کانت مدخل نظام فلسفی خود را در کتاب سنجش خرد ناب قضیه قرار داده است. و بر پایه تقسیمی چهارگانه از قضیّه و تحلیل و بررسی هر یک از اقسام تلاش می کند تا لوازم و نتایج مورد نظر خود را بگیرد. او مسایل مهمّی از قبیل امکان مابعدالطبیعه، توجیه علیّت، ضرورت و کلیت، تبیین مبانی علوم طبیعی و مانند آن را بر پایه همین تحلیل و تقسیم استوار کرده است. اگر ثابت کنیم که شروع او ناصواب است و راه های دیگری برای تبی...

قاضی ابوبکرباقلانی ( د 403 ق در بغداد) سهم بسزایی در شکل گیری کلام اشاعره داشت. او نه تنها در علم کلام، بلکه در اصول فقه و علوم قرآن نیز صاحب تألیف و نظر بود. در این مقاله ما فقط از زاویة علم کلام به او نگریسته و اندیشه های کلامی وی را بررسی کرده ایم. دستگاه کلامی باقلانی به طور کلی همچون یک سازة هندسی طراحی شده است. به عبارت دیگر مسائلی را که او طرح می کند دارای ترتیب منطقی و استنتاجی است و قض...

یکی از مسائل مهم و اساسی در فلسفه ی اخلاق، مسئله ی منشأ احکام و ارزش های اخلاقی است. یعنی انسان به چه دلیل کار خوب انجام می دهد و به چه نیّتی از کارهای بد دوری می ورزد؟ مثلاً اگر نباید دروغ بگوییم و باید راست بگوییم، این «نباید» و «باید» از کجا آمده است و پشتوانه ی آن چیست؟ و مثلاً مدلول قضیه ای مثل «راست گویی خوب است» اخبار است یا إنشا؟ در این تحقیق برآنیم تا با نگاهی به آثار و افکار فیلسوف بزرگ ...

قاضی ابوبکرباقلانی ( د 403 ق در بغداد) سهم بسزایی در شکل گیری کلام اشاعره داشت. او نه تنها در علم کلام، بلکه در اصول فقه و علوم قرآن نیز صاحب تألیف و نظر بود. در این مقاله ما فقط از زاویة علم کلام به او نگریسته و اندیشه های کلامی وی را بررسی کرده ایم. دستگاه کلامی باقلانی به طور کلی همچون یک سازة هندسی طراحی شده است. به عبارت دیگر مسائلی را که او طرح می کند دارای ترتیب منطقی و استنتاجی است و قض...

آموزة منطق گرایی عبارت است از فروکاستن مفاهیم و قضایای ریاضی به مفاهیم و قضایای منطقی. این آموزه که یکی از مکاتب مهم فلسفة ریاضی است، را نخستین بار برنارد بولتزانو صورت بندی کرد و سپس گوتلپ فرگه سعی کرد با ارائة نسخة جدیدی از منطق آن را ادامه دهد. درنهایت این آموزه را به صورت پروژه ای، برتراند راسل و آلفرد نورث وایتهد عملی کردند. در این مقاله نخست تلاش خواهم کرد چگونگی تحول و تکوین این پروژه را...

برهان وجودی از معروف ترین براهین برای اثبات وجود خداوند، در فلسفه ی غرب است . در این مقاله پس از بیانتاریخچه مختصر این برهان ، تعریف خداوند به معنای مورد نظر آنسل م که اصل مبنایی این برهان است ، موردواجب الوجود بالذات واجب من » بحث قرار گرفت ه و نشان داده شده است که این تعریف با مضمون قاعده ینزد حکیمان مسلمان تطبیق می کند، با ای ن تفاوت که حکیمان مسلمان ، برخلاف آنسلم درصدد « جمیع الجهاتاثبات و...

ما پیوسته در روند تعاملی تنگاتنگ با طبیعتی ضابطه مند هستیم.بسیاری از رفتارها، برنامه ریزی ها، پیش بینی ها و تفکرات و عقاید ما ناشی از قاعده مند دانستن طبیعت است.همچنین قوانین طبیعت به عنوان کلید اساسی علم و دانش بشری است، بنابراین تحلیل و تبیین آن همواره در دستور کار بسیاری از فیلسوفان بزرگ همچون افلاطون، ارسطو، ابن سینا، هیوم،  ملاصدرا و کانت بوده است. در این مقاله با اشاره به برخی از نظریه ها...

افضل الدین خونَجی، با تقسیم هر یک از عقد الوضع و عقد الحمل به خارجی و حقیقی، عقدهای خارجی را به صورت وصفی و عقدهای حقیقی را به سه صورت بسیط، اضافی و شرطی بیان می‌کند. از آنجا که موصوف و صفت را در منطق جدید غالبا معادل ترکیب عطفی می‌دانند، به نظر می‌رسد که عقدهای خارجی را باید به صورت ترکیب عطفی تحلیل کرد. عقدهای حقیقی را نیز دست کم به سه صورت بسیط، شرطی تابع‌ارزشی و شرطی ربطی می‌توان تحلیل کرد. ...

کانت مدخل نظام فلسفی خود را در کتاب سنجش خرد ناب قضیه قرار داده است. و بر پایه تقسیمی چهارگانه از قضیّه و تحلیل و بررسی هر یک از اقسام تلاش می‌کند تا لوازم و نتایج مورد نظر خود را بگیرد. او مسایل مهمّی از قبیل امکان مابعدالطبیعه، توجیه علیّت، ضرورت و کلیت، تبیین مبانی علوم طبیعی و مانند آن را بر پایه همین تحلیل و تقسیم استوار کرده است. اگر ثابت کنیم که شروع او ناصواب است و راه‌های دیگری برای تبی...

برخی از منطق‌دانان معاصر روشی نو و ساده برای استنتاج‌های منطقی ابداع کرده و هم? استدلال‌های مباشر را به دو قاعد? عکس‌مستوی و نقض‌محمول فروکاسته‌اند. یکی از ایشان، رضا اکبری، محصورات چهارگان? مشهور را به 32 محصوره گسترش داده است: 4 گزار? محصلة‌الطرفین مشهور، 4 گزار? معدولة‌الطرفین، 4 گزار? معدولة‌الموضوع، 4 گزار? معدولة‌المحمول، و همین 16 گزاره با جابه‌جا کردن «الف» و «ب» در هم? آن‌ها. اکبری، هم...