نگری اخلاقی را  نقد می کند؟ دستاورد پژوهش حاضر این است که علامه سه نوع مغالطه را در ادعای نسبی گرا...

آگاهی از تاریخ در علوم به طور عام، و در فلسفه به طور خاص، امری ضروری به نظر می رسد. زیرا با نگاه تاریخی به مباحث فلسفی نه تنها تکوین و سیر تطور آنها روشن شده و راه برای پیمودن ادامه مسیر همواره می گردد؛ بلکه قسمت عمدة فلسفه همان تاریخ آن است و این امر ، برخلاف فلاسفة مغرب زمین ، در بین مسلمانان اندکی مورد غفلت قرار گرفته است و به نظر می­رسد یکی از دلایل آن طرز تلقی­ای است که حکمای مسلمان از فلس...

نظریه مبناگرایی یکی از دیرینه ترین و مهم ترین رهیافت ها در معرفت شناسی تلقی می شود. از دو قسم اساسی مبناگرایی، مبناگرایی کلاسیک و معتدل، در مقاله حاضر، مبناگرایی کلاسیک را انتخاب کرده ایم و از دو شکل مبناگرایی درون گرایانه و برون گرایانه، دومی را بررسی می کنیم. در نوشتار حاضر هر دو دسته از مبناگرایی ساده و مضاعف و تمایزات اساسی آن ها را کاویده ایم. ادعای اصلی مبناگرایی کلاسیک برون گرایانه این ا...